Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar
altın ve gümüş içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de
bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları kenarlarından kazı*****, çok az
miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, parayı da tekrar
kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul
etmiyorlardı. Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para
kataloglarında dikkat ederseniz, paraların büyük bir kısmının tam
yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk
paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar
sayesinde paranın kenarının kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı
kazınmış parayı kimse almıyordu. Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden
bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da
bir yazı vardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece
küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma
niteliklerini kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı
sınırlamalar vardır. Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan
ödemeleri kabul etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül
Mecburiyeti' denilir ki, kağıt paralarda bu mecburiyet sınırsızdır.
Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun, bunu karşı taraf kabul
etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan
değerin 50 katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50
bin liralıklarla, 2,5 milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama
daha fazlasını da bozuk para ile ödeme isteğinizi karşı taraf kabul
etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni
paraları Maliye Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların
toplam para stoku içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni
paralarda ise yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan,
kabartma tekniği ile bir yüzün tam detayını vermek mümkün
olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha iyi tanınır kılmaktadır.
altın ve gümüş içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de
bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları kenarlarından kazı*****, çok az
miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor, parayı da tekrar
kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul
etmiyorlardı. Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para
kataloglarında dikkat ederseniz, paraların büyük bir kısmının tam
yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk
paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar
sayesinde paranın kenarının kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı
kazınmış parayı kimse almıyordu. Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden
bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da
bir yazı vardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece
küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma
niteliklerini kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı
sınırlamalar vardır. Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan
ödemeleri kabul etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül
Mecburiyeti' denilir ki, kağıt paralarda bu mecburiyet sınırsızdır.
Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun, bunu karşı taraf kabul
etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan
değerin 50 katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50
bin liralıklarla, 2,5 milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama
daha fazlasını da bozuk para ile ödeme isteğinizi karşı taraf kabul
etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni
paraları Maliye Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların
toplam para stoku içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni
paralarda ise yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan,
kabartma tekniği ile bir yüzün tam detayını vermek mümkün
olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha iyi tanınır kılmaktadır.
yani tırtıklı olunca kazınmıyor mu .. jfpfdkld tırtıksız kazınmış alınmıyorsa tırtıklı kazınmışta zaten alınmaz... ama o eskiden başka yerlerdeymiş.. bizim bakkallar 1 tl nin çıkmış göbeğini para bant yapıştırıp para üstü olarak veriyor bişi olmaz diye 
: güzel bilgi konu ama türkiye gerçeklerini bilmiyor bence bunlar 
