Milli edebiyatı sadece sade dil ve hece veznine indirgemişler, top- lum yararına yazmayı bir tarafa bırakmışlardır.Anadolu’ya ve Türk mille- tine saygı duymalarına rağmen kişisel konularda yazmışlar ve memleket konularına fazla eğilmemişlerdir. Anadolu’nun daha çok tabiat güzelliklerini anlatmışlardır.
Bu topluluğun sanatçıları şunlardır.(FEHOY)
Faruk Nafiz ÇAMLIBEL
Enis Behiç KORYÜREK
Halit Fahri OZANSOY
Orhan Seyfi ORHON
Yusuf Ziya ORTAÇ
Özellikleri
1-Ferdi duyarlılıkları,eski korsan hikayelerini,yurt köşelerini ve
Anadolu gerçeklerini şiire aktarmışlardır.
2-Yerli milli bir sanat ve tarih motifleri yaşanan hayat dilimleriyle örülü bir memleket edebiyatı meydana getirmeyi amaçladılar.
3-Hece ile serbest müstezatlar denemişlerdir.
4-Mısra kümelendirmede dörtlü esasına bağlı kalmayıp yeni yeni biçimler aramışlardır.
5-Bir olay ya da hikaye anlatmak için beyit beyit uzun şiirler yazdılar.
6-Nesir cümlesini şiire aktarmışlardır.
7-Toplumsal konuyla uğraşmamış kişisel konularda şiirler yazmışlardır.
8-Memleket konularıyla fazla ilgilenmemişlerdir.
. Enis Behiç KORYÜREK
( Spritüalizm-Ruhçuluk)
Önce şiirlerini aruzla yazan şair daha sonra hece ölçüsü ile yazmaya başlamıştır.Milli heyecanla yoğrulmuş kahramanlık şiirlerinde daha başarılıdır.GEMİCİLER büyük beğeni toplamıştır.
Şiir Kitapları:Miras,Varidat-ı Süleyman,Güneşin Ölümü
Faruk Nafiz ÇAMLIBEL(1898-1973)
Hececilerin en ünlü şairidir.Önce aruz ölçüsüyle aşk şiirleri yazmış daha sonra memleket edebiyatına yönelmiştir. Daha çok kişisel konularda yazmış,Anadolu sevgisini anlatmıştır.Hececilerden olmasına rağmen hayatı boyunca aruzdan vazgeçmemiştir.
Şiir Kitapları:Han Duvarları,Şarkın Sultanları,Dinle Neyden,Gönül den Gönüle,Çoban Çeşmesi,Bir Ömür Böyle Geçti,Suda Halkalar,ElimleSeçtiklerim,Akarsu,Boğaziçi Şarkısı,Tatlı Sert(Mizah)Heyecan Ve Sükun(Seçme Şiirler)Zindan Duvarları(Yassıada şiirleri)
Roman:Yıldız Yağmuru,Ayşe’nin Doktoru
Tiyatro:Canavar,Kahraman,Özyurt,Yayla Kartalı,Dev Aynası,İlk Göz ağrısı
**** Hece ölçüsüyle en güzel şiirler yazanlardan birisidir.
Halit Fahri OZANSOY
Aruza Veda adlı şiiriyle hece ölçüsüne geçiş yapmıştır.Şiirlerinde hüzün hakimdir.Genellikle ölüm ve aşk temalarını işler.
Şiir kitaplarının en önemlisi Cenk Duyguları ve Hep Onun İçin’dir.
Sulara Giden Köprü ve Aşıklar Yolunun Yolcuları adlı iki romanı vardır.
Tiyatroları; Baykuş,Hayalet,Bir Dolaptır Dönüyor,İlk Şair’dir.
Hatıra: Edebiyatçılar Geçiyor, Darülbedayi Devrinin ilk Günleri, Eski İstanbul Ramazanları
Orhan Seyfi ORHON
İlk şiirlerinde aruzu kullanmış daha sonra hece ölçüsüne geçmiştir. Ama aruzu tamamen bırakmamıştır. Hayatı boyunca hece ölçüsüyle aruzu kaynaştırmaya çalışmıştır.Şiirlerinde konuşma dilini başarıyla kullanmış- tır.Peri Kızı ile Çoban Hikayesi ile manzum hikayenin ilk örneğini vermiştir.
Akbaba,Çınaraltı,Papağan,Aydabir dergilerini çıkarmıştır.Bu dergi- lerde yazmış olduğu hiciv ve fıkraları ünlüdür.
Şiirleri
Fırtına ve Kar(aruz)Gönülden Sesler,O Beyaz Bir Kuştu,Kervan(hece) Peri Kızı ile Çoban(eski Türk tarihi ile ilgili)
Çocuk Adam(roman)
Kulaktan Kulağa(fıkralarını topladığı eser)
Yusuf Ziya ORTAÇ
Fıkralarında mizahi bir şekilde sosyal tenkit yapar.Faruk Nafiz’in etkisindedir. Mizahi şiirlerini Akbaba ve Her ay adlı dergilerde yayınlamıştır.
Şiirleri :
Akından Akına,Cenk Ufukları,Aşıklar Yolu,Yanardağ,Kuş Cıvıltıları (çocuk şiirleri)
Tiyatro:
Binnaz: Hece ölçüsüyle yazılmış ilk manzum tiyatrodur(1919)Name, Nikahta Keramet
Fıkraları:
Beşik,Ocak,Sarı Çizmeli Mehmet Ağa
Gezi,Biyografi,Hatıra:
Gözucuyla Avrupa,Portreler,Bizim Yokuş,İsmet İnönü
Bir önceki yazımız olan Natüralizm başlıklı makalemizde 19th century, Alphonse Daudet ve Arts hakkında bilgiler verilmektedir.
EDEBİYATTA KULLANILAN ŞİFRELER
BEŞ HECECİLER (HECENİN BEŞ ŞAİRİ):
HEYFO: Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Faruk Nafiz Çamlıbel.
YEDİ MEŞALECİLER:
KaSıM CeViZ Ye: Kenan Hulisi Koray, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi, Cevdet Kudret Solok, Vasfi Mahir Kocatürk, , Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır,
GARİPÇİLER: (I. YENİCİLER)
OMO: Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu
İKİNCİ YENİCİLER:
ECE SÜT İÇ: Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer
Turgut Uyar, İlhan Berk
KLASİSİZM(KURALCILIK):
CeMiLeLeR MeFDuB: Corneille, Molière, La Fontaine, La Bruyère, Racine, Montaigne, Fenelon, Descartes, Boileau
ROMANTİZM(COŞUMCULUK):
SeVGiLi PLaJDa: Schiller, Victor Hugo, Goethe, Lamartine, Puşkin(Aleksandre), Lord Byron, J.J. Rouse, Dumas(Alexandre)
SEMBOLİZM(SİMGECİLİK):
BMV VaR AC: Beaudelaire, Mallarme, Valery, Verlaine, Rimbaud, Ahmet Haşim, Cenap Şehabettin
REALİZM (GERÇEKÇİLİK):
FB De GS De ÇaTLaT Dı: Flaubert, Balzac, Dostoyevski, Gogol, Stendhal, Daniel Defoe, Çehow, Turganyev, London, Tolstoy, Dickens(Charles)
PARNASİZM(ŞİİRDE GERÇEKLİK):
LePeGeCi He: Lisle, Prudhomme, Gautier, Coppee, Heredia,
İslamiyetten sonraki Türk destanları: BeKCi SaMED (battalname, köroğlu destanı, cengiz han destanı, saltuk bugra han, manas, edige, danişmendname) ……………… Beyitlerle oluşan divan nazım biçimleri: MeKiK GeMi (mesnevi, kaside, kıta, gazel, müstezat) ………………. Dörtlüklerle oluşan divan nazım biçimleri
TuRŞuM (tuyuğ, rubai, şarkı, murabba) ………………. 13. Yy. Divan temsilcileri( ŞAHSıM) (şeyyad hamza, ahmet fakih, hoca dehhani, sultan veled, mevlana) ………………. 14. Yy KArGASı (kadı burhaneddin, ahmedi, gülşehri, aşık paşa, seyyid nesimi) ………………. 15. Yy ŞANSA ( şeyhi, ahmet paşa, necati, süleyman çelebi, ali şir nevai) ……………….Mevlananın eserleri (MaDaM FM) (mesnevi, divanı kebir, mecalis-i seba, fihi mafih, mektubat)
Tanzimat 1. Dönem temsilcileri: NAZ ŞAŞ ( namık kemal, ahmet vefik, ziya paşa, şemseddin sami, ahmet mithat, şinasi)……………… 2. Dönem: MıSRAN ( muallim naci, sami paşazade sezai, recaizade mahmut, abdülhak hamit, nabizade nazım)……………… Serveti fünun temsilcileri : SaHiCi ToHuM (süleyman nazif, halit ziya, cenap şahabettin, tevfik fikret, hüseyin cahit yalçın, mehmet rauf)……………… Fecriati temsilcileri FACia YAR (fuat köprülü, ahmet haşim, celal sahir erozan, yakup kadri, ali canip, refik halit)……………… Mouppasant tarzı yazanlar: YORuyÖRSa ( yakup kadri, orhan kemal, refik halit, ömer seyfettin, reşat nuri, sabahattin ali)……………… Namık kemalin tiyatroları: GöK CeVAZ (gülnihal, karabela, celaleddin harzemşah, vatan yahut silistre, akif bey, zavallı çocuk)
Tevfik fikretin eserleri: HaŞeRRaT (haluk’un defteri, şermin, rübabı şikeste,rübabın cevabı, tarihi kadim) ,,,,,,,,,,,,,,,,,,, halit ziyanın romanları: BAKaSıN FM ( bir ölünün defteri, aşkı memnu, kırık hayatlar, sefile, nemide, ferdi ve şürekası, mai ve siyah),,,,,,,,,,,,,,,,, necip fazılın şiirleri: BaS ÇÖK ( ben ve ötesi, sonsuzluk kervanı, çile, örümcek ağı, kaldırımlar),,,,,,,,,,,,,,,,, Necip fazılın tiyatroları: TABaK PaRaN (tohum, abdülhamit han, bir adam yaratmak, künye, para, reis bey, namı diğer parmaksız salih),,,,,,,,,,,,,,,,,cahit sıtkının eserleri SOn DÖn (sonrası, otuz beş yaş, düşten güzel, ömrümde sükut)
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
İlk yerli roman : Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitna
Batılı tekniği uygun ilk roman : Halit Ziya Uşaklıgil /Aşk-ı Memnu 4. İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak / 1859 5. İlk köy romanı : Nabizade Nazım / Karabibik
İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül
İlk gerçekçi (realist) roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası 8. İlk tasvir ve tahlil ağırlıklı roman Namık Kemal / İntibah 9. Yurdumuzda ilk gazete: Zimirini ((1824)
İlk resmi Türkçe gazete : Takvim–i Vaka
İlk yarı gazete : Ceride-i Havadis
İlk tarihi roman : Namık Kemal / Cezmi – A. Mithat / Yeniçeri 13. İlk özel gazete : Şinasi ile Agah Efendi / Tercüman-ı Ahval 14. İlk pastoral şiir : A.Hamit Tarhan / Sahra
İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerine ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci : Şinasi 16. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan : A.Hamit Tarhan / Eşber veya Sardanapal 17. İlk bibliyografya : Keşfü’z Zünun / Katip Çelebi
ilk biyografi: Hoca Dehhani – Selçuklular Şartnamesi
İlk hatıra (anı) kitabı : Babürşah / Babürname
İlk hamse yazarı : Ali Şir Nevai
İlk tezkire : Ali Şir Nevai / Mecalisün Nefais
İlk antolojisi : Ziya Paşa / Harabat
İlk atasözleri kitabı : Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye
İlk hikaye kitabı : A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet
İlk fıkra yazarı : Ahmet Rasim
İlk Türkçe yazılan ilk kitap : Kutadgu Bilig
İlk siyasetname : Kutadgu Bilig
Cumhuriyet dönemi ilk mensur şiir örneklerini veren : Halit Ziya Uşaklıgil 29. ilk mensur şiir örneklerini veren : Recaizade Mahmut Ekrem
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan : Mehmet Emin Yurdakul 31. Türkçe’nin ilk gramer kitabını yazan: Baskakov
İlk makale : Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk : Fecr-i Ati
Cumhuriyet sonrası ilk bildiri yayınlayan topluluk: Yedi Meşaleciler 35. Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser : Kutadgu Bilig
İlk seyahatname : Seydi Ali Reis / Mir’atül Memalik
İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz : Fuat Köprülü 39. Sahnelenen ilk tiyatro : Namık Kemal / Vatan yahut Silistre
Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret 41. Şiirde noktalama işaretlerini ilk kullanan: Tevfik Fikret
Türkçe’nin ilk dil bilgisi kitabı : Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki 43. İlk natüralist eserimizin yazarı : Nabizade Nazım / Zehra
Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim 45. Şarkı nazım türünü ilk kullanan: Nedim
İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi : Kamus’ul Alam
İlk sözlüğümüz : Kaşgarlı Mahmut / Divan-ı Lügat-it Türk 48. Matbaada basılan ilk kitabımız: Vankulu Lügatı
İlk Türkçe sözlük : Şemsettin Sami – Kamus-ı Türki
İlk özdeyiş örneklerini veren : Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık 51. İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz : Kutadgu Bilig 52. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin : Orhun Abideleri
Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan : R. Mahmut Ekrem 54. Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden : Mehmet Emin Yurdakul 55. Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı : Ömer Seyfettin 56. İlk deneme yazarı: Nurullah Ataç
Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan : A. Hamit Tarhan / Validem 58. İlk köy şiiri : Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı 59. İlk alfabemiz : Göktürk Alfabesi
Tekke şiirinin babası : Ahmet Yesevi
İlk Türk destanı : Alp Er Tunga Destanı
Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan : Namık Kemal
Bizde epik tiyatro türünün kurucusu : Haldun Taner
İlk kadın romancımız : Fatma Aliye
Süslü nesrin ilk temsilcisi : Sinan Paşa
Dünyanın bilinen ilk destanı : Sümerlerin Gılgamış Destanı 67. Dünyanın en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı : Kırgızların Manas Destanı 68. Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan : Şinasi
Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman : Halide Edip Adıvar / Ateşten Gömlek 70. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı : Ahmet Vefik Paşa
İlk divan şairi : Hoca Dehhani
Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen : Refik Halit Karay 73. En başarılı psikolojik roman yazarımız : Peyami Safa / 9.Hariciye Koğuşu 74. İlk çocuk şiirlerini yazan : Tevfik Fikret / Şermin
Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı : Genç Kalemler
Hayat hikayesini İngilizce yazan ilk yazarımız: Halide Edip Adıvar 77. İlk çocuk yayınımız: Eftal ve Mümeyyiz
İlk Çocuk Romanı: Mahmut Yeşari / Bağrı Yanık Ömer
İlk Çocuk Şiir Kitabı : İbrahm Alaattin Gövsa / Çocuk Şiirleri 80. İlk Çocuk Tiyatromuz: M. Kemal Küçük / Çocuklara Tiyatro Dersi – Gülmeyen Çocuk 81. İlk edebiyat dergimiz: Hazine-i Evrak
İç monolog tarzında yazılmış ilk roman: Adalet Ağaoğlu / Bir Düğün Gecesi 83. Post-modern tarzında eser veren ilk yazarımız: Tutunamayanlar / Oğuz Atay 84. İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı: Köroğlu (1953)
Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü : Kara Maske (1943)
En uzun ömürlü edebiyat dergisi : Varlık Dergisi (1933)
İlk edebi tartışma: Namık Kemal ile Ziya Paşa arasında
İlk divan sahibi sanatçımız: Yunus Emre
İlk mizah gazetemiz: Namık Kemal / Diyojen
Serbest vezni kullanan ilk kullanan şair: Nazım Hikmet Ran (1929) 91. Cumhuriyet dönemi heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : Yusuf Ziya Ortaç / Binnaz 92. Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : A. Hamit Tarhan / Nesteren 93. Lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat: D. Mehmet Doğan / Bir Lügat Bulamadım 94. İlk edebi topluluk: Servet-i Fünun
Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı: Emin Nihat Tarlan / Müsameratname 96. Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi: Şinasi 97. Türk Edebiyatı‘nda yazıya geçirilen ilk masallar: Billur Köşk Masalları 98. Türk masallarını ilk defa derleyen: İ. Kunoş adlı Macar bilim adamı 99. Türk masallarını ilk defa yayınlayan yabancı ülke: 16. Lui dönemi Fransa 100. Aşık Veysel’i Türk halkına ilk tanıtan: Ahmet Kutsi Tecer 101. Batılı anlamdaki Türk resmine figür kullanan ilk ressam: Osman Hamdi Bey 102. Cumhuriyet tarihinin ilk ressamı Refik Epikman
Türkiye’nin ilk kadın caz piyanisti: Nilüfer Verdi
İlk Türk filmi: Fuat Uzkınay /‘Ayastefonos’daki Rus Abidesinin Yıkılışı’ (1914). 105. İlk sesli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / İstanbul Sokaklarında 106. Yasaklanan ilk film: Metin Erksan / Aşık Veysel’in hayatı 107. İlk uluslararası ödül: Metin Erksan / Susuz Yaz
İlk renkli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / Halıcı Kız
İlk renkli belgesel film: Ali İpar – İlhan G. Arakon / Bir Şehrin Doğuşu 110. Köy hayatını anlatan ilk Türk filmi: Lütfi Akad / Beyaz Geceler 111. İlk sinema gösteriminin yapıldığı yer: Yıldız Sarayı (1896) 112. İlk kadın seslendirme yönetmeni: Sacide Keskin
Seslendirme işlemi Türkiye’de yapılan ilk film: Muhsin Ertuğrul / Bir Millet Uyanıyor 114. Basılan ilk küçük hikaye kitabı: S. Sezai / Küçük Şeyler 115. Bilinen ilk Türk yazar: Yollug Tigin
Türkiye’de bilinen ilk resim sergisi, İstanbul Atmeydanı’nda (Hipodrom) açıldı. 117. Türkiye’de çekilen ilk belgesel: Ayastefonos’taki Rus Abidesi’nin yıkılışıdır.(1914) 118. Türkiye’de afiş sanatının öncüsü: İhap Hulusi Görkey (1929) 119. İlk Anket Düzenleyen Dergi: Mektep ( Karabet Efendi)
İlk dergi : Vakayi-i Tıbbiye
İlk Edebiyat Tarihi: Abdülhalim Memduh / Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye 122. İlk spor dergisi: Sait çelebi / Spor Alemi (1919 – 1921)
Fotoğrafçılık konusunda ilk kitap : Yüzbaşı Hüsnü Efendi / Risale-i Fotoğrafya 124. İlk Fotoğrafçılık dergisi: Saffet Sürel –Şinasi Barutçu / Profesyonel ve Amatör Foto Dergisi 125. İlk fotoğraf sergisi: 1942 yılında Gazi Öğretmen okulunda açıldı 126. İlk fotoğraf yarışması : 1933 Ankara Halkevleri tarafından yapıldı 127. Yurdumuzda ilk fotoğrafhane: 1845 yılında M.Yana tarafından açıldı. 128. İlk Güzel Sanatlar Akademisi: Sanayi-i Nefise Mektebi
İlk haber ajans
İlk haber ajansı : Anadolu Ajansı
İlk özel haber ajansı : Türk Haberler Ajansı (THA) / Kadri Kayabal 131. İlk Heykel : Osman Gazi büstüdür (1914)
İlk heykeltıraş : İhsan Aksoy
İlk Kabare Tiyatrosu: Haldun Taner /Devekuşu Kabare Tiyatrosu (1962) 134. İlk Marş: Mahmudiye Marşı (1289)
İlk Milli Marş: İstiklal Marşı (1921)
İlk Opera yapıtımız: Ahmet Adnan Saygun / Özsoy (1928)
İlk Sansür : Ali Kararnamesi
İlk Kadın sinema oyuncumuz: Bedia Muvahhit – Neyyire Neyir 139. İlk Kadın tiyatro sanatçımız: Afife Jale
İlk Kadın opera sanatkarımız: Semiha Berksoy
Eser Yazarı Başkahramanları
İntibah Namık KEMAL Ali Bey
Vatan Yahut Silistre Namık KEMAL İslam Bey, Zekiye
Cezmi Namık KEMAL Adil GİRAY
Araba SeVDASI R. Mahmut Ekrem Bihruz Bey
Sergüzeşt Samipaşazade SEZAİ Dilber
Mai ve Siyah Halit Ziya Uşaklıgil Ahmet Cemil
Aşk-ı Memnu Halit Ziya Uşaklıgil Adnan Bey, Bihter, Firdevs Hanım
Eylül Mehmet RAUF Suat Hanım, Süreyya Bey, Necip
Şık Hüseyin Rahmi Gürpınar Şöhret Bey, Madam Potiş
Mürebbiye Hüseyin Rahmi Gürpınar Dehri Efendi, Anjel, Şemi
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç Hüseyin Rahmi Gürpınar İrfan Galip
Şıpsevdi Hüseyin Rahmi Gürpınar Meftun Bey, Kasım Efendi, Edibe
Kaşağı Ömer Seyfettin Ömer, Hasan
Yaban Yakup Kadri Karaosmanoğlu Ahmet Celal, Emine
Kiralık Konak Yakup Kadri Karaosmanoğlu Seniha, Naim Efendi
Sodom ve Gomore Yakup Kadri Karaosmanoğlu Sami Bey, Leyla
Ateşten Gömlek Halide Edip Adıvar Ayşe, Peyami, Binbaşı İhsan
Sinekli Bakkal Halide Edip Adıvar Kız Tevfik, Emine, Rabia
Vurun Kahpeye Halide Edip Adıvar Aliye, Uzun Hüseyin, Tosun Bey
Tatarcık Halide Edip Adıvar Lale (Tatarcık), Recep
Çalıkuşu Reşat Nuri Güntekin Feride
Yeşil Gece Reşat Nuri Güntekin Şahin Bey
Yaprak Dökümü Reşat Nuri Güntekin Ali Rıza Bey, Fikret, Necla, Leyla
Gönül Hanım Ahmet Hikmet Müftüoğlu Gönül Hanım, Üsteğmen Mehmet Tolun, Ali Bahadır Bey
Huzur Ahmet Hamdi Tanpınar Mümtaz, Nuran
Kuyucaklı Yusuf Sabahattin Ali Yusuf, Muazzez, Şahinde
Yılanların Öcü Fakir Baykurt Kara Bayram, Irazca, Haceli
Bereketli Topraklar Üstünde Orhan Kemal İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan Ali
Yorgun Savaşçı Kemal Tahir Yüzbaşı Cemil, Neriman
Esir Şehrin İnsanları Kemal Tahir Kamil Bey, Nemide Hanım, Ayşe, Ahmet
İnce Memed Yaşar Kemal Abdi Ağa, Memed
Fatih – Harbiye Peyami Safa Neriman, Şinasi, Macit
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Peyami Safa Hasta Çocuk, Nüzhet
İbrahim Efendi Konağı Samiha Ayverdi İbrahim Efendi, Salih Bey, Yusuf Bey, Şevkiye Hanım, Zaim Bey
Tutunamayanlar Oğuz Atay Turgut Özben
Anayurt Oteli Yusuf Atılgan Zebercet
Sessiz Ev Orhan Pamuk Metin, Faruk Bey, Nilgün
Fahim Bey ve Biz Abdulhak Şinasi Hisar Fahim Bey
Ayaşlı ve Kiracıları Memduh Şevket Esendal Ayaşlı İbrahim Efendi
Aganta Burina Burinata Halikarnas Balıkçısı Mahmut, Süleyman Kaptan, Zeynel Ağa, Ayşe
Küçük Ağa Tarık Buğra İstanbullu Hoca, Salih
Bir Düğün Gecesi Adalet Ağaoğlu Fıtnat Hanım, Tezel, Ayşe
Keşanlı Ali Destanı Haldun Taner Keşanlı Ali, Zilha
Yine Bir Gülnihal Turan Oflazoğlu İsmail Dede Efendi
Sarı Naciye Recep Bilginer Sarı Naciye, Elci
BATI EDEBİYATI
Sefiller Victor Hugo Jan Valjean, Javert
Notre Dame’in Kamburu Victor Hugo Quasimodo, Esmeralda
Üç Silahşörler Alexandre Dumas Arhos, Parthos, D’Artagnon
Monte Kristo Kontu Alexandre Dumas Edmond, Mercedes, Fernand
Goriod Baba Balzac Goriot, Delphine, Anastasie
Kırmızı ve Siyah Stendhal Jülien Sorel, Madame de Renal, Mathilde
Madam Bovary Gustave Flaubert Emma (Madam Bovary), Charles Bovary, Rodolphe
Germinal Emile Zola Lantier
Meyhane Emile Zola Gervaise Macquart
Venedik Taciri Shakespeare Shylock, Antonio
Robenson Crusoe Daniel Defoe Robenson Crusoe , Cuma
Oliver Twist Charles Dickens Oliver Twist, Dodger, Fagin, Mr. Brownlow
Genç Werter’in Acıları Goethe Werter, Latte
Faust Goethe Faust, Mefisto, Margaret
Don Kişot Cervantes Don Kişot, Sancha Panza
Fareler ve İnsanlar John Steinbeck Lennie, George
Vahşetin Çağrısı Jack London Buck
Beyaz Diş Jack London Kurt kırması
Yüzbaşının Kızı A. Puşkin Pugaçov
Ölü Canlar Gogol Çiçikov
Babalar ve Oğullar Turgenyev Bazarov
Ana Gorki Pelagiya Nilovna
Suç ve Ceza Dostoyevski Raskolnikov
Karamozov Kardeşler Dostoyevski Fedor Pavloviç Karamozov, Dimitri Karamozov
Anna Karanina Tolstoy Anna Karanina, Vronski
Savaş ve Barış Tolstoy Bozukov
ACIMAK -REŞAT NURİ GÜNTEKİN -ROMAN
Bir ilkokulda öğretmenlik yapan Zehra, babası öldükten sonra onun bıraktığı anı defterini sabaha kadar okur. İç dünyasını tanımadığı babasına karşı düşmanlık besleyen Zehra, babasının annesiyle olan ilişkisini ve annesinin olumsuz yönlerini öğrenir. Ailesinin neden dağıldığını ve babasının onu bu yüzden öğretmen okuluna gönderdiğini de anlar. Babasının acılarını anlayan Zehra, artık bağışlamayı ve acımayı öğrenmiştir.
