İkinci dönem Tanzimat Edebiyatı sanatçılarının genel özellikleri şunlardır:
Recaizade Mahmut Ekrem, Abdilhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai topluluğu olarak anılır.
Nabizade Nazım ve Muallim Naci topluluğun diğer önemli isimleridir.
Birinci topluluktan farklı yönleri şunlardır:
“Sanat için sanat” anlayışını savunmuşlardır.
Batı’ya daha yakın ve daha yenilikçilerdir.
Kişisel konulara çokça yer vermişlerdir.
Bu dönemde romantizmden realizme geçilmiştir.
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847 – 1914)
“Üstat” olarak bilinir.
II. Topluluğun önder nitelikli üyesidir.
Şiir, hikâye, roman, tiyatro, eleştiri türlerinde eserler vermiştir.
“Her güzel şey şiirin konusu olabilir.” görüşüyle Türk şiirinin konusunu genişletmiştir.
“Sanat sanat içindir.” anlayışına bağlıdır.
İlk realist roman olan Araba Sevdası’nda “Bihruz Bey” karakterinden hareketle yanlış Batılılaşmayı eleştirmiştir.
Muallim Naci’yle eski-yeni edebiyat tartışmalarına girmiş; yeni edebiyatı ve “kulak için kafiye” anlayışını savunmuştur.
Tartışmalar sırasında etrafında toplanan gençler üzerinde etkili olan yazar, Servet-i Fünun’un hazırlayıcısı olmuştur.
Şiirlerinde romantiktir.
Romanlarında realizmin etkisindedir.
Talim-i Edebiyat adlı edebiyat bilgilerini içeren bir ders kitabı yazmıştır.
Eserleri:
Şiir: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Pejmürde, Nijad Ekrem (Ölen oğlu için yazmıştır), Zemzeme (III Cilt)
Tiyatro: Afife Anjelik, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Atala
Roman: Araba Sevdası (ilk realist romandır.)
Hikâye: Şemsa, Muhsin Bey
Eleştiri: Takdir-i Elhan (Muallim Naci ile kavgaları, kafiye konusu)
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Recaizade Mahmut Ekrem Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ABDÜLHAK HAMİT (TARHAN) (1852 – 1937)
Şair-i Azam olarak tanınmıştır.
Tanzimat I. dönemiyle başlayan yenileşme hareketindeki asıl başarıyı şiirleriyle sağlamıştır.
Ölümü ve metafizik konuları ele alan felsefi şiirler yazmıştır.
Aşk, doğa, vatan sevgisi de işlediği konulardandır.
Sanat için sanat, anlayışındadır.
Aruzun yanında heceyi de kullanmıştır.
Şiirlerinde tezata yer vermiştir.
Şiirlerinde şaşırtmacadan da yararlanmıştır.
İlk pastoral şiirimiz olan Sahra’yı yazmıştır.
Süslü ve sanatlı bir dili vardır; dil kurallarını fazla zorlamıştır.
Romantizmin etkisindedir.
Tiyatro eserleri sahne tekniğine uygun değildir, okunmak için yazılmıştır.
Hece veya aruzu kullanarak manzum olarak kaleme aldığı tiyatroları vardır. Bazıları mensur olarak kaleme alınmıştır.
Tiyatrolarında tarihsel ve hayali konuları işlemiştir.
Eserleri:
Şiir: Sahra, Divaneliklerim yahut Belde, Makber, Ölü, Bunlar Odur, Hacle, Baladan Bir Ses…
Tiyatro: Macera-yı Aşk, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, İbn-i Musa, İlhan, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi…
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Abdülhak Hamit Tarhan Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ (1860 – 1936)
Tanzimat edebiyatının realist yazarlarındandır.
İngiliz ve Fransız Edebiyatını iyi tanıyan bir yazardır.
Esir kız Dilber’in maceralarını anlattığı “Sergüzeşt” (1889) romanıyla tanınır; bu romanda kölelik düzenini eleştirmiştir.
Sergüzeşt (macera anlamına gelmektedir), romantizmden realizme geçiş özellikleri taşır.
Toplumsal sorunları işlemiştir.
Dönemine göre sade bir dil kullanmıştır.
Gerçekçi yazarlardandır.
Eserleri:
Roman: Sergüzeşt
Hikâye: Küçük Şeyler (Batılı anlamda ilk öyküler.)
Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
Tiyatro: Şir
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Sami Paşazade Sezai Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
MUALLİM NACİ (1850 – 1893)
Tanzimat edebiyatında divan edebiyatı alışkanlıklarını savunan ve sürdüren bir yazardır.
“Kafiye, göz içindir.” anlayışını savunmuş ve Recaizade Mahmut Ekrem’le tartışmıştır.
Sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de vardır.
Eserleri:
Şiir: Ateşpare, Füruzan, Şerare
Eleştiri: Muallim, Demdeme
Anı: Ömer’in Çocukluğu
Sözlük: Istılahat-ı Edebiye, Lügat-i Naci
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Muallim Naci Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
NABİZADE NAZIM (1862 – 1893)
Realist, natüralist özellikler taşıyan bir yazardır.
İlk köy romanı olan Karabibik‘i (1890) yazmıştır.
Zehra adlı realist-natüralist romanı edebiyatımızda ilk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli romandır.
Recaizade Mahmut Ekrem, Abdilhak Hamit Tarhan, Sami Paşazade Sezai topluluğu olarak anılır.
