Okuyucunun beklentileri okunan metne göre farklı olur. Dolayısıyla hızlı okumanın okuma verimliliğine etkileri de koşullara göre değişiklik gösterir. Hızlı okuma konusunda belirli bir beceriye sahip olan okuyucular, hızlı okumanın okuma verimliliğine etkileri konusunu sürekli tartışırlar. Bu konu normal düzeyde okuma yapan ancak okuma hızları yüksek olan insanlar tarafından çok sık gündeme getirilmez. Hızlı okuma teknikleriyle metinleri okumaya çalışan kişiler ise hızlı okumanın okuma verimliliğini etkileyip etkilemediğini merak ettikleri için bu konuyu sürekli gündemlerinde tutarlar.
Peki, gerçekten hızlı okuma, okuma verimliliğini etkiler mi? Bu sorunun cevabı koşullara göre değişir. Hızlı okuma yaparken gereğinden fazla hızlı hareket edeceğiniz için normal okuyuculara nazaran daha az keyif alma ve eğlenme olasılığınız vardır. Ancak bir dakika… kim keyifle okumak istediği bir romanın albenisini bitirmek ister? Bence kimse istemez. Bu nedenle hızlı okumayı verimlilik açısından değerlendirmeden önce bu tekniği hangi metinler üzerinde kullanmamız gerektiğine karar vermeliyiz.
Hızlı Okumanın Okuma Verimliliğine Etkileri
En başından bir şeyi kabul edelim. Hızlı okuma gibi bir beceriye sahipsek bunu daima değerlendirmek isteriz. Aslında yaptığımız hata buradadır. Biz hangi beceriye sahip olursak olalım bir konuda iyiysek tüm sorunları onunla çözmek isteriz, tüm sorulara onunla cevap vermek isteriz. Ancak çoğunlukla sonuca ulaşamadan yarı yolda tıkanırız. Hızlı okuma da benzer niteliktedir. Çünkü hızlı okuma sürekli kullanmanız gereken bir beceri değildir. Aksine hızlı okumayı “Tam zamanı!” diyerek kullanabileceğiniz belirli anları beklemeniz gerekir. İzin verirseniz bunu örneklerle açıklamaya çalışacağım.
Önünüzde göz atmanız gereken akademik bir metnin olduğunu düşünelim. Hızlı okuma becerisine sahipseniz bu metni okurken becerilerinizi kullanmanız gerekir. Çünkü akademik metni okurken herhangi bir keyif beklentiniz olmaz. Onu takip etmeniz gerektiği için veya hazırladığınız bir araştırmada referans olarak kullanacağınız için okursunuz. Bu okuma davranışında keyfiyet söz konusu değildir. Araştırma, okuduğunu anlama, kavrama ve bilgi sahibi olma gibi hedefler yer almaktadır.
Okuma verimliliğinin yükseltilmesi konusuna değindiğim yazıda okuma verimliliğini okunanları anlamak ve uygulamak olarak kısaca özetlemiştim. Bunu göz önünde bulunduralım ve hızlı okumanın yazılanları kavrama konusunda bize destek olabileceğini hatırlayalım. Hedefimiz okuduğumuzu anlamak ve içerisindeki bilgileri özümsemek ise hızlı okuma bu noktada işimize yarayacaktır.
Yukarıdaki senaryoda hedefimiz akademik metne göz atmaktır. Metin bir araştırma, bir rapor, bir inceleme veya bir tez olabilir. Bunların hepsi benzer niteliklere sahip metinlerdir. Okuduğunuz zaman bilgi edinmek istersiniz. Hızlı okuma bu tür bir senaryoda size destek olacaktır.
Şimdi senaryoyu biraz değiştirelim. Okuduğunuz metin bir kitap, hatta bir roman olsun. Yakın tarihte kaybettiğimiz değerli edebiyat ustamız Yaşar Kemal’in bir romanını okuyor olalım. Bu romanı okurken hedefiniz şöyle bir göz atmak ise lütfen kitabı usulca kapatın ve bir daha okumamak üzere rafa kaldırın. Romandan beklentiniz bu olamaz yani olmamalıdır. Romanı okurken hikayeye dalmak, hikaye içerisinde yolculuk etmek hedefiniz olmalıdır.
Hızlı okuma beceriniz roman veya hikaye senaryosunda sizi üzebilir. Beklentileriniz boşa çıkar, okuduğunuz kitaptan zevk alamazsınız. Dahası roman veya hikayenin ruhunu öldürmüş olursunuz. Romanlarda okuma akışının sürekliliği oldukça önemlidir. Okuma hızınız yüksek olsa bile hızlı okuma tekniklerini kullanmaktan kaçınmanızı öneririm.