AKİF BEY- NAMIK KEMAL -TİYATRO
Deniz subayı olan Akif, Dilruba adında ahlaksız bir kadın tarafından kandırılır ve evlenir. Kocasının bir savaşta şehit olduğunu söyleyen Dilruba’nın ahlaksız bir kadın olduğunu öğrenen Akif, onu boşar ve intikam almak amacıyla evine gider. Bu sırada Dilruba yeniden evlenmiştir. Dilruba’nın yeni kocasıyla çatışan Akif de Dilruba’nın yeni kocası da ölür. Akif’in babası da Dilruba’yı öldürür.
ANKARA-Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU -ROMAN
Roman üç bölümden oluşur. Birinci bölümünde Milli Mücadele yıllarındaki Ankara anlatılmıştır. İstanbul’dan gelen Selma Hanım, kocası Nazif Beyin de etkisiyle önceleri inanmadığı Milli Mücadeleye inanmaya başlar; fakat bu sefer de kocası Sakarya Muhaberesi’nden kaçmaya çalışmaktadır. Selma, Binbaşı Hakkı Bey’le birlikte mücadeleye devam eder ve yaralılara hemşirelik yapar.
İkinci bölümde Cumhuriyet yıllarının Ankara’sı anlatılır. Binbaşı Hakkı Bey’le Selma evlenir. Üçüncü bölümde ise Cumhuriyet olgunlaşmış ve Neşet Sabit gibi aydın gençler yetişmiştir. Selma üçüncü evliliği bu gençle yapar ve mutlu olur.
AŞK-I MEMNU- HALİT ZİYA UŞAKLIGİL-ROMAN
Bihter genç bir kadındır, Adnan Bey adında zengin ve kültürlü bir adamla evlenir. Bir süre sonra Bihter, kocasının yeğeni Behlül’e aşık olur; fakat Behlül aslında Nihal’i sevmektedir. Behlül, Nihal evlenmek üzereyken Bihter’le olan ilişkisi ortaya çıkar. Bihter intihar eder, Behlül kaçar.
ATEŞTEN GÖMLEK – HALİDE EDİP ADIVAR – ROMAN
İzmir’ in işgal edilirken kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe, İstanbul’daki akrabası Peyami’ nin yanına gider. Bir müddet sonra onlara Binbaşı İhsan da katılır ve Kuvayi Milliye’ ye hizmet etmek için hep birlikte Anadolu’ ya geçerler. Bu sırada hem Peyami hem de Binbaşı İhsan Ayşe’ ye âşık olur ve gün geçtikçe bu aşk ikisi için de ateşten bir gömleğe dönüşür.
ARABA SEVDASI – RECAİZADE MAHMUT EKREM – ROMAN
Bir vezirin oğlu olan Bihruz Bey, babası öldükten sonra çok büyük bir servete kavuşur. Aldığı yetersiz eğitimin de etkisiyle Batılı gibi yaşamaya heves eden Bihruz Bey, kendini eğlenceye kaptırır.
Bu sırada Periveş adında bir sokak kadınına âşık olur. Kendisini kandıran arkadaşının da etkisinde kalan Bihruz Bey sonunda Periveş’in de arkadaşının da gerçek kişiliğini öğrenir.
AYAŞLI VE KİRACILARI – MEMDUH ŞEVKET ESENDAL – ROMAN
Bir köy ağasının oğlu olan Ayaşlı İbrahim, geçimini kiraya verdiği evlerden kazanmaktadır. Yaptığı pek çok iş başarısızlıkla sonuçlanan İbrahim’le birlikte değişik katmanlardan oluşan kiracılarının hayatı ve bu kiracıların birbirleriyle olan ilişkileri anlatılır.
BİR TEREDDÜDÜN ROMANI – PEYAMİ SAFA – ROMAN
Okuduğu bir romanın yazarıyla tanışan Mualla, yazarın evlenme teklifiyle karşılaşır. Kararsız kalır; ancak kararsız kalan sadece Mualla değildir. Yazar da Vildan adlı bir kadınla tanışmıştır ve Mualla’yla Vildan arasında bir seçim yapamamaktadır.
CEZMİ – NAMIK KEMAL – ROMAN
İran savaşına katılan Cezmi, Kırım şehzadesi Adil Giray’ la arkadaş olur. Adil Giray bir baskında yakalanır. Şahın karısı Şehriyar, Adil Giray’ a âşık olur. Bu sırada Adil Giray ise şahın kız kardeşi Perihan’ a âşık olmuştur. Şehriyar’ ın kurduğu tuzak neticesinde Adil Giray ve Perihan ölür, Cezmi ise yaralı olarak kurtulur.
ÇALIKUŞU – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Küçük yaşta anasını babasını kaybeden Feride, teyzesinin yardımıyla yatılı bir okula gider. Yaramazlığından dolayı ona bu okulda Çalıkuşu adı takılır. Yaz tatillerinde teyzesinin yanına giden Feride, teyzesinin oğlu Kamuran’la bir ilişkiye başlar. Ancak evlenmek üzerelerken Feride, Kamuran’ ın başka bir kızla ilişkisi olduğunu öğrenir. Teyzesinin yanından ayrılan Feride, Anadolu’ nun birkaç vilayetinde öğretmenlik yapar. Eski bir tanıdığı olan ihtiyar Doktor Hayrullah Bey’ le Kuşadası’ nda karşılaşan Feride, çevredekilerin dedikodularından kurtulmak için Hayrullah Bey’ le evlenir. Bu sırada Feride’ nin günlüğünü okuyan Hayrullah Bey günlüğü saklar ve kendisi öldükten sonra Kamuran’ a verilmek üzere bir zarfa koyar. Hayrullah Bey ölünce Feride zarfı Kamuran’a götürür. Kamuran günlüğü okuyunca geçmişte olan biten her şeyi öğrenir ve Feride’yle evlenir.
DAMGA – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Bir paşanın oğlu olan İffet, babasıyla birlikte Midilli’ ye gider. İffet küçükken dinlediği bir masaldan çok etkilenir ve bu masal ona sevilen kadın için kendini feda etmeği öğretir. Babası burada ölünce İstanbul’a döner ve hukuk eğitimi almaya başlar.
Bir taraftan da Cemil Kerim Beyin çocuklarına ders vermeye başlayan İffet, Cemil Kerim Beyin karısı Vedia ile bir aşk ilişkisi içine girer. Vedia’yla buluştuğu bir gece yakalanınca eve hırsızlık yapmak için geldiğini söyleyen İffet, hapse atılır. Hapisten çıktığında ise sabıkalı olduğu için işsiz kalır. Bu sırada kocasından ayrılan Vedia ile karşılaşan İffet ona evlenme teklif eder. Vedia, sabıkalı biriyle evlenemeyeceğinin söyleyince İffet bir itirafta bulunur.
DEVLET ANA – KEMAL TAHİR – ROMAN
Eserin kahramanı Devlet Hatun, kitaba adını vermiştir. Dört bölümden oluşan bu romanda Osmanoğulları’nın entrikalarla dolu kuruluş yılları, Şeyh Edebali, Yunus Emre gibi tarihi kişiliklerin maceraları anlatılmıştır.
DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU – PEYAMİ SAFA – ROMAN
Sekiz yaşından beri bacağından rahatsız olan genç, (Romanda adı verilmemiştir.)İstanbul’da küçük bir evde yaşamaktadır ve Erenköy’de oturan bir akrabasının kızı Nüzhet’e âşıktır. Nüzhet ise Ragıp adlı bir doktorla evlenmek üzeredir. Roman gencin hastahaneden çıkmasıyla sona erer.
EYLÜL – MEHMET RAUF– ROMAN
Süreyya Bey ve Suat Hanımın sıradan bir evlilikleri vardır. Süreyya Beyin arkadaşı Necip bir müddet sonra aile dostları haline gelir. Ancak Necip’in Suat’a olan ilgisi zamanla aşka dönüşür ve Suat da ona karşılık verir. Süreyya’ya ihanet etmeyi içlerine sindiremeyen Suat ve Necip köşkte çıkan bir yangında ölür.
FELATUN BEY İLE RAKIM EFENDİ – AHMET MİTHAT EFENDİ-ROMAN
Felatun Bey ve kız kardeşi Mihriban alafranga bir eğitim anlayışına göre yetiştirilmiştir. Günlerini gezerek ve eğlenerek geçiren Felatun Bey, babasından kalan mirası yabancı bir aktris için harcar. Rakım Efendi ise fakir bir ailenin oğludur.
Babası öldükten sonra güç şartlar içinde okulu bitirir ve kitap çevirmeye başlar. Küçük yaşta satın aldığı Canan adlı cariyeye okuma yazma öğretir. Bir süre sonra da onunla evlenerek düzenli bir hayat kurar.
GÜLNİHAL – NAMIK KEMAL– TİYATRO
Kaplan Paşa Rumeli’de sancak beyidir. İsmet ve Muhtar, Kaptan Paşanın kardeşlerinin çocuklarıdır. Kaplan Paşa çevresindekiler tarafından çok sevilen Muhtar’ı kıskanır. Muhtar’ı öldürmek isteyen Kaplan Paşa, İsmet ve Muhtar’ın arasını açar. İsmet’in dadısı Gülnihal Kaplan Paşanın oyunlarını ortaya çıkarır ve iki gencin kavuşmasını sağlar.
HANDAN – HALİDE EDİP ADIVAR – ROMAN
Refik Cemal, Neriman’la evlidir. Handan ve Neriman kardeş çocuklarıdır. İhtilalci bir genç olan Nazım, Handan ile evlenmek ister; fakat Handan Hüsnü Paşayla evlenir. Bu arada Nazım hapse atılır ve Handan’a mektup bıraktıktan sonra intihar eder. Kocasıyla Londra’da bulunan Handan, Londra’ya gelen Refik Cemal’le tanışır ve birbirlerine âşık olurlar. Kocasını aldattığı için vicdan azabı duyan Handa bir müddet sonra ölür.
HUZUR-AHMET HAMDİ TANPINAR-ROMAN
Romanın ana karakteri Mümtaz varoluş sorununa çare arayan gen bir İstanbulludur. Bir çocuklu dul Nuran Mümtaz’ı sever; ancak toplum baskısı yüzünden Mümtaz’la evlenmekten vazgeçer. Suat’ın intiharıyla varolmaya çalışan; fakat sonunda kaybeden huzursuz bireylerin romanı olan Huzur son bulur.
