Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesinde 16. yüzyılda inşa edilen ve cemaati olmadığı için zamanla tahrip olan, halk arasında Çeltik Kilisesi olarak da bilinen Surp Sargis Ermeni Kilisesi, restore edilerek gelecek kuşaklara aktarılacak.
Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesinde 3 bin 769 metrekare alana sahip, mülkiyeti Diyarbakır Ermeni Surp Küçük Kilise Hıdır İlyas Surp Gregos Kiliseleri Vakfı'na ait olan ve üst bölümü tamamen yıkılan tarihi Surp Sargis Ermeni Kilisesi, kentte 1950-1985 yılları arasında uzun süre çeltik fabrikası olarak kullanıldığı için halk arasında Çeltik Kilisesi olarak da biliniyor.
Kilisenin 1840 yılında onarıldığına dair tamir kitabesi Diyarbakır Arkeoloji Müzesi'nde yer alıyor.
Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan ve beraberindeki heyetin geçen yıl ekim ayında Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu'nu ziyaretinde, 16. yüzyılın dinsel çeşitliliğinin simgelerinden biri olan Diyarbakır'daki kiliselerin korunmaları gerektiği gündeme geldi.
Yapıların yaşamının uzatılması ve gelecek nesillere aktarılması için onarım çalışması yürütülmesi gereken kilisenin, proje hizmet alımının Diyarbakır Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından karşılanacak ödenekle yapılması için Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'ne talimat verildi.
Taşınmaz kültür varlıkları katkı payı valilik tarafından sağlanan ödenekle Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nce 28 Aralık 2021'de ihale yapıldı. 941 bin 640 lira bedelle yapılan ihalenin sözleşmesi imzalandı.
İhale kapsamında kilisenin yüksek hassasiyette ve hatasız şekilde tespiti ve belgelenebilmesi için lazer tarayıcı cihazlar kullanarak elde edilen 3 boyutlu nokta bulutu üzerinden alınan verilerle belgeleme çalışmaları gerçekleştiriliyor.
Teknolojinin sağladığı imkanlar kullanılarak rölöve çizimlerine başlandı. Saha çalışmaları sırasında kilise duvarları üzerinden malzeme örnekleri alındı.
Malzeme örnekleri hem farklı dönemlerin malzeme ve yapım tekniği bilgisi hem de müdahale kararlarında etkili olacak.
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç ve Diyarbakır Ermeni Surp Küçük Kilise Hıdır İlyas Surp Gregos Kiliseleri Vakfı Başkanı Ergün Ayık, kilisede incelemelerde bulundu, yürütülen çalışmayla ilgili bilgi aldı.
Koç, 16. yüzyılda yapılan kilisede zaman içerisinde cemaatinin azalmasıyla tahribat ve bozulmaların başladığını, tarihi yapının 1950 ve 1985 tarihlerine kadar da çeşitli kamu kurumları tarafından depo olarak kullanıldığını belirtti.
Anıtsal bir yapı olan kilisenin Diyarbakır için önemli bir değer taşıdığını söyleyen Koç, "Rölöve ve projelerin altlığını oluşturacak ölçümler yapılıyor. Kilisenin duvarlarından malzeme örnekleri alındı, analiz edilerek yapıldığı döneme ve tekniğine ilişkin bilgiler elde edilecek” dedi.
Diyarbakır Ermeni Surp Küçük Kilise Hıdır İlyas Surp Gregos Kiliseleri Vakfı Başkanı Ergün Ayık da tarihi yapının Diyarbakır'da ayakta kalan iki kiliseden biri olduğunu belirtti.
Ayık, kiliseyi yeniden ayağa kaldırmak için çalışmalara başladıklarını dile getirerek, kilisede ölçümler yapıldığını, restorasyon projelerinin hazırlanması için çalışma yürütüldüğünü kaydetti. Ayık, "Burayı bir anıt olarak yeniden restore etmeyi düşünüyoruz" dedi.
