Botanikteki adı Vanilla Planfolia olan vanilya salapgiller ailesine ait, tırmanıcı gövdeye sahip çok yıllık bir bitki türüdür. Yetiştirme koşulları ve üretim miktarı nedeniyle safrandan sonra en değerli ikinci baharattır. Yoğun ve tatlı bir aromaya sahiptir. Gıda sektörünün yanı sıra kozmetik ve ilaç sektöründe de kullanılır.
Vanilya Nasıl Yetiştirilir?
Vanilyanın anavatanı Amerika’nın güneyindeki tropikal ormanlardır. Sapsız, yassı yapraklara sahip olan vanilyanın meyveleri 15-20 cm uzunluğunda tohum kapsülünün içinde yer alır. Kokusu yoğun ve acı bir tada sahiptir. Meyveleri yeşil renklidir. Tropikal iklim bitkisi olan vanilya, iklim ihtiyaçları karşılanamadığı için Türkiye'de yetiştirilemeyen bitkilerden biridir.
Genel özellikleri: Vanilya ekildikten 3 yıl sonra ilk meyvelerini verir. Meyvelerin hasadından sonra baharat olarak kullanılabilmesi için yoğun emek gerektiren bir süreç gerektirir. İlk önceleri yeşil renkli olan vanilya meyveleri, ağacında ortalama 9 ay süreyle bekletilir. Bu süre zarfında vanilyaların aromasının gelişmesi sağlanır. Yeterli olgunluğa oluştuktan sonra meyveler hasat edilerek kurutma aşamasına geçilir. Toplanan meyveler sıcak suda bir süre bekletilir ve daha sonra güneşte kurumaya bırakılır. Vanilyanın gerçek aromasını alması bu süreçten sonra meydana gelir.
Kullanım alanları: Vanilya yoğun olarak tatlı, hamurişi ve içeceklere tat vermek için kullanılır. Ancak evlerde kullanılan şekerli vanilin ya da vanilya esansları gerçek vanilya değildir. Doğal vanilya uzun, ince, siyah renkli çubuklar halindedir. Vanilya üretiminin ihtiyacı karşılayamaması nedeniyle, vanilya aroması sentetik olarak üretilir ve çeşitli gıdalarda yer alır. Gerçek vanilya vanilya çubuğu, öğütülmüş vanilya ve alkolde bekletilmiş vanilya özleri olarak üretilir. Gıda sanayisi dışında vanilyanın en çok kullanıldığı alanların başında kozmetik sektörü gelir. Aromaterapide kullanılan önemli yağlardan biridir.
Faydaları: Vanilya uyarıcı etkilere sahip bir bitkidir. Yoğun ve hoş kokusu mutluluk hormonun salgılanmasını uyarır. Mide ve bağırsak sistemini düzenler. Yiyeceklerin hazmını kolaylaştırır. Bağışıklık direncini artırarak kış aylarında salgınlara neden olan virüs ve bakterilere karşı vücudu korumaya yardımcı olur. Özellikle çocuklarda kemik gelişimini ve kemik sağlığını destekler. Vanilyanın aşırı tüketimi bulantı, kusma, halsizlik gibi şikayetlere neden olabilir.
Vanilya Nasıl Yetiştirilir?
Vanilyanın anavatanı Amerika’nın güneyindeki tropikal ormanlardır. Sapsız, yassı yapraklara sahip olan vanilyanın meyveleri 15-20 cm uzunluğunda tohum kapsülünün içinde yer alır. Kokusu yoğun ve acı bir tada sahiptir. Meyveleri yeşil renklidir. Tropikal iklim bitkisi olan vanilya, iklim ihtiyaçları karşılanamadığı için Türkiye'de yetiştirilemeyen bitkilerden biridir.
Genel özellikleri: Vanilya ekildikten 3 yıl sonra ilk meyvelerini verir. Meyvelerin hasadından sonra baharat olarak kullanılabilmesi için yoğun emek gerektiren bir süreç gerektirir. İlk önceleri yeşil renkli olan vanilya meyveleri, ağacında ortalama 9 ay süreyle bekletilir. Bu süre zarfında vanilyaların aromasının gelişmesi sağlanır. Yeterli olgunluğa oluştuktan sonra meyveler hasat edilerek kurutma aşamasına geçilir. Toplanan meyveler sıcak suda bir süre bekletilir ve daha sonra güneşte kurumaya bırakılır. Vanilyanın gerçek aromasını alması bu süreçten sonra meydana gelir.
Kullanım alanları: Vanilya yoğun olarak tatlı, hamurişi ve içeceklere tat vermek için kullanılır. Ancak evlerde kullanılan şekerli vanilin ya da vanilya esansları gerçek vanilya değildir. Doğal vanilya uzun, ince, siyah renkli çubuklar halindedir. Vanilya üretiminin ihtiyacı karşılayamaması nedeniyle, vanilya aroması sentetik olarak üretilir ve çeşitli gıdalarda yer alır. Gerçek vanilya vanilya çubuğu, öğütülmüş vanilya ve alkolde bekletilmiş vanilya özleri olarak üretilir. Gıda sanayisi dışında vanilyanın en çok kullanıldığı alanların başında kozmetik sektörü gelir. Aromaterapide kullanılan önemli yağlardan biridir.
Faydaları: Vanilya uyarıcı etkilere sahip bir bitkidir. Yoğun ve hoş kokusu mutluluk hormonun salgılanmasını uyarır. Mide ve bağırsak sistemini düzenler. Yiyeceklerin hazmını kolaylaştırır. Bağışıklık direncini artırarak kış aylarında salgınlara neden olan virüs ve bakterilere karşı vücudu korumaya yardımcı olur. Özellikle çocuklarda kemik gelişimini ve kemik sağlığını destekler. Vanilyanın aşırı tüketimi bulantı, kusma, halsizlik gibi şikayetlere neden olabilir.