İNTİBAH YA DA SERGÜZEŞT-İ ALİ BEY – NAMIK KEMAL– ROMAN
Ali Beyin Mahpeyker adındaki kötü kadınla olan ilişkisini sonlandırmak için annesi eve Dilaşup adında bir cariye alır. Onların mutluluklarını kıskanan Mahpeyker, Ali Beyle Dilaşup’un arasını bozmak ve Ali Bey’i öldürtmek ister. Dilaşup’a iftira atan Mahpeyker’in oyunları sonunda Dilaşup, Ali Beyi ölümden kurtarır; ama kendisi ölür. Ali Bey de Mahpeyker’i öldürür. Kendisi de hapiste ölür.
KARABİBİK – NABİZADE NAZIM – ROMAN
Beymelik köyünde yaşayan Karabibik, babasından kalan tarlanın bir kısmını komşusuna satmıştır. Kalanları Yosturoğlu’na kaptırmak istememektedir. Rum bakkal Yani’den aldığı borçla bir öküz satın alan Karabibik,Yosturoğlu’yla barışır ve kızını onun yeğenine verir. Bir süre sonra hastalanan Karabibik, kızının mutluluğuyla kendisini mutlu hisseder.
KİRALIK KONAK – Y.KADRİ KARAOSMANOĞLU – ROMAN
Naim Efendi eski bir nazırdır. Kızı Sekine, lüks düşkünü damadı Servet, torunları Seniha ve Cemil ile aynı konakta yaşamaktadır. Serbest yetişmiş bir kız olan Seniha’nın Faik ve Hakkı Celis adlı iki arkadaşı vardır. Seniha’nın Faik’ten hamile kaldığını öğrenen Naim Efendi yıkılır.
KIRIK HAYATLAR- HALİT ZİYA UŞAKLIGİL- ROMAN
Kötü bir kadın olan Neyyir, Doktor Ömer Behiç’i kendisine âşık eder. Ancak doktor evlidir ve ailesiyle Nevyir arasında kalır. Küçük kızı Leyla’nın menenjitten ölmesi üzerine bu olayı ilahi bir uyarı kabul eder ve ailesine döner.
KUYUCAKLI YUSUF – SABAHATTİN ALİ – ROMAN
Aydın’ın Nazilli ilçesinin Kuyucak köyündeki bir evi eşkıyalar basar ve karı-kocayı öldürür. Soruşturmaya gelen kaymakam küçük Yusuf’u evlatlık olarak alır. Kaymakam, karısı Şahende’yle olan sorunları yüzünden kendisini içkiye ve kumara vermiştir. İlçenin zenginlerinden Hilmi Beye de epey borçlanmıştır. Aradan geçen zamanda Yusuf ve kaymakamın kızı Muazzez büyür. Kasabanın kabadayısı Şakir’in, Muazzez’i rahatsız etmesine Yusuf dayanamaz ve onu döver. Bu olaydan sonra da kaymakam Yusuf ile Muazzez’i evlendirir. Yusuf’un Edremit’e devlet memuru olarak atanmasını sağlar. Ancak Edremit’e atanan yeni kaymakam İzzet Bey, Şakir’in babasının yakın dostudur ve Şakir’le de arası iyidir. İzzet Bey, Yusuf’u evinden uzaklaştırmak için yeni bir göreve atar. Artık Yusuf sürekli dışarıdadır. Bu sırada kaymakam, Şahinde Hanımın evini dostlarıyla eğlendiği bir mekân olarak kullanmaya başlamıştır ve Muazzez’in namusuna göz dikmiştir. Bir gece Yusuf eve gelir ve evdeki herkesi öldürür. Karısını gömdükten sonra dağa çıkar.
MAİ VE SİYAH – HALİT ZİYA UŞAKLIGİL– ROMAN
İstanbullu bir ailenin çocuğu olan Ahmet Cemil, mülkiyeyi bitirmek üzereyken babası ölür. Bunun üzerine Ahmet Cemil, ailesinin geçimini sağlamak için ders vermeye başlar. Bir taraftan da eserini tamamlamaya çalışır; ancak eserinden beklediği başarıyı elde edemez.
Kız kardeşi İkbal’in kocasının eziyetleri neticesinde ölmesi ve sevdiği kız olan Lamia’nın başkasıyla nişanlanması onu bunalıma sürükler. Ahmet Cemil kitabını yakar ve Yemen’deki kaymakamlık görevini kabul eder. Annesiyle birlikte çok sevdiği İstanbul’dan ayrılır.
MÜREBBİYE – HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR – ROMAN
Matmazel Angel aşıklarının biriyle İstanbul’ a gelmiş bir Parislidir. İki ay sonra yüzüstü bırakılır. Fransız bir ailenin yardımıyla Dehri Efendi’nin konağına girer ve onun çocukları Nezahat ve Nazmi’ ye öğretmenlik yapmaya başlar. Bir süre sonra ailenin erkeklerini baştan çıkarma planları yapan Angel , aptal torun Sami’ den başlayarak ailenin reisi Dehri Efendi’ ye kadar tüm erkekleri baştan çıkarır.
SERGÜZEŞT- SAMİPAŞAZADE SEZAİ – ROMAN
Dokuz yaşında esir tacirlerinin eline düşen Dilber, Kafkasya’dan İstanbul’a getirilir ve bir eve satılır. Bu evde hanımından ve zenci halayık Taravet’ten eziyet görür. Bir süre sonra tekrar bir esir tacirinin eline düşen Dilber’e, ileride daha iyi bir paraya satabilmek için ut çalmayı ve şarkı söylemeyi öğretirler.
Bir süre sonra da Asaf Paşanın konağına satılır. Asaf Paşanın oğlu Celal, Dilber’e âşık olur. Celal’in annesi durumu öğrenince Dilber’i evden uzaklaştırır. Mısır’da zengin bir adama cariye olarak satılan Dilber, buradan kaçarken paniğe kapılır ve Nil nehrinde boğulur.
SİNEKLİ BAKKAL– HALİDE EDİP ADIVAR– ROMAN
Aksaray’da Sinekli Bakkal Mahallesi’nde bir imamın kızı olan Emine, mahalledeki ortaoyuncu Tevfik ile babasının karşı çıkmasına rağmen evlenir. Ancak Tevfik’in hayatını içine sindiremeyen Emine ondan ayrılır. Ayrıldıktan sonra Rabia dünyaya gelir. Bu sırada Tevfik sürgüne gönderilir. Rabia sesinin güzelliği ve Kuran okumaktaki hüneri ile ünlenir. Tevfik sürgünden döner, Rabia’yı yanına alır; fakat Genç Türklere destek olduğu için Şam’a sürülür. Rabia burada Peregrini’ye âşık olur ve evlenir. Bir süre sonra Tevfik ve Rabia sürgünden dönüp Sinekli Bakkal Mahallesi’ne tekrar yerleşir.
SODOM VE GOMORE – Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU- ROMAN
İşgal yıllarındaki İstanbul’u ve idarecilerin vurdumduymazlıklarını anlatan roman Sami Bey ve ailesinin etrafında geçer. Leyla’nın nişanlısı Necdet ise idarecilerin yabancılarla olan ilişkilerinden tiksinti duyan bir vatanseverdir ve Anadolu’dan gelecek kurtuluş hareketini beklemektedir.
ŞAİR EVLENMESİ – İBRAHİM ŞİNASİ – TİYATRO
Şair Müştak Bey, sevdiği kadın Kumru Hanım yerine onun çirkin ablası ile yanlışlıkla evlenir. Durumu düzeltmek için imam Ebüllaklaka’ya rüşvet verir ve Kumru Hanımla evlenmeyi başarır.
ŞIPSEVDİ – H.RAHMİ GÜRPINAR– ROMAN
Meftun fakir bir ailenin oğludur. Sırf parasını elde edebilmek için Kasım Efendinin kızı Edibe’yle evlenir. Meftun’un kız kardeşi Lebide de Kasım Efendinin oğlu Mahir ile evlendirilir. Kasım Efendi’nin parasının peşinde olan Meftun, bunun için Mahir’i kullanmaya çalışır; ancak durum anlaşılınca Kasım Efendi Mahir’i evlatlıktan reddeder. Lebide’yi babasının yanında bırakan Meftun ise Paris’e kaçar. Bir süre sonra Ledibe eve erkek almaya başlayınca Kasım Efendi felç geçirir. Durumu haber alan Meftun servete konmak için eski karısıyla yeniden evlenme planları yapmaya başlar.
TAAŞŞUK-I TALAT VE FITNAT – ŞEMSETTİN SAMİ- ROMAN
Babasız büyüyen Talat, Fıtnat’a âşık olur. Kadın giysileri giyerek evine gider ve onu kendisiyle evlenmesi için ikna etmeye çalışır. Fıtnat’ın üvey babası ise onu zengin biriyle evlendirir. Ali Beyle evlenince kendisini vuran Fitnat, yaralıyken Ali Bey’in annesini terk eden öz babası olduğunu öğrenen Fıtnat ölür. Onun acısına dayanamayan Talat da bir süre sonra ölür. Fıtnat’ın öz babası olduğunu öğrenen Ali Bey çıldırır ve ölür.
VATAN YAHUT SİLİSTRE- NAMIK KEMAL–TİYATRO
Kurtuluş Savaşı başlayınca İslam Bey nişanlısı Zekiye ile vedalaşır ve cepheye gider. Ancak Zekiye ondan ayrı kalamaz ve erkek kılığına girerek Adem adını alarak gönüllü olur. Savaşta yaralanan İslam Beye yardım eden Adem, Abdullah Çavuşla birlikte düşman cephaneliğini havaya uçurur ve kaleyi kurtarır; ancak bu sırada kimliği ortaya çıkar. Kale komutanı Sıtkı Beyin öldüğünü sandığı babası olduğunu öğrenen Zekiye (Adem), İslam Beyle evlenir.
YABAN- Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU – ROMAN
Birinci Dünya Savaşı gazisi Yedek Subay Ahmet Celal’in bir kolu kopmuştur. İstanbul’un işgaline dayanamaz ve emireri Mehmet Ali’nin evine gider. Ancak buradaki köylülerin kendisine yabancı gözüyle bakması ve “yaban” adını takması onu üzer. Mehmet Ali yeniden askere alındıktan bir müddet sonra köy Yunan işgaline uğrar, bunun üzerine Ahmet Celal anılarını yazdığı defterini Mehmet Ali’nin yengesi Emine’ye vererek köyden ayrılır. Daha sonra kenarları yanmış bir şekilde bulunan bu defter “yaban” romanıdır.
YAPRAK DÖKÜMÜ – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Uzun yıllar Suriye ve Anadolu’da çalışan memur Ali Rıza Bey, işten atıldıktan sonra karısı ve çocuklarıyla birlikte İstanbul’a gelir ve maddi güçlükler içinde yaşamaya başlar.
Çocuklarının sırayla evden kopmasına üzülen Ali Rıza, kızı Leyla’nın ahlaksız bir hayat yaşadığını öğrenince felç geçirir. Ali Rıza’yı hastaneden diğer kızı Leyla çıkarır ve evine götürür.
ZAVALLI ÇOCUK – NAMIK KEMAL- TİYATRO
Şefika, babası Halil Beyin öksüz bir akrabası Ata ile birlikte büyümüştür ve birbirlerini sevmektedirler. Bir süre sonra zengin bir paşa ile evlendirilen Şefika, Ata’ya olan aşkı yüzünden verem olur. Şefika’nın durumunu öğrenen tıbbiye öğrencisi Ata, zehir içer ve ikisi de ölür.
ZEHRA – NABİZADE NAZIM – ROMAN
Tüccar Şevket Efendinin kızı Zehra sinirli, geçimsiz ve kıskanç bir kadındır. Babasının katibi Suphi ile evlenir. Suphi’nin annesi, ev işlerine yardımcı olsun diye Hüsnücemal adında güzel cariyeyi eve getirir. Karısının baskısında bıkan Suphi, Hüsnücemal’le evlenir. Zehra intikam almak için Yosma Ürani adında bir rum kadınını Suphi’yi baştan çıkarmak için gönderir. Suphi bu tuzağa düşünce Hüsnücemal intihar eder, Bunun üstüne Suphi gerçek kimliğini öğrendiği Ürani’yi ve onun sevgilisini öldürür. Ancak delil yetersizliğinden hapse girmez ve Trablusgarp’a sürülür. Bu sırada Zehra babasının yeni katibi Muhsin’le evlenir. Bir süre sonra Suphi’nin içine düştüğü kötü durumu öğrenir, yeni kocasıyla da mutlu olmayan Zehra, hastalanır ve ölür.
