''Deli'' kelimesi psikoloji için biraz argo kaçsa da; kelime anlamını baz alarak yanıtlayayım.
Bir kişiye psikolojik bozukluk tanısı konulabilmesi için belli kriterler var. Bulunduğu durumun hayatını kötü yönde etkileyen bir raddede olması, kendisine ve topluma zarar verebilecek nitelikte olması, başta gelen şartlar. Eğer bu şartlar sağlanırsa, ikinci olarak bozukluğun ne derece gelişkin olduğu belirlenir. Hastanın, danışanın şikayetlerine göre hekim yahut psikolog bir değerlendirme yaparak uygun tanıyı tanı el kitaplarıyla beraber sağlar. Hastaneye yatış genelde ''psikoz'' denilen; düşle gerçeğin ayırt edilemeyecek kadar karışık olduğu durumlarda tavsiye edilir.
Psikolojik bozuklukları tespit etmek için birçok yöntem ve ekol var. Bazı bozukluklar (şizofreni gibi) nörolojik anomalilerden kaynaklanabileceği için tıbbi görüntüleme sistemlerinde tespit edilebilir. Bunun dışında geliştirilmiş birçok test var. En meşhuru diyebileceğim Rorschach testi sanırım. Kişiye mürekkep lekelerinden oluşan 10 adet kart gösterilir ve ne gördüğünü söylemesi istenir. Daha sonra hekim ya da psikolog uygun olan derecelendirmeyi verir. Rorschach'ın dışında geliştirilmiş birçok test var. Bunları kaynak kısmına ekleyeceğim dilerseniz daha detaylı bakabilirsiniz.
Bundan sonra kişinin hastane rehabilitasyonuna sevki, toplum ve kendisi için bir tehlike oluşturmadığı sürece kişinin rızası alınmaksızın pek etik ve mümkün değil yukarıda söylediğim gibi. Uygun tedavi belirlenir, hastanın gidişatı gözlenir ve rehabilitasyonu tamamlanırsa taburcu edilir.
1 = Rosenhan Deneyi bunu göstermek amacı ile yapıldı , normal bir insan ile akıl hastası bir insanı ayırt edemedikleri ispat edildi lakin sorun aslında şu ...
2 = Akli melekelerini kayıp etmiş ... Akıl zayıflığı yaşayan , muhakeme yetisi zayıf veya tümü ile kayıp etmiş insanlar aynı zamanda çevresi ve mensubu olduğu toplum tarafından normal olağan hatta mistik veyahut üstün bir akla sahip görülmektedir .
3 = Amiyane tabir ile diyelim ki bir adam yanınıza geldi ve size şeker verdi sizin yaşınız otuz ve adam dedi ki bu şekerin karşılığında bana evinizi vereceksiniz ve sizde verdiniz veya adam dedi ki şu şu adamı gidip darp edeceksiniz ve size karşılığında bir kağıt vereceğim öldükten sonra bu kağıdı gösterdiğinizde sizi cennetteki arsanıza götürecekler ve sizde gittiniz adamın söylediği kişiyi darp ettiniz . Siz buna gerçekten inanıp samimiyetle bu eylemleri yaptı iseniz eğer siz akıl zayıflığı yaşıyor bir nevi akıl hastası olmuşsunuz demektir . Bu durumda sizin bu hastalığınız bir heyet bir kurul tarafından onanır ve cezai ehliyetiniz sınırlanır ve ortadan kaldırılır ... Üstünüze taşınır taşınmaz varlık bulunduramaz oy kullanamaz alım satım yapamazsınız sizin yerinize bunu kefiliniz yapar .. Ayrıca bir suç işlerseniz sorumluluk kefilinize aittir , Cezai her tür yaptırım işlem kefilinize uygulanır ki kefiliniz suç işlenmesi halinde bunun kendisinin kontrolünün tamamen dışında gerçekleştiğini ve bunu engellemek için elinden gelen her şeyi yaptığını ispat ile mükelleftir . Ruh ve Sinir Hastalıkları amiyane tabir ile Akıl hastanelerinde kefiliniz yoksa müşahede yani gözetim altında tutulursunuz .
4 = Bir takım çıkarlar uğruna ... kalıplar , kültür inanç mistisizm politika vesaire vesaire toplum akıl hastalarını normal sıradan bireymiş veya çok üstün vasıflara sahip biri imiş görür ve öyle muamele yapar kitlelerce sürekli bunlar yapıldığı için sıradanlaşır , akıl hastaları çevresine ve bulunduğu topluma çok büyük zararlar verir . Bazı durumlarda bazı insanlar eğlenmek stresini atmak ve benzeri şeyler için olmadık şeyler yaparlar ve bu yaptıkları şey kamuya mal olur ve buna takiben adli süreç başlayabilir . Adli süreçte örneğin yaptığı şeyden dolayı ... ilgili kişi akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir , Bu yüzden kişiden akli dengesi yerinde olduğuna dair rapor istenir ve bir heyet kurul tarafından onanması gerekir . Eğer kişinin akli dengesi yerinde ise cezai işlem uygulanır yerinde değil ise kişi müşahede gözetim altına alınır akıl hastanesinde .. durumuna göre kefili var ise şayet imza karşılığı kefilinin gözetiminde kalması ve tüm sorumluluğu kefilinin alması şartı ile kefilinin gözetiminde serbest bırakılabilir .
