Nakafa Gerçekleri

Nafaka nedir, ne değildir? Neden kadınlar için vazgeçilmez bir haktır? Nafaka boşanma sonrası kadınların yeni bir yaşam inşa etmesi yeterli midir? Nedir bu 6. Yargı Paketi? Hepsi burada!
Her gün, her hafta, her yıl bir hakkımız topun ağzına konuyor. Nafaka hakkına yapılması planlanan saldırılar da yıllardır aynı söylemlerle ısıtılıp ısıtılıp sofraya seriliyor. Devletin açıkladığı ne bir veri, ne bir araştırma var nafakalara dair ancak “nafaka mağduru babalar” gibi nafaka karşıtı grupların nafakanın ne olduğunu çarpıtarak, kadınlar ve çocuklar açısından kritik öneminin üzerinden atlanarak söylemlerini dayanak olarak kullanıyor. Bu sefer de 6. Yargı Paketi ile tee 2016’da kadınların büyük tepkilerle karşı çıktığı Boşanmaların Araştırmaları Komisyonu raporunda önerilen nafaka düzenlemelerinin yeniden meclise taşınması konuşuyor. Bazı yanlış anlaşılaları, yanlış bilgileri düzeltelim, kafa karışıklıklarını giderelim. Nafaka nedir, ne değildirden başlayıp kadınlar için önemine, yapılan spekülatif açıklamaların ne anlama geldiğinden nafakaya dair pek çok yönü tartışacağımız ve ilgili yazılara bağlantı vereceğimiz içeriğimize hoşgeldiniz!

NAFAKA NEDİR?​

Medeni Kanun’da hükme bağlanan 4 ayrı nafakadan üçüne detaylı bakalım:

TEDBİR NAFAKASI
Tedbir Nafakası, boşanma davası devam ederken, eş ve reşit olmayan çocuklar yararına hükmedilecek olan nafakadır. (TMK m. 169) Türkiye’de en kısa yargılamanın aylarca sürdüğü, hele ki boşanma davalarında, biraz da “kutsal ailenin korunması” yasa koyucu tarafından öncelikli amaç olarak görüldüğünden, yıllara varan mahkeme sürecinde ayrı yaşama hakkı olan kadın ve çocukların, barınma, eğitim ve geçimleri için, tarafların maddi gücü ile orantılı olarak belli bir nafakaya hükmedilmesi son derece önemli. Tedbir Nafakası ile ilgili önemli bir ayrıntı da kanun gereğince, kadının bu yönde bir talebi olmasa da davaya bakan mahkemenin nafakaya ilişkin kendiliğinden bir karar vermesi gerektiğidir. Yine, tedbir nafakası, boşanma davası olmaksızın da istenebiliyor. Aile ve çevre baskısı nedeniyle boşanamayan ancak “ayrı yaşamakta haklı olduğunu ispat eden” kadının, yalnızca tedbir nafakası talebi ile dava açması mümkün.
İŞTİRAK NAFAKASI
İştirak Nafakası, boşanma sonucu velayetin bırakıldığı tarafa verilen (ki yüksek oranda çocukların velayeti annelere bırakılıyor) ve çocukların bakımı, eğitimi ve yetiştirilmesi için velayet kendisine bırakılmayan tarafın ödemesi gereken nafakadır. Yine tarafların talebi olmaksızın, hâkimin kendiliğinden takdir etmesi gereken iştirak nafakasında en çok sorulan soru, reşit olan çocuğun, babadan nafaka talep edip edemeyeceğidir. Cevabı, evettir. 18 yaşından sonra çocuğun eğitiminin devam ettiği hallerde, nafaka hakkı da devam eder. (TMK m. 328)
YOKSULLUK NAFAKASI
Yoksulluk Nafakası “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir” hükmü ile korunan bir hak. Yoksulluk nafakası talebi boşanma davasının eki niteliğinde istenebileceği gibi, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl süre ile ayrıca açılacak bir dava ile de istenebilir.​

NAFAKA HAKTIR ÇÜNKÜ…​

İçinde yaşadığımız sistem bir yandan cinsiyetçi iş bölümü nedeniyle kadını evin içine hapsediyor diğer yandan da kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan kadının önüne yine cinsiyet ayrımcı engeller çıkarılıyor. Türkiye’de çok sık yaşanan şu örnekler hiç birimize yabancı gelmeyecek: Erkekler eşlerinin çalışmasına izin vermiyor, çocuk ya da yaşlı bakımı milyonlarca kadının çalışmasına engel oluyor, çalışmak isteyen kadınlar güvencesiz ve düşük ücretli işlere mahkum edilmelerinin yanında işten ilk atılanlar oluyor... Bu örnekler elbette çoğaltılabilir. Ancak kadının kendi ayakları üzerinde durmasına bu kadar engel varken ve yıllarını “evin idare edilmesi, çocukların bakımı, kocanın bakımı”na ayıran bir kadına bir anda “şimdi git kendi kendine geçin” denemez. Nafaka, ekonomik durumu her ne olursa olsun kadınların istemediği bir evlilik içinde kalmasına engel olabilecek bir haktır.

NAFAKA NE DEĞİLDİR?​

“Kadınlar nafaka ile yan gelip yatıyor”, “Nafakayı ödeyemeyen koca böbreğini sattı”, “Kadınlar nafaka için boşanıyor”... daha bir sürü şey duymuş olabilirsiniz. Ama hiçbiri gerçeği yansıtmıyor!
Nafaka gerçekten de adaletsiz bir uygulama mıdır? Kadınların elinden alınmak istenen nedir tam olarak? Nafaka gerçekten süresiz mi? Yanıtını Avukat Sevil Aracı, Medeni Kanunun yoksulluk nafakasını düzenleyen 175. ve 176. maddelerini hatırlatarak şöyle yorumluyor:
- Madde 175 - Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.

• Madde 176 - Maddi tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir.
• Manevi tazminatın irat biçiminde ödenmesine karar verilemez.
• İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
• Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.
• Hakim, istem halinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.

“Gördüğünüz üzere mevcut halde de nafaka düzenlemesi, sonsuza kadar eski eşin kadına bakması olarak kurgulanmış değil. Nafakanın yargı kararına dahi gerek kalmaksızın kesilebileceği haller olduğu gibi, bazı durumlarda hakim kararı kaldırılabiliyor ya da miktarı değiştirilebiliyor. Nafakanın ‘süresiz’ olduğu aslında medya ve yetkililer tarafından pompalanan bir yalan!”