Bu topluluğun sanatçıları şunlardır.(FEHOY)
Faruk Nafiz ÇAMLIBEL
Enis Behiç KORYÜREK
Halit Fahri OZANSOY
Orhan Seyfi ORHON
Yusuf Ziya ORTAÇ
Özellikleri
1-Ferdi duyarlılıkları,eski korsan hikayelerini,yurt köşelerini ve
Anadolu gerçeklerini şiire aktarmışlardır.
2-Yerli milli bir sanat ve tarih motifleri yaşanan hayat dilimleriyle örülü bir memleket edebiyatı meydana getirmeyi amaçladılar.
3-Hece ile serbest müstezatlar denemişlerdir.
4-Mısra kümelendirmede dörtlü esasına bağlı kalmayıp yeni yeni biçimler aramışlardır.
5-Bir olay ya da hikaye anlatmak için beyit beyit uzun şiirler yazdılar.
6-Nesir cümlesini şiire aktarmışlardır.
7-Toplumsal konuyla uğraşmamış kişisel konularda şiirler yazmışlardır.
8-Memleket konularıyla fazla ilgilenmemişlerdir.
. Enis Behiç KORYÜREK
( Spritüalizm-Ruhçuluk)
Önce şiirlerini aruzla yazan şair daha sonra hece ölçüsü ile yazmaya başlamıştır.Milli heyecanla yoğrulmuş kahramanlık şiirlerinde daha başarılıdır.GEMİCİLER büyük beğeni toplamıştır.
Şiir Kitapları:Miras,Varidat-ı Süleyman,Güneşin Ölümü
Faruk Nafiz ÇAMLIBEL(1898-1973)
Hececilerin en ünlü şairidir.Önce aruz ölçüsüyle aşk şiirleri yazmış daha sonra memleket edebiyatına yönelmiştir. Daha çok kişisel konularda yazmış,Anadolu sevgisini anlatmıştır.Hececilerden olmasına rağmen hayatı boyunca aruzdan vazgeçmemiştir.
Şiir Kitapları:Han Duvarları,Şarkın Sultanları,Dinle Neyden,Gönül den Gönüle,Çoban Çeşmesi,Bir Ömür Böyle Geçti,Suda Halkalar,ElimleSeçtiklerim,Akarsu,Boğaziçi Şarkısı,Tatlı Sert(Mizah)Heyecan Ve Sükun(Seçme Şiirler)Zindan Duvarları(Yassıada şiirleri)
Roman:Yıldız Yağmuru,Ayşe’nin Doktoru
Tiyatro:Canavar,Kahraman,Özyurt,Yayla Kartalı,Dev Aynası,İlk Göz ağrısı
**** Hece ölçüsüyle en güzel şiirler yazanlardan birisidir.
Halit Fahri OZANSOY
Aruza Veda adlı şiiriyle hece ölçüsüne geçiş yapmıştır.Şiirlerinde hüzün hakimdir.Genellikle ölüm ve aşk temalarını işler.
Şiir kitaplarının en önemlisi Cenk Duyguları ve Hep Onun İçin’dir.
Sulara Giden Köprü ve Aşıklar Yolunun Yolcuları adlı iki romanı vardır.
Tiyatroları; Baykuş,Hayalet,Bir Dolaptır Dönüyor,İlk Şair’dir.
Hatıra: Edebiyatçılar Geçiyor, Darülbedayi Devrinin ilk Günleri, Eski İstanbul Ramazanları
Orhan Seyfi ORHON
İlk şiirlerinde aruzu kullanmış daha sonra hece ölçüsüne geçmiştir. Ama aruzu tamamen bırakmamıştır. Hayatı boyunca hece ölçüsüyle aruzu kaynaştırmaya çalışmıştır.Şiirlerinde konuşma dilini başarıyla kullanmış- tır.Peri Kızı ile Çoban Hikayesi ile manzum hikayenin ilk örneğini vermiştir.
Akbaba,Çınaraltı,Papağan,Aydabir dergilerini çıkarmıştır.Bu dergi- lerde yazmış olduğu hiciv ve fıkraları ünlüdür.
Şiirleri
Fırtına ve Kar(aruz)Gönülden Sesler,O Beyaz Bir Kuştu,Kervan(hece) Peri Kızı ile Çoban(eski Türk tarihi ile ilgili)
Çocuk Adam(roman)
Kulaktan Kulağa(fıkralarını topladığı eser)
Yusuf Ziya ORTAÇ
Fıkralarında mizahi bir şekilde sosyal tenkit yapar.Faruk Nafiz’in etkisindedir. Mizahi şiirlerini Akbaba ve Her ay adlı dergilerde yayınlamıştır.
Şiirleri :
Akından Akına,Cenk Ufukları,Aşıklar Yolu,Yanardağ,Kuş Cıvıltıları (çocuk şiirleri)
Tiyatro:
Binnaz: Hece ölçüsüyle yazılmış ilk manzum tiyatrodur(1919)Name, Nikahta Keramet
Fıkraları:
Beşik,Ocak,Sarı Çizmeli Mehmet Ağa
Gezi,Biyografi,Hatıra:
Gözucuyla Avrupa,Portreler,Bizim Yokuş,İsmet İnönü
Bir önceki yazımız olan Natüralizm başlıklı makalemizde 19th century, Alphonse Daudet ve Arts hakkında bilgiler verilmektedir.
EDEBİYATTA KULLANILAN ŞİFRELER
BEŞ HECECİLER (HECENİN BEŞ ŞAİRİ):
HEYFO: Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Faruk Nafiz Çamlıbel.
YEDİ MEŞALECİLER:
KaSıM CeViZ Ye: Kenan Hulisi Koray, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi, Cevdet Kudret Solok, Vasfi Mahir Kocatürk, , Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır,
GARİPÇİLER: (I. YENİCİLER)
OMO: Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu
İKİNCİ YENİCİLER:
ECE SÜT İÇ: Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer
Turgut Uyar, İlhan Berk
KLASİSİZM(KURALCILIK):
CeMiLeLeR MeFDuB: Corneille, Molière, La Fontaine, La Bruyère, Racine, Montaigne, Fenelon, Descartes, Boileau
ROMANTİZM(COŞUMCULUK):
SeVGiLi PLaJDa: Schiller, Victor Hugo, Goethe, Lamartine, Puşkin(Aleksandre), Lord Byron, J.J. Rouse, Dumas(Alexandre)
SEMBOLİZM(SİMGECİLİK):
BMV VaR AC: Beaudelaire, Mallarme, Valery, Verlaine, Rimbaud, Ahmet Haşim, Cenap Şehabettin
REALİZM (GERÇEKÇİLİK):
FB De GS De ÇaTLaT Dı: Flaubert, Balzac, Dostoyevski, Gogol, Stendhal, Daniel Defoe, Çehow, Turganyev, London, Tolstoy, Dickens(Charles)
PARNASİZM(ŞİİRDE GERÇEKLİK):
LePeGeCi He: Lisle, Prudhomme, Gautier, Coppee, Heredia,
İslamiyetten sonraki Türk destanları: BeKCi SaMED (battalname, köroğlu destanı, cengiz han destanı, saltuk bugra han, manas, edige, danişmendname) ……………… Beyitlerle oluşan divan nazım biçimleri: MeKiK GeMi (mesnevi, kaside, kıta, gazel, müstezat) ………………. Dörtlüklerle oluşan divan nazım biçimleri
TuRŞuM (tuyuğ, rubai, şarkı, murabba) ………………. 13. Yy. Divan temsilcileri( ŞAHSıM) (şeyyad hamza, ahmet fakih, hoca dehhani, sultan veled, mevlana) ………………. 14. Yy KArGASı (kadı burhaneddin, ahmedi, gülşehri, aşık paşa, seyyid nesimi) ………………. 15. Yy ŞANSA ( şeyhi, ahmet paşa, necati, süleyman çelebi, ali şir nevai) ……………….Mevlananın eserleri (MaDaM FM) (mesnevi, divanı kebir, mecalis-i seba, fihi mafih, mektubat)Tanzimat 1. Dönem temsilcileri: NAZ ŞAŞ ( namık kemal, ahmet vefik, ziya paşa, şemseddin sami, ahmet mithat, şinasi)……………… 2. Dönem: MıSRAN ( muallim naci, sami paşazade sezai, recaizade mahmut, abdülhak hamit, nabizade nazım)……………… Serveti fünun temsilcileri : SaHiCi ToHuM (süleyman nazif, halit ziya, cenap şahabettin, tevfik fikret, hüseyin cahit yalçın, mehmet rauf)……………… Fecriati temsilcileri FACia YAR (fuat köprülü, ahmet haşim, celal sahir erozan, yakup kadri, ali canip, refik halit)……………… Mouppasant tarzı yazanlar: YORuyÖRSa ( yakup kadri, orhan kemal, refik halit, ömer seyfettin, reşat nuri, sabahattin ali)……………… Namık kemalin tiyatroları: GöK CeVAZ (gülnihal, karabela, celaleddin harzemşah, vatan yahut silistre, akif bey, zavallı çocuk)
Tevfik fikretin eserleri: HaŞeRRaT (haluk’un defteri, şermin, rübabı şikeste,rübabın cevabı, tarihi kadim) ,,,,,,,,,,,,,,,,,,, halit ziyanın romanları: BAKaSıN FM ( bir ölünün defteri, aşkı memnu, kırık hayatlar, sefile, nemide, ferdi ve şürekası, mai ve siyah),,,,,,,,,,,,,,,,, necip fazılın şiirleri: BaS ÇÖK ( ben ve ötesi, sonsuzluk kervanı, çile, örümcek ağı, kaldırımlar),,,,,,,,,,,,,,,,, Necip fazılın tiyatroları: TABaK PaRaN (tohum, abdülhamit han, bir adam yaratmak, künye, para, reis bey, namı diğer parmaksız salih),,,,,,,,,,,,,,,,,cahit sıtkının eserleri SOn DÖn (sonrası, otuz beş yaş, düşten güzel, ömrümde sükut)
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
İlk yerli roman : Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitna
Batılı tekniği uygun ilk roman : Halit Ziya Uşaklıgil /Aşk-ı Memnu 4. İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak / 1859 5. İlk köy romanı : Nabizade Nazım / Karabibik
İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül
İlk gerçekçi (realist) roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası 8. İlk tasvir ve tahlil ağırlıklı roman Namık Kemal / İntibah 9. Yurdumuzda ilk gazete: Zimirini ((1824)
İlk resmi Türkçe gazete : Takvim–i Vaka
İlk yarı gazete : Ceride-i Havadis
İlk tarihi roman : Namık Kemal / Cezmi – A. Mithat / Yeniçeri 13. İlk özel gazete : Şinasi ile Agah Efendi / Tercüman-ı Ahval 14. İlk pastoral şiir : A.Hamit Tarhan / Sahra
İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerine ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci : Şinasi 16. Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan : A.Hamit Tarhan / Eşber veya Sardanapal 17. İlk bibliyografya : Keşfü’z Zünun / Katip Çelebi
ilk biyografi: Hoca Dehhani – Selçuklular Şartnamesi
İlk hatıra (anı) kitabı : Babürşah / Babürname
İlk hamse yazarı : Ali Şir Nevai
İlk tezkire : Ali Şir Nevai / Mecalisün Nefais
İlk antolojisi : Ziya Paşa / Harabat
İlk atasözleri kitabı : Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye
İlk hikaye kitabı : A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet
İlk fıkra yazarı : Ahmet Rasim
İlk Türkçe yazılan ilk kitap : Kutadgu Bilig
İlk siyasetname : Kutadgu Bilig
Cumhuriyet dönemi ilk mensur şiir örneklerini veren : Halit Ziya Uşaklıgil 29. ilk mensur şiir örneklerini veren : Recaizade Mahmut Ekrem
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan : Mehmet Emin Yurdakul 31. Türkçe’nin ilk gramer kitabını yazan: Baskakov
İlk makale : Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk : Fecr-i Ati
Cumhuriyet sonrası ilk bildiri yayınlayan topluluk: Yedi Meşaleciler 35. Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser : Kutadgu Bilig
İlk seyahatname : Seydi Ali Reis / Mir’atül Memalik
İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz : Fuat Köprülü 39. Sahnelenen ilk tiyatro : Namık Kemal / Vatan yahut Silistre
Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk örnekleri veren: Tevfik Fikret 41. Şiirde noktalama işaretlerini ilk kullanan: Tevfik Fikret
Türkçe’nin ilk dil bilgisi kitabı : Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki 43. İlk natüralist eserimizin yazarı : Nabizade Nazım / Zehra
Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim 45. Şarkı nazım türünü ilk kullanan: Nedim
İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi : Kamus’ul Alam
İlk sözlüğümüz : Kaşgarlı Mahmut / Divan-ı Lügat-it Türk 48. Matbaada basılan ilk kitabımız: Vankulu Lügatı
İlk Türkçe sözlük : Şemsettin Sami – Kamus-ı Türki
İlk özdeyiş örneklerini veren : Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık 51. İlk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz : Kutadgu Bilig 52. Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin : Orhun Abideleri
Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan : R. Mahmut Ekrem 54. Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden : Mehmet Emin Yurdakul 55. Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı : Ömer Seyfettin 56. İlk deneme yazarı: Nurullah Ataç
Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan : A. Hamit Tarhan / Validem 58. İlk köy şiiri : Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı 59. İlk alfabemiz : Göktürk Alfabesi
Tekke şiirinin babası : Ahmet Yesevi
İlk Türk destanı : Alp Er Tunga Destanı
Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan : Namık Kemal
Bizde epik tiyatro türünün kurucusu : Haldun Taner
İlk kadın romancımız : Fatma Aliye
Süslü nesrin ilk temsilcisi : Sinan Paşa
Dünyanın bilinen ilk destanı : Sümerlerin Gılgamış Destanı 67. Dünyanın en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı : Kırgızların Manas Destanı 68. Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan : Şinasi
Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman : Halide Edip Adıvar / Ateşten Gömlek 70. İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı : Ahmet Vefik Paşa
İlk divan şairi : Hoca Dehhani
Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadolu’yu işleyen : Refik Halit Karay 73. En başarılı psikolojik roman yazarımız : Peyami Safa / 9.Hariciye Koğuşu 74. İlk çocuk şiirlerini yazan : Tevfik Fikret / Şermin
Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı : Genç Kalemler
Hayat hikayesini İngilizce yazan ilk yazarımız: Halide Edip Adıvar 77. İlk çocuk yayınımız: Eftal ve Mümeyyiz
İlk Çocuk Romanı: Mahmut Yeşari / Bağrı Yanık Ömer
İlk Çocuk Şiir Kitabı : İbrahm Alaattin Gövsa / Çocuk Şiirleri 80. İlk Çocuk Tiyatromuz: M. Kemal Küçük / Çocuklara Tiyatro Dersi – Gülmeyen Çocuk 81. İlk edebiyat dergimiz: Hazine-i Evrak
İç monolog tarzında yazılmış ilk roman: Adalet Ağaoğlu / Bir Düğün Gecesi 83. Post-modern tarzında eser veren ilk yazarımız: Tutunamayanlar / Oğuz Atay 84. İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı: Köroğlu (1953)
Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü : Kara Maske (1943)
En uzun ömürlü edebiyat dergisi : Varlık Dergisi (1933)
İlk edebi tartışma: Namık Kemal ile Ziya Paşa arasında
İlk divan sahibi sanatçımız: Yunus Emre
İlk mizah gazetemiz: Namık Kemal / Diyojen
Serbest vezni kullanan ilk kullanan şair: Nazım Hikmet Ran (1929) 91. Cumhuriyet dönemi heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : Yusuf Ziya Ortaç / Binnaz 92. Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri : A. Hamit Tarhan / Nesteren 93. Lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat: D. Mehmet Doğan / Bir Lügat Bulamadım 94. İlk edebi topluluk: Servet-i Fünun
Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı: Emin Nihat Tarlan / Müsameratname 96. Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi: Şinasi 97. Türk Edebiyatı‘nda yazıya geçirilen ilk masallar: Billur Köşk Masalları 98. Türk masallarını ilk defa derleyen: İ. Kunoş adlı Macar bilim adamı 99. Türk masallarını ilk defa yayınlayan yabancı ülke: 16. Lui dönemi Fransa 100. Aşık Veysel’i Türk halkına ilk tanıtan: Ahmet Kutsi Tecer 101. Batılı anlamdaki Türk resmine figür kullanan ilk ressam: Osman Hamdi Bey 102. Cumhuriyet tarihinin ilk ressamı Refik Epikman
Türkiye’nin ilk kadın caz piyanisti: Nilüfer Verdi
İlk Türk filmi: Fuat Uzkınay /‘Ayastefonos’daki Rus Abidesinin Yıkılışı’ (1914). 105. İlk sesli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / İstanbul Sokaklarında 106. Yasaklanan ilk film: Metin Erksan / Aşık Veysel’in hayatı 107. İlk uluslararası ödül: Metin Erksan / Susuz Yaz
İlk renkli Türk filmi: Muhsin Ertuğrul / Halıcı Kız
İlk renkli belgesel film: Ali İpar – İlhan G. Arakon / Bir Şehrin Doğuşu 110. Köy hayatını anlatan ilk Türk filmi: Lütfi Akad / Beyaz Geceler 111. İlk sinema gösteriminin yapıldığı yer: Yıldız Sarayı (1896) 112. İlk kadın seslendirme yönetmeni: Sacide Keskin
Seslendirme işlemi Türkiye’de yapılan ilk film: Muhsin Ertuğrul / Bir Millet Uyanıyor 114. Basılan ilk küçük hikaye kitabı: S. Sezai / Küçük Şeyler 115. Bilinen ilk Türk yazar: Yollug Tigin
Türkiye’de bilinen ilk resim sergisi, İstanbul Atmeydanı’nda (Hipodrom) açıldı. 117. Türkiye’de çekilen ilk belgesel: Ayastefonos’taki Rus Abidesi’nin yıkılışıdır.(1914) 118. Türkiye’de afiş sanatının öncüsü: İhap Hulusi Görkey (1929) 119. İlk Anket Düzenleyen Dergi: Mektep ( Karabet Efendi)
İlk dergi : Vakayi-i Tıbbiye
İlk Edebiyat Tarihi: Abdülhalim Memduh / Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye 122. İlk spor dergisi: Sait çelebi / Spor Alemi (1919 – 1921)
Fotoğrafçılık konusunda ilk kitap : Yüzbaşı Hüsnü Efendi / Risale-i Fotoğrafya 124. İlk Fotoğrafçılık dergisi: Saffet Sürel –Şinasi Barutçu / Profesyonel ve Amatör Foto Dergisi 125. İlk fotoğraf sergisi: 1942 yılında Gazi Öğretmen okulunda açıldı 126. İlk fotoğraf yarışması : 1933 Ankara Halkevleri tarafından yapıldı 127. Yurdumuzda ilk fotoğrafhane: 1845 yılında M.Yana tarafından açıldı. 128. İlk Güzel Sanatlar Akademisi: Sanayi-i Nefise Mektebi
İlk haber ajans
İlk haber ajansı : Anadolu Ajansı
İlk özel haber ajansı : Türk Haberler Ajansı (THA) / Kadri Kayabal 131. İlk Heykel : Osman Gazi büstüdür (1914)
İlk heykeltıraş : İhsan Aksoy
İlk Kabare Tiyatrosu: Haldun Taner /Devekuşu Kabare Tiyatrosu (1962) 134. İlk Marş: Mahmudiye Marşı (1289)
İlk Milli Marş: İstiklal Marşı (1921)
İlk Opera yapıtımız: Ahmet Adnan Saygun / Özsoy (1928)
İlk Sansür : Ali Kararnamesi
İlk Kadın sinema oyuncumuz: Bedia Muvahhit – Neyyire Neyir 139. İlk Kadın tiyatro sanatçımız: Afife Jale
İlk Kadın opera sanatkarımız: Semiha Berksoy
Eser Yazarı Başkahramanları
İntibah Namık KEMAL Ali Bey
Vatan Yahut Silistre Namık KEMAL İslam Bey, Zekiye
Cezmi Namık KEMAL Adil GİRAY
Araba SeVDASI R. Mahmut Ekrem Bihruz Bey
Sergüzeşt Samipaşazade SEZAİ Dilber
Mai ve Siyah Halit Ziya Uşaklıgil Ahmet Cemil
Aşk-ı Memnu Halit Ziya Uşaklıgil Adnan Bey, Bihter, Firdevs Hanım
Eylül Mehmet RAUF Suat Hanım, Süreyya Bey, Necip
Şık Hüseyin Rahmi Gürpınar Şöhret Bey, Madam Potiş
Mürebbiye Hüseyin Rahmi Gürpınar Dehri Efendi, Anjel, Şemi
Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç Hüseyin Rahmi Gürpınar İrfan Galip
Şıpsevdi Hüseyin Rahmi Gürpınar Meftun Bey, Kasım Efendi, Edibe
Kaşağı Ömer Seyfettin Ömer, Hasan
Yaban Yakup Kadri Karaosmanoğlu Ahmet Celal, Emine
Kiralık Konak Yakup Kadri Karaosmanoğlu Seniha, Naim Efendi
Sodom ve Gomore Yakup Kadri Karaosmanoğlu Sami Bey, Leyla
Ateşten Gömlek Halide Edip Adıvar Ayşe, Peyami, Binbaşı İhsan
Sinekli Bakkal Halide Edip Adıvar Kız Tevfik, Emine, Rabia
Vurun Kahpeye Halide Edip Adıvar Aliye, Uzun Hüseyin, Tosun Bey
Tatarcık Halide Edip Adıvar Lale (Tatarcık), Recep
Çalıkuşu Reşat Nuri Güntekin Feride
Yeşil Gece Reşat Nuri Güntekin Şahin Bey
Yaprak Dökümü Reşat Nuri Güntekin Ali Rıza Bey, Fikret, Necla, Leyla
Gönül Hanım Ahmet Hikmet Müftüoğlu Gönül Hanım, Üsteğmen Mehmet Tolun, Ali Bahadır Bey
Huzur Ahmet Hamdi Tanpınar Mümtaz, Nuran
Kuyucaklı Yusuf Sabahattin Ali Yusuf, Muazzez, Şahinde
Yılanların Öcü Fakir Baykurt Kara Bayram, Irazca, Haceli
Bereketli Topraklar Üstünde Orhan Kemal İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan Ali
Yorgun Savaşçı Kemal Tahir Yüzbaşı Cemil, Neriman
Esir Şehrin İnsanları Kemal Tahir Kamil Bey, Nemide Hanım, Ayşe, Ahmet
İnce Memed Yaşar Kemal Abdi Ağa, Memed
Fatih – Harbiye Peyami Safa Neriman, Şinasi, Macit
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu Peyami Safa Hasta Çocuk, Nüzhet
İbrahim Efendi Konağı Samiha Ayverdi İbrahim Efendi, Salih Bey, Yusuf Bey, Şevkiye Hanım, Zaim Bey
Tutunamayanlar Oğuz Atay Turgut Özben
Anayurt Oteli Yusuf Atılgan Zebercet
Sessiz Ev Orhan Pamuk Metin, Faruk Bey, Nilgün
Fahim Bey ve Biz Abdulhak Şinasi Hisar Fahim Bey
Ayaşlı ve Kiracıları Memduh Şevket Esendal Ayaşlı İbrahim Efendi
Aganta Burina Burinata Halikarnas Balıkçısı Mahmut, Süleyman Kaptan, Zeynel Ağa, Ayşe
Küçük Ağa Tarık Buğra İstanbullu Hoca, Salih
Bir Düğün Gecesi Adalet Ağaoğlu Fıtnat Hanım, Tezel, Ayşe
Keşanlı Ali Destanı Haldun Taner Keşanlı Ali, Zilha
Yine Bir Gülnihal Turan Oflazoğlu İsmail Dede Efendi
Sarı Naciye Recep Bilginer Sarı Naciye, Elci
BATI EDEBİYATI
Sefiller Victor Hugo Jan Valjean, Javert
Notre Dame’in Kamburu Victor Hugo Quasimodo, Esmeralda
Üç Silahşörler Alexandre Dumas Arhos, Parthos, D’Artagnon
Monte Kristo Kontu Alexandre Dumas Edmond, Mercedes, Fernand
Goriod Baba Balzac Goriot, Delphine, Anastasie
Kırmızı ve Siyah Stendhal Jülien Sorel, Madame de Renal, Mathilde
Madam Bovary Gustave Flaubert Emma (Madam Bovary), Charles Bovary, Rodolphe
Germinal Emile Zola Lantier
Meyhane Emile Zola Gervaise Macquart
Venedik Taciri Shakespeare Shylock, Antonio
Robenson Crusoe Daniel Defoe Robenson Crusoe , Cuma
Oliver Twist Charles Dickens Oliver Twist, Dodger, Fagin, Mr. Brownlow
Genç Werter’in Acıları Goethe Werter, Latte
Faust Goethe Faust, Mefisto, Margaret
Don Kişot Cervantes Don Kişot, Sancha Panza
Fareler ve İnsanlar John Steinbeck Lennie, George
Vahşetin Çağrısı Jack London Buck
Beyaz Diş Jack London Kurt kırması
Yüzbaşının Kızı A. Puşkin Pugaçov
Ölü Canlar Gogol Çiçikov
Babalar ve Oğullar Turgenyev Bazarov
Ana Gorki Pelagiya Nilovna
Suç ve Ceza Dostoyevski Raskolnikov
Karamozov Kardeşler Dostoyevski Fedor Pavloviç Karamozov, Dimitri Karamozov
Anna Karanina Tolstoy Anna Karanina, Vronski
Savaş ve Barış Tolstoy Bozukov
ACIMAK -REŞAT NURİ GÜNTEKİN -ROMAN
Bir ilkokulda öğretmenlik yapan Zehra, babası öldükten sonra onun bıraktığı anı defterini sabaha kadar okur. İç dünyasını tanımadığı babasına karşı düşmanlık besleyen Zehra, babasının annesiyle olan ilişkisini ve annesinin olumsuz yönlerini öğrenir. Ailesinin neden dağıldığını ve babasının onu bu yüzden öğretmen okuluna gönderdiğini de anlar. Babasının acılarını anlayan Zehra, artık bağışlamayı ve acımayı öğrenmiştir.