Nabizade Nazım ve Muallim Naci topluluğun diğer önemli isimleridir.
Birinci topluluktan farklı yönleri şunlardır:
“Sanat için sanat” anlayışını savunmuşlardır.
Batı’ya daha yakın ve daha yenilikçilerdir.
Kişisel konulara çokça yer vermişlerdir.
Bu dönemde romantizmden realizme geçilmiştir.
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847 – 1914)
“Üstat” olarak bilinir.
II. Topluluğun önder nitelikli üyesidir.
Şiir, hikâye, roman, tiyatro, eleştiri türlerinde eserler vermiştir.
“Her güzel şey şiirin konusu olabilir.” görüşüyle Türk şiirinin konusunu genişletmiştir.
“Sanat sanat içindir.” anlayışına bağlıdır.
İlk realist roman olan Araba Sevdası’nda “Bihruz Bey” karakterinden hareketle yanlış Batılılaşmayı eleştirmiştir.
Muallim Naci’yle eski-yeni edebiyat tartışmalarına girmiş; yeni edebiyatı ve “kulak için kafiye” anlayışını savunmuştur.
Tartışmalar sırasında etrafında toplanan gençler üzerinde etkili olan yazar, Servet-i Fünun’un hazırlayıcısı olmuştur.
Şiirlerinde romantiktir.
Romanlarında realizmin etkisindedir.
Talim-i Edebiyat adlı edebiyat bilgilerini içeren bir ders kitabı yazmıştır.
Eserleri:
Şiir: Nağme-i Seher, Yadigar-ı Şebab, Pejmürde, Nijad Ekrem (Ölen oğlu için yazmıştır), Zemzeme (III Cilt)
Tiyatro: Afife Anjelik, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Atala
Roman: Araba Sevdası (ilk realist romandır.)
Hikâye: Şemsa, Muhsin Bey
Eleştiri: Takdir-i Elhan (Muallim Naci ile kavgaları, kafiye konusu)
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Recaizade Mahmut Ekrem Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
ABDÜLHAK HAMİT (TARHAN) (1852 – 1937)
Şair-i Azam olarak tanınmıştır.
Tanzimat I. dönemiyle başlayan yenileşme hareketindeki asıl başarıyı şiirleriyle sağlamıştır.
Ölümü ve metafizik konuları ele alan felsefi şiirler yazmıştır.
Aşk, doğa, vatan sevgisi de işlediği konulardandır.
Sanat için sanat, anlayışındadır.
Aruzun yanında heceyi de kullanmıştır.
Şiirlerinde tezata yer vermiştir.
Şiirlerinde şaşırtmacadan da yararlanmıştır.
İlk pastoral şiirimiz olan Sahra’yı yazmıştır.
Süslü ve sanatlı bir dili vardır; dil kurallarını fazla zorlamıştır.
Romantizmin etkisindedir.
Tiyatro eserleri sahne tekniğine uygun değildir, okunmak için yazılmıştır.
Hece veya aruzu kullanarak manzum olarak kaleme aldığı tiyatroları vardır. Bazıları mensur olarak kaleme alınmıştır.
Tiyatrolarında tarihsel ve hayali konuları işlemiştir.
Eserleri:
Şiir: Sahra, Divaneliklerim yahut Belde, Makber, Ölü, Bunlar Odur, Hacle, Baladan Bir Ses…
Tiyatro: Macera-yı Aşk, Sabr-ü Sebat, İçli Kız, Duhter-i Hindu, Nesteren, Eşber, Tezer, Finten, İbn-i Musa, İlhan, Turhan yahut Endülüs’ün Fethi…
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Abdülhak Hamit Tarhan Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ (1860 – 1936)
Tanzimat edebiyatının realist yazarlarındandır.
İngiliz ve Fransız Edebiyatını iyi tanıyan bir yazardır.
Esir kız Dilber’in maceralarını anlattığı “Sergüzeşt” (1889) romanıyla tanınır; bu romanda kölelik düzenini eleştirmiştir.
Sergüzeşt (macera anlamına gelmektedir), romantizmden realizme geçiş özellikleri taşır.
Toplumsal sorunları işlemiştir.
Dönemine göre sade bir dil kullanmıştır.
Gerçekçi yazarlardandır.
Eserleri:
Roman: Sergüzeşt
Hikâye: Küçük Şeyler (Batılı anlamda ilk öyküler.)
Gezi-sohbet: Rumuzü’l-Edep
Tiyatro: Şir
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Sami Paşazade Sezai Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
MUALLİM NACİ (1850 – 1893)
Tanzimat edebiyatında divan edebiyatı alışkanlıklarını savunan ve sürdüren bir yazardır.
“Kafiye, göz içindir.” anlayışını savunmuş ve Recaizade Mahmut Ekrem’le tartışmıştır.
Sade bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de vardır.
Eserleri:
Şiir: Ateşpare, Füruzan, Şerare
Eleştiri: Muallim, Demdeme
Anı: Ömer’in Çocukluğu
Sözlük: Istılahat-ı Edebiye, Lügat-i Naci
Daha Fazla Ayrıntı İçin Bkz. Muallim Naci Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri
NABİZADE NAZIM (1862 – 1893)
Realist, natüralist özellikler taşıyan bir yazardır.
İlk köy romanı olan Karabibik‘i (1890) yazmıştır.
Zehra adlı realist-natüralist romanı edebiyatımızda ilk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli romandır.