Roman ve hikaye örneklerini edebiyat alanında yayınlanmış diğer farklı metin türleriyle değiştirebilirsiniz ancak sonuç değişmeyecektir. Kısacası hızlı okumanın okuma verimliliğine etkileri tamamen koşullara bağlıdır. Oldukça kesin ve net bir cevaplama yapmak yerine metni okuma hedefinize göre hızlı okumanın verimliliği etkileyeceğini söylemem çok daha doğru olacaktır.
Peki, gerçekten hızlı okuma, okuma verimliliğini etkiler mi? Bu sorunun cevabı koşullara göre değişir. Hızlı okuma yaparken gereğinden fazla hızlı hareket edeceğiniz için normal okuyuculara nazaran daha az keyif alma ve eğlenme olasılığınız vardır. Ancak bir dakika… kim keyifle okumak istediği bir romanın albenisini bitirmek ister? Bence kimse istemez. Bu nedenle hızlı okumayı verimlilik açısından değerlendirmeden önce bu tekniği hangi metinler üzerinde kullanmamız gerektiğine karar vermeliyiz.
Hızlı Okumanın Okuma Verimliliğine Etkileri
En başından bir şeyi kabul edelim. Hızlı okuma gibi bir beceriye sahipsek bunu daima değerlendirmek isteriz. Aslında yaptığımız hata buradadır. Biz hangi beceriye sahip olursak olalım bir konuda iyiysek tüm sorunları onunla çözmek isteriz, tüm sorulara onunla cevap vermek isteriz. Ancak çoğunlukla sonuca ulaşamadan yarı yolda tıkanırız. Hızlı okuma da benzer niteliktedir. Çünkü hızlı okuma sürekli kullanmanız gereken bir beceri değildir. Aksine hızlı okumayı “Tam zamanı!” diyerek kullanabileceğiniz belirli anları beklemeniz gerekir. İzin verirseniz bunu örneklerle açıklamaya çalışacağım.
Önünüzde göz atmanız gereken akademik bir metnin olduğunu düşünelim. Hızlı okuma becerisine sahipseniz bu metni okurken becerilerinizi kullanmanız gerekir. Çünkü akademik metni okurken herhangi bir keyif beklentiniz olmaz. Onu takip etmeniz gerektiği için veya hazırladığınız bir araştırmada referans olarak kullanacağınız için okursunuz. Bu okuma davranışında keyfiyet söz konusu değildir. Araştırma, okuduğunu anlama, kavrama ve bilgi sahibi olma gibi hedefler yer almaktadır.
Okuma verimliliğinin yükseltilmesi konusuna değindiğim yazıda okuma verimliliğini okunanları anlamak ve uygulamak olarak kısaca özetlemiştim. Bunu göz önünde bulunduralım ve hızlı okumanın yazılanları kavrama konusunda bize destek olabileceğini hatırlayalım. Hedefimiz okuduğumuzu anlamak ve içerisindeki bilgileri özümsemek ise hızlı okuma bu noktada işimize yarayacaktır.
Yukarıdaki senaryoda hedefimiz akademik metne göz atmaktır. Metin bir araştırma, bir rapor, bir inceleme veya bir tez olabilir. Bunların hepsi benzer niteliklere sahip metinlerdir. Okuduğunuz zaman bilgi edinmek istersiniz. Hızlı okuma bu tür bir senaryoda size destek olacaktır.
Şimdi senaryoyu biraz değiştirelim. Okuduğunuz metin bir kitap, hatta bir roman olsun. Yakın tarihte kaybettiğimiz değerli edebiyat ustamız Yaşar Kemal’in bir romanını okuyor olalım. Bu romanı okurken hedefiniz şöyle bir göz atmak ise lütfen kitabı usulca kapatın ve bir daha okumamak üzere rafa kaldırın. Romandan beklentiniz bu olamaz yani olmamalıdır. Romanı okurken hikayeye dalmak, hikaye içerisinde yolculuk etmek hedefiniz olmalıdır.
Hızlı okuma beceriniz roman veya hikaye senaryosunda sizi üzebilir. Beklentileriniz boşa çıkar, okuduğunuz kitaptan zevk alamazsınız. Dahası roman veya hikayenin ruhunu öldürmüş olursunuz. Romanlarda okuma akışının sürekliliği oldukça önemlidir. Okuma hızınız yüksek olsa bile hızlı okuma tekniklerini kullanmaktan kaçınmanızı öneririm.
Roman ve hikaye örneklerini edebiyat alanında yayınlanmış diğer farklı metin türleriyle değiştirebilirsiniz ancak sonuç değişmeyecektir. Kısacası hızlı okumanın okuma verimliliğine etkileri tamamen koşullara bağlıdır. Oldukça kesin ve net bir cevaplama yapmak yerine metni okuma hedefinize göre hızlı okumanın verimliliği etkileyeceğini söylemem çok daha doğru olacaktır.