AKİF BEY- NAMIK KEMAL -TİYATRO
Deniz subayı olan Akif, Dilruba adında ahlaksız bir kadın tarafından kandırılır ve evlenir. Kocasının bir savaşta şehit olduğunu söyleyen Dilruba’nın ahlaksız bir kadın olduğunu öğrenen Akif, onu boşar ve intikam almak amacıyla evine gider. Bu sırada Dilruba yeniden evlenmiştir. Dilruba’nın yeni kocasıyla çatışan Akif de Dilruba’nın yeni kocası da ölür. Akif’in babası da Dilruba’yı öldürür.
ANKARA-Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU -ROMAN
Roman üç bölümden oluşur. Birinci bölümünde Milli Mücadele yıllarındaki Ankara anlatılmıştır. İstanbul’dan gelen Selma Hanım, kocası Nazif Beyin de etkisiyle önceleri inanmadığı Milli Mücadeleye inanmaya başlar; fakat bu sefer de kocası Sakarya Muhaberesi’nden kaçmaya çalışmaktadır. Selma, Binbaşı Hakkı Bey’le birlikte mücadeleye devam eder ve yaralılara hemşirelik yapar.
İkinci bölümde Cumhuriyet yıllarının Ankara’sı anlatılır. Binbaşı Hakkı Bey’le Selma evlenir. Üçüncü bölümde ise Cumhuriyet olgunlaşmış ve Neşet Sabit gibi aydın gençler yetişmiştir. Selma üçüncü evliliği bu gençle yapar ve mutlu olur.
AŞK-I MEMNU- HALİT ZİYA UŞAKLIGİL-ROMAN
Bihter genç bir kadındır, Adnan Bey adında zengin ve kültürlü bir adamla evlenir. Bir süre sonra Bihter, kocasının yeğeni Behlül’e aşık olur; fakat Behlül aslında Nihal’i sevmektedir. Behlül, Nihal evlenmek üzereyken Bihter’le olan ilişkisi ortaya çıkar. Bihter intihar eder, Behlül kaçar.
ATEŞTEN GÖMLEK – HALİDE EDİP ADIVAR – ROMAN
İzmir’ in işgal edilirken kocası ve çocuğu düşman tarafından öldürülen Ayşe, İstanbul’daki akrabası Peyami’ nin yanına gider. Bir müddet sonra onlara Binbaşı İhsan da katılır ve Kuvayi Milliye’ ye hizmet etmek için hep birlikte Anadolu’ ya geçerler. Bu sırada hem Peyami hem de Binbaşı İhsan Ayşe’ ye âşık olur ve gün geçtikçe bu aşk ikisi için de ateşten bir gömleğe dönüşür.
ARABA SEVDASI – RECAİZADE MAHMUT EKREM – ROMAN
Bir vezirin oğlu olan Bihruz Bey, babası öldükten sonra çok büyük bir servete kavuşur. Aldığı yetersiz eğitimin de etkisiyle Batılı gibi yaşamaya heves eden Bihruz Bey, kendini eğlenceye kaptırır.
Bu sırada Periveş adında bir sokak kadınına âşık olur. Kendisini kandıran arkadaşının da etkisinde kalan Bihruz Bey sonunda Periveş’in de arkadaşının da gerçek kişiliğini öğrenir.
AYAŞLI VE KİRACILARI – MEMDUH ŞEVKET ESENDAL – ROMAN
Bir köy ağasının oğlu olan Ayaşlı İbrahim, geçimini kiraya verdiği evlerden kazanmaktadır. Yaptığı pek çok iş başarısızlıkla sonuçlanan İbrahim’le birlikte değişik katmanlardan oluşan kiracılarının hayatı ve bu kiracıların birbirleriyle olan ilişkileri anlatılır.
BİR TEREDDÜDÜN ROMANI – PEYAMİ SAFA – ROMAN
Okuduğu bir romanın yazarıyla tanışan Mualla, yazarın evlenme teklifiyle karşılaşır. Kararsız kalır; ancak kararsız kalan sadece Mualla değildir. Yazar da Vildan adlı bir kadınla tanışmıştır ve Mualla’yla Vildan arasında bir seçim yapamamaktadır.
CEZMİ – NAMIK KEMAL – ROMAN
İran savaşına katılan Cezmi, Kırım şehzadesi Adil Giray’ la arkadaş olur. Adil Giray bir baskında yakalanır. Şahın karısı Şehriyar, Adil Giray’ a âşık olur. Bu sırada Adil Giray ise şahın kız kardeşi Perihan’ a âşık olmuştur. Şehriyar’ ın kurduğu tuzak neticesinde Adil Giray ve Perihan ölür, Cezmi ise yaralı olarak kurtulur.
ÇALIKUŞU – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Küçük yaşta anasını babasını kaybeden Feride, teyzesinin yardımıyla yatılı bir okula gider. Yaramazlığından dolayı ona bu okulda Çalıkuşu adı takılır. Yaz tatillerinde teyzesinin yanına giden Feride, teyzesinin oğlu Kamuran’la bir ilişkiye başlar. Ancak evlenmek üzerelerken Feride, Kamuran’ ın başka bir kızla ilişkisi olduğunu öğrenir. Teyzesinin yanından ayrılan Feride, Anadolu’ nun birkaç vilayetinde öğretmenlik yapar. Eski bir tanıdığı olan ihtiyar Doktor Hayrullah Bey’ le Kuşadası’ nda karşılaşan Feride, çevredekilerin dedikodularından kurtulmak için Hayrullah Bey’ le evlenir. Bu sırada Feride’ nin günlüğünü okuyan Hayrullah Bey günlüğü saklar ve kendisi öldükten sonra Kamuran’ a verilmek üzere bir zarfa koyar. Hayrullah Bey ölünce Feride zarfı Kamuran’a götürür. Kamuran günlüğü okuyunca geçmişte olan biten her şeyi öğrenir ve Feride’yle evlenir.
DAMGA – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Bir paşanın oğlu olan İffet, babasıyla birlikte Midilli’ ye gider. İffet küçükken dinlediği bir masaldan çok etkilenir ve bu masal ona sevilen kadın için kendini feda etmeği öğretir. Babası burada ölünce İstanbul’a döner ve hukuk eğitimi almaya başlar.
Bir taraftan da Cemil Kerim Beyin çocuklarına ders vermeye başlayan İffet, Cemil Kerim Beyin karısı Vedia ile bir aşk ilişkisi içine girer. Vedia’yla buluştuğu bir gece yakalanınca eve hırsızlık yapmak için geldiğini söyleyen İffet, hapse atılır. Hapisten çıktığında ise sabıkalı olduğu için işsiz kalır. Bu sırada kocasından ayrılan Vedia ile karşılaşan İffet ona evlenme teklif eder. Vedia, sabıkalı biriyle evlenemeyeceğinin söyleyince İffet bir itirafta bulunur.
DEVLET ANA – KEMAL TAHİR – ROMAN
Eserin kahramanı Devlet Hatun, kitaba adını vermiştir. Dört bölümden oluşan bu romanda Osmanoğulları’nın entrikalarla dolu kuruluş yılları, Şeyh Edebali, Yunus Emre gibi tarihi kişiliklerin maceraları anlatılmıştır.
DOKUZUNCU HARİCİYE KOĞUŞU – PEYAMİ SAFA – ROMAN
Sekiz yaşından beri bacağından rahatsız olan genç, (Romanda adı verilmemiştir.)İstanbul’da küçük bir evde yaşamaktadır ve Erenköy’de oturan bir akrabasının kızı Nüzhet’e âşıktır. Nüzhet ise Ragıp adlı bir doktorla evlenmek üzeredir. Roman gencin hastahaneden çıkmasıyla sona erer.
EYLÜL – MEHMET RAUF– ROMAN
Süreyya Bey ve Suat Hanımın sıradan bir evlilikleri vardır. Süreyya Beyin arkadaşı Necip bir müddet sonra aile dostları haline gelir. Ancak Necip’in Suat’a olan ilgisi zamanla aşka dönüşür ve Suat da ona karşılık verir. Süreyya’ya ihanet etmeyi içlerine sindiremeyen Suat ve Necip köşkte çıkan bir yangında ölür.
FELATUN BEY İLE RAKIM EFENDİ – AHMET MİTHAT EFENDİ-ROMAN
Felatun Bey ve kız kardeşi Mihriban alafranga bir eğitim anlayışına göre yetiştirilmiştir. Günlerini gezerek ve eğlenerek geçiren Felatun Bey, babasından kalan mirası yabancı bir aktris için harcar. Rakım Efendi ise fakir bir ailenin oğludur.
Babası öldükten sonra güç şartlar içinde okulu bitirir ve kitap çevirmeye başlar. Küçük yaşta satın aldığı Canan adlı cariyeye okuma yazma öğretir. Bir süre sonra da onunla evlenerek düzenli bir hayat kurar.
GÜLNİHAL – NAMIK KEMAL– TİYATRO
Kaplan Paşa Rumeli’de sancak beyidir. İsmet ve Muhtar, Kaptan Paşanın kardeşlerinin çocuklarıdır. Kaplan Paşa çevresindekiler tarafından çok sevilen Muhtar’ı kıskanır. Muhtar’ı öldürmek isteyen Kaplan Paşa, İsmet ve Muhtar’ın arasını açar. İsmet’in dadısı Gülnihal Kaplan Paşanın oyunlarını ortaya çıkarır ve iki gencin kavuşmasını sağlar.
HANDAN – HALİDE EDİP ADIVAR – ROMAN
Refik Cemal, Neriman’la evlidir. Handan ve Neriman kardeş çocuklarıdır. İhtilalci bir genç olan Nazım, Handan ile evlenmek ister; fakat Handan Hüsnü Paşayla evlenir. Bu arada Nazım hapse atılır ve Handan’a mektup bıraktıktan sonra intihar eder. Kocasıyla Londra’da bulunan Handan, Londra’ya gelen Refik Cemal’le tanışır ve birbirlerine âşık olurlar. Kocasını aldattığı için vicdan azabı duyan Handa bir müddet sonra ölür.
HUZUR-AHMET HAMDİ TANPINAR-ROMAN
Romanın ana karakteri Mümtaz varoluş sorununa çare arayan gen bir İstanbulludur. Bir çocuklu dul Nuran Mümtaz’ı sever; ancak toplum baskısı yüzünden Mümtaz’la evlenmekten vazgeçer. Suat’ın intiharıyla varolmaya çalışan; fakat sonunda kaybeden huzursuz bireylerin romanı olan Huzur son bulur.
