Eski dönemlerde yaşamış insan kemikleri üzerinde DNA incelemeleri yapmak evrim sürecinin daha iyi anlaşılması yolunda çok değerli bilgiler sağlamaya devam ediyor. Ne yazık ki bugüne kadar incelen eski insan DNA’ları, ılıman iklimlerde veya kuzey kutbu bölgesinde yaşamış olanlara aitti. Afrika gibi sıcak bölgelerde bozulmamış DNA’ya rastlamak nerdeyse olanaksız görünüyordu, ta ki bu çalışmaya kadar.
Güney Etiyopya yüksek bölgelerindeki Mota Mağarası içinde bulunan ve bir erkeğe (ismi Mota) ait olan insan kemiklerinin radyokarbon incelemesinde yaklaşık 4500 yıl öncesine tarihlenmesi, 3000 yıl önce gerçekleştiği düşünülen Batı Avrasya Geriakımı (Avrasya’da yaşayan insanların Afrika’ya geri dönmesi sonucunda Afrika gen havuzuna yeni genler katmalarıyla sonuçlanan süreç) öncesinde yaşamış bir insana ait DNA’nın araştırılması şansına işaret ediyordu. Mota’nın iç kulak kemiklerinden elde edilen DNA parçalarının birleştirilmesi sonrası bugüne kadarki ilk “Afrika insanı genomu” (DNA’da saklanan genetik kodun tümü) elde edilmiş oldu.
DNA üzerindeki kromozom incelemeleri sonucunda Mota’nın Batı Avrasya genlerine sahip olmadığı tespit edildi ve bu da, büyük olasılıkla koyu-kahverengi bir cildi ve kahverengi gözleri olduğuna işaret ediyordu. Ayrıca laktoz toleransı kazandıran genden de mahrumken, yüksek irtifada yaşamasını kolaylaştıracak genlere sahip olan Mota, bulunduğu mağaranın yer aldığı dağlık bölgede uzun yıllar yaşamış olmalıydı.
Büyük yer değiştirme olaylarından daha önceki bir tarihte yaşamış olması sayesinde, bundan sonraki çalışmalarda, Yoruba ve Mbuti kabile insanları yerine, Afrika insanı için referans noktası Mota olacak gibi görünüyor. Daha önce oldukça saf oldukları düşünülen bu iki yerli Afrika ırkında, yeni çalışmalarda %6-7 oranında Avrasya geni bulunduğu düşünüldüğünde, Mota tam zamanında yetişti.
Afrika insanı açısından daha doğru bir genetik “sıfır” noktası belirlenmesi, sonraki dönemlerde gerçekleşen ve tarihi değiştiren insan göçlerini anlamamızı ve bu yer değiştirmelerin tarım, hayvancılık ve benzeri faaliyetleri ne yönde etkiledikleri konusunda daha doğru varsayımlar oluşturmamızı sağlayacaktır.
Erhan Güven
Güney Etiyopya yüksek bölgelerindeki Mota Mağarası içinde bulunan ve bir erkeğe (ismi Mota) ait olan insan kemiklerinin radyokarbon incelemesinde yaklaşık 4500 yıl öncesine tarihlenmesi, 3000 yıl önce gerçekleştiği düşünülen Batı Avrasya Geriakımı (Avrasya’da yaşayan insanların Afrika’ya geri dönmesi sonucunda Afrika gen havuzuna yeni genler katmalarıyla sonuçlanan süreç) öncesinde yaşamış bir insana ait DNA’nın araştırılması şansına işaret ediyordu. Mota’nın iç kulak kemiklerinden elde edilen DNA parçalarının birleştirilmesi sonrası bugüne kadarki ilk “Afrika insanı genomu” (DNA’da saklanan genetik kodun tümü) elde edilmiş oldu.
DNA üzerindeki kromozom incelemeleri sonucunda Mota’nın Batı Avrasya genlerine sahip olmadığı tespit edildi ve bu da, büyük olasılıkla koyu-kahverengi bir cildi ve kahverengi gözleri olduğuna işaret ediyordu. Ayrıca laktoz toleransı kazandıran genden de mahrumken, yüksek irtifada yaşamasını kolaylaştıracak genlere sahip olan Mota, bulunduğu mağaranın yer aldığı dağlık bölgede uzun yıllar yaşamış olmalıydı.
Büyük yer değiştirme olaylarından daha önceki bir tarihte yaşamış olması sayesinde, bundan sonraki çalışmalarda, Yoruba ve Mbuti kabile insanları yerine, Afrika insanı için referans noktası Mota olacak gibi görünüyor. Daha önce oldukça saf oldukları düşünülen bu iki yerli Afrika ırkında, yeni çalışmalarda %6-7 oranında Avrasya geni bulunduğu düşünüldüğünde, Mota tam zamanında yetişti.
Afrika insanı açısından daha doğru bir genetik “sıfır” noktası belirlenmesi, sonraki dönemlerde gerçekleşen ve tarihi değiştiren insan göçlerini anlamamızı ve bu yer değiştirmelerin tarım, hayvancılık ve benzeri faaliyetleri ne yönde etkiledikleri konusunda daha doğru varsayımlar oluşturmamızı sağlayacaktır.
Erhan Güven