İNTİBAH YA DA SERGÜZEŞT-İ ALİ BEY – NAMIK KEMAL– ROMAN
Ali Beyin Mahpeyker adındaki kötü kadınla olan ilişkisini sonlandırmak için annesi eve Dilaşup adında bir cariye alır. Onların mutluluklarını kıskanan Mahpeyker, Ali Beyle Dilaşup’un arasını bozmak ve Ali Bey’i öldürtmek ister. Dilaşup’a iftira atan Mahpeyker’in oyunları sonunda Dilaşup, Ali Beyi ölümden kurtarır; ama kendisi ölür. Ali Bey de Mahpeyker’i öldürür. Kendisi de hapiste ölür.
KARABİBİK – NABİZADE NAZIM – ROMAN
Beymelik köyünde yaşayan Karabibik, babasından kalan tarlanın bir kısmını komşusuna satmıştır. Kalanları Yosturoğlu’na kaptırmak istememektedir. Rum bakkal Yani’den aldığı borçla bir öküz satın alan Karabibik,Yosturoğlu’yla barışır ve kızını onun yeğenine verir. Bir süre sonra hastalanan Karabibik, kızının mutluluğuyla kendisini mutlu hisseder.
KİRALIK KONAK – Y.KADRİ KARAOSMANOĞLU – ROMAN
Naim Efendi eski bir nazırdır. Kızı Sekine, lüks düşkünü damadı Servet, torunları Seniha ve Cemil ile aynı konakta yaşamaktadır. Serbest yetişmiş bir kız olan Seniha’nın Faik ve Hakkı Celis adlı iki arkadaşı vardır. Seniha’nın Faik’ten hamile kaldığını öğrenen Naim Efendi yıkılır.
KIRIK HAYATLAR- HALİT ZİYA UŞAKLIGİL- ROMAN
Kötü bir kadın olan Neyyir, Doktor Ömer Behiç’i kendisine âşık eder. Ancak doktor evlidir ve ailesiyle Nevyir arasında kalır. Küçük kızı Leyla’nın menenjitten ölmesi üzerine bu olayı ilahi bir uyarı kabul eder ve ailesine döner.
KUYUCAKLI YUSUF – SABAHATTİN ALİ – ROMAN
Aydın’ın Nazilli ilçesinin Kuyucak köyündeki bir evi eşkıyalar basar ve karı-kocayı öldürür. Soruşturmaya gelen kaymakam küçük Yusuf’u evlatlık olarak alır. Kaymakam, karısı Şahende’yle olan sorunları yüzünden kendisini içkiye ve kumara vermiştir. İlçenin zenginlerinden Hilmi Beye de epey borçlanmıştır. Aradan geçen zamanda Yusuf ve kaymakamın kızı Muazzez büyür. Kasabanın kabadayısı Şakir’in, Muazzez’i rahatsız etmesine Yusuf dayanamaz ve onu döver. Bu olaydan sonra da kaymakam Yusuf ile Muazzez’i evlendirir. Yusuf’un Edremit’e devlet memuru olarak atanmasını sağlar. Ancak Edremit’e atanan yeni kaymakam İzzet Bey, Şakir’in babasının yakın dostudur ve Şakir’le de arası iyidir. İzzet Bey, Yusuf’u evinden uzaklaştırmak için yeni bir göreve atar. Artık Yusuf sürekli dışarıdadır. Bu sırada kaymakam, Şahinde Hanımın evini dostlarıyla eğlendiği bir mekân olarak kullanmaya başlamıştır ve Muazzez’in namusuna göz dikmiştir. Bir gece Yusuf eve gelir ve evdeki herkesi öldürür. Karısını gömdükten sonra dağa çıkar.
MAİ VE SİYAH – HALİT ZİYA UŞAKLIGİL– ROMAN
İstanbullu bir ailenin çocuğu olan Ahmet Cemil, mülkiyeyi bitirmek üzereyken babası ölür. Bunun üzerine Ahmet Cemil, ailesinin geçimini sağlamak için ders vermeye başlar. Bir taraftan da eserini tamamlamaya çalışır; ancak eserinden beklediği başarıyı elde edemez.
Kız kardeşi İkbal’in kocasının eziyetleri neticesinde ölmesi ve sevdiği kız olan Lamia’nın başkasıyla nişanlanması onu bunalıma sürükler. Ahmet Cemil kitabını yakar ve Yemen’deki kaymakamlık görevini kabul eder. Annesiyle birlikte çok sevdiği İstanbul’dan ayrılır.
MÜREBBİYE – HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR – ROMAN
Matmazel Angel aşıklarının biriyle İstanbul’ a gelmiş bir Parislidir. İki ay sonra yüzüstü bırakılır. Fransız bir ailenin yardımıyla Dehri Efendi’nin konağına girer ve onun çocukları Nezahat ve Nazmi’ ye öğretmenlik yapmaya başlar. Bir süre sonra ailenin erkeklerini baştan çıkarma planları yapan Angel , aptal torun Sami’ den başlayarak ailenin reisi Dehri Efendi’ ye kadar tüm erkekleri baştan çıkarır.
SERGÜZEŞT- SAMİPAŞAZADE SEZAİ – ROMAN
Dokuz yaşında esir tacirlerinin eline düşen Dilber, Kafkasya’dan İstanbul’a getirilir ve bir eve satılır. Bu evde hanımından ve zenci halayık Taravet’ten eziyet görür. Bir süre sonra tekrar bir esir tacirinin eline düşen Dilber’e, ileride daha iyi bir paraya satabilmek için ut çalmayı ve şarkı söylemeyi öğretirler.
Bir süre sonra da Asaf Paşanın konağına satılır. Asaf Paşanın oğlu Celal, Dilber’e âşık olur. Celal’in annesi durumu öğrenince Dilber’i evden uzaklaştırır. Mısır’da zengin bir adama cariye olarak satılan Dilber, buradan kaçarken paniğe kapılır ve Nil nehrinde boğulur.
SİNEKLİ BAKKAL– HALİDE EDİP ADIVAR– ROMAN
Aksaray’da Sinekli Bakkal Mahallesi’nde bir imamın kızı olan Emine, mahalledeki ortaoyuncu Tevfik ile babasının karşı çıkmasına rağmen evlenir. Ancak Tevfik’in hayatını içine sindiremeyen Emine ondan ayrılır. Ayrıldıktan sonra Rabia dünyaya gelir. Bu sırada Tevfik sürgüne gönderilir. Rabia sesinin güzelliği ve Kuran okumaktaki hüneri ile ünlenir. Tevfik sürgünden döner, Rabia’yı yanına alır; fakat Genç Türklere destek olduğu için Şam’a sürülür. Rabia burada Peregrini’ye âşık olur ve evlenir. Bir süre sonra Tevfik ve Rabia sürgünden dönüp Sinekli Bakkal Mahallesi’ne tekrar yerleşir.
SODOM VE GOMORE – Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU- ROMAN
İşgal yıllarındaki İstanbul’u ve idarecilerin vurdumduymazlıklarını anlatan roman Sami Bey ve ailesinin etrafında geçer. Leyla’nın nişanlısı Necdet ise idarecilerin yabancılarla olan ilişkilerinden tiksinti duyan bir vatanseverdir ve Anadolu’dan gelecek kurtuluş hareketini beklemektedir.
ŞAİR EVLENMESİ – İBRAHİM ŞİNASİ – TİYATRO
Şair Müştak Bey, sevdiği kadın Kumru Hanım yerine onun çirkin ablası ile yanlışlıkla evlenir. Durumu düzeltmek için imam Ebüllaklaka’ya rüşvet verir ve Kumru Hanımla evlenmeyi başarır.
ŞIPSEVDİ – H.RAHMİ GÜRPINAR– ROMAN
Meftun fakir bir ailenin oğludur. Sırf parasını elde edebilmek için Kasım Efendinin kızı Edibe’yle evlenir. Meftun’un kız kardeşi Lebide de Kasım Efendinin oğlu Mahir ile evlendirilir. Kasım Efendi’nin parasının peşinde olan Meftun, bunun için Mahir’i kullanmaya çalışır; ancak durum anlaşılınca Kasım Efendi Mahir’i evlatlıktan reddeder. Lebide’yi babasının yanında bırakan Meftun ise Paris’e kaçar. Bir süre sonra Ledibe eve erkek almaya başlayınca Kasım Efendi felç geçirir. Durumu haber alan Meftun servete konmak için eski karısıyla yeniden evlenme planları yapmaya başlar.
TAAŞŞUK-I TALAT VE FITNAT – ŞEMSETTİN SAMİ- ROMAN
Babasız büyüyen Talat, Fıtnat’a âşık olur. Kadın giysileri giyerek evine gider ve onu kendisiyle evlenmesi için ikna etmeye çalışır. Fıtnat’ın üvey babası ise onu zengin biriyle evlendirir. Ali Beyle evlenince kendisini vuran Fitnat, yaralıyken Ali Bey’in annesini terk eden öz babası olduğunu öğrenen Fıtnat ölür. Onun acısına dayanamayan Talat da bir süre sonra ölür. Fıtnat’ın öz babası olduğunu öğrenen Ali Bey çıldırır ve ölür.
VATAN YAHUT SİLİSTRE- NAMIK KEMAL–TİYATRO
Kurtuluş Savaşı başlayınca İslam Bey nişanlısı Zekiye ile vedalaşır ve cepheye gider. Ancak Zekiye ondan ayrı kalamaz ve erkek kılığına girerek Adem adını alarak gönüllü olur. Savaşta yaralanan İslam Beye yardım eden Adem, Abdullah Çavuşla birlikte düşman cephaneliğini havaya uçurur ve kaleyi kurtarır; ancak bu sırada kimliği ortaya çıkar. Kale komutanı Sıtkı Beyin öldüğünü sandığı babası olduğunu öğrenen Zekiye (Adem), İslam Beyle evlenir.
YABAN- Y. KADRİ KARAOSMANOĞLU – ROMAN
Birinci Dünya Savaşı gazisi Yedek Subay Ahmet Celal’in bir kolu kopmuştur. İstanbul’un işgaline dayanamaz ve emireri Mehmet Ali’nin evine gider. Ancak buradaki köylülerin kendisine yabancı gözüyle bakması ve “yaban” adını takması onu üzer. Mehmet Ali yeniden askere alındıktan bir müddet sonra köy Yunan işgaline uğrar, bunun üzerine Ahmet Celal anılarını yazdığı defterini Mehmet Ali’nin yengesi Emine’ye vererek köyden ayrılır. Daha sonra kenarları yanmış bir şekilde bulunan bu defter “yaban” romanıdır.
YAPRAK DÖKÜMÜ – REŞAT NURİ GÜNTEKİN– ROMAN
Uzun yıllar Suriye ve Anadolu’da çalışan memur Ali Rıza Bey, işten atıldıktan sonra karısı ve çocuklarıyla birlikte İstanbul’a gelir ve maddi güçlükler içinde yaşamaya başlar.
Çocuklarının sırayla evden kopmasına üzülen Ali Rıza, kızı Leyla’nın ahlaksız bir hayat yaşadığını öğrenince felç geçirir. Ali Rıza’yı hastaneden diğer kızı Leyla çıkarır ve evine götürür.
ZAVALLI ÇOCUK – NAMIK KEMAL- TİYATRO
Şefika, babası Halil Beyin öksüz bir akrabası Ata ile birlikte büyümüştür ve birbirlerini sevmektedirler. Bir süre sonra zengin bir paşa ile evlendirilen Şefika, Ata’ya olan aşkı yüzünden verem olur. Şefika’nın durumunu öğrenen tıbbiye öğrencisi Ata, zehir içer ve ikisi de ölür.
ZEHRA – NABİZADE NAZIM – ROMAN
Tüccar Şevket Efendinin kızı Zehra sinirli, geçimsiz ve kıskanç bir kadındır. Babasının katibi Suphi ile evlenir. Suphi’nin annesi, ev işlerine yardımcı olsun diye Hüsnücemal adında güzel cariyeyi eve getirir. Karısının baskısında bıkan Suphi, Hüsnücemal’le evlenir. Zehra intikam almak için Yosma Ürani adında bir rum kadınını Suphi’yi baştan çıkarmak için gönderir. Suphi bu tuzağa düşünce Hüsnücemal intihar eder, Bunun üstüne Suphi gerçek kimliğini öğrendiği Ürani’yi ve onun sevgilisini öldürür. Ancak delil yetersizliğinden hapse girmez ve Trablusgarp’a sürülür. Bu sırada Zehra babasının yeni katibi Muhsin’le evlenir. Bir süre sonra Suphi’nin içine düştüğü kötü durumu öğrenir, yeni kocasıyla da mutlu olmayan Zehra, hastalanır ve ölür.