Yani ... Kişi akıl hastalığına sahip olduğuna dair makul şüphe uyandırırsa ilgili kişi akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir , Eğlenmek veyahut stres atmak vesaire gibi gerekçelerle yaptığını ifade ediyor ise şayet ... gerçekten bu gerekçelerden dolayı bu şüpheyi uyandırdığını ve aslında akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir .
Çevremizde .. Hatta yüksek mevkilerde bile akıl hastalığına sahip ve makul şüphe uyandıran ve bunu sürekli yapan kişiler görmekteyiz fakat bu normlar toplumca normalleştirildiği ve sıradanlaştığı için bu hususta herhangi bir yaptırım uygulanmadığı için ... toplumca bunlar normal kabul edilmeye devam etmektedir .
Kamuya mal olan veyahut buna takiben adli süreç başlatılan bir durumda çoğunlukla insanlar ya işledikleri suçlardan dolayı cezaevine düşmek yerine akıl hastanelerini tercih etmeye çalıştıkları için rol yapmakta veyahut bu durumun siciline işlemesinden mütevellit cezai ehliyetini ve saygınlığını kaybedeceği düşüncesi ile normal bir insanı oynamaya çalışmakta ve bunları eğlenmek stres atmak için yaptığını vesaire dile getirmektedir .
Örneğin ... Arkadaşlarla eğlenmek için böyle bir şey yaptık işlerin bu noktaya geleceğini düşünemedik ifadesi gibi
Bir kişiye psikolojik bozukluk tanısı konulabilmesi için belli kriterler var. Bulunduğu durumun hayatını kötü yönde etkileyen bir raddede olması, kendisine ve topluma zarar verebilecek nitelikte olması, başta gelen şartlar. Eğer bu şartlar sağlanırsa, ikinci olarak bozukluğun ne derece gelişkin olduğu belirlenir. Hastanın, danışanın şikayetlerine göre hekim yahut psikolog bir değerlendirme yaparak uygun tanıyı tanı el kitaplarıyla beraber sağlar. Hastaneye yatış genelde ''psikoz'' denilen; düşle gerçeğin ayırt edilemeyecek kadar karışık olduğu durumlarda tavsiye edilir.
Psikolojik bozuklukları tespit etmek için birçok yöntem ve ekol var. Bazı bozukluklar (şizofreni gibi) nörolojik anomalilerden kaynaklanabileceği için tıbbi görüntüleme sistemlerinde tespit edilebilir. Bunun dışında geliştirilmiş birçok test var. En meşhuru diyebileceğim Rorschach testi sanırım. Kişiye mürekkep lekelerinden oluşan 10 adet kart gösterilir ve ne gördüğünü söylemesi istenir. Daha sonra hekim ya da psikolog uygun olan derecelendirmeyi verir. Rorschach'ın dışında geliştirilmiş birçok test var. Bunları kaynak kısmına ekleyeceğim dilerseniz daha detaylı bakabilirsiniz.
Bundan sonra kişinin hastane rehabilitasyonuna sevki, toplum ve kendisi için bir tehlike oluşturmadığı sürece kişinin rızası alınmaksızın pek etik ve mümkün değil yukarıda söylediğim gibi. Uygun tedavi belirlenir, hastanın gidişatı gözlenir ve rehabilitasyonu tamamlanırsa taburcu edilir.
1 = Rosenhan Deneyi bunu göstermek amacı ile yapıldı , normal bir insan ile akıl hastası bir insanı ayırt edemedikleri ispat edildi lakin sorun aslında şu ...
2 = Akli melekelerini kayıp etmiş ... Akıl zayıflığı yaşayan , muhakeme yetisi zayıf veya tümü ile kayıp etmiş insanlar aynı zamanda çevresi ve mensubu olduğu toplum tarafından normal olağan hatta mistik veyahut üstün bir akla sahip görülmektedir .
3 = Amiyane tabir ile diyelim ki bir adam yanınıza geldi ve size şeker verdi sizin yaşınız otuz ve adam dedi ki bu şekerin karşılığında bana evinizi vereceksiniz ve sizde verdiniz veya adam dedi ki şu şu adamı gidip darp edeceksiniz ve size karşılığında bir kağıt vereceğim öldükten sonra bu kağıdı gösterdiğinizde sizi cennetteki arsanıza götürecekler ve sizde gittiniz adamın söylediği kişiyi darp ettiniz . Siz buna gerçekten inanıp samimiyetle bu eylemleri yaptı iseniz eğer siz akıl zayıflığı yaşıyor bir nevi akıl hastası olmuşsunuz demektir . Bu durumda sizin bu hastalığınız bir heyet bir kurul tarafından onanır ve cezai ehliyetiniz sınırlanır ve ortadan kaldırılır ... Üstünüze taşınır taşınmaz varlık bulunduramaz oy kullanamaz alım satım yapamazsınız sizin yerinize bunu kefiliniz yapar .. Ayrıca bir suç işlerseniz sorumluluk kefilinize aittir , Cezai her tür yaptırım işlem kefilinize uygulanır ki kefiliniz suç işlenmesi halinde bunun kendisinin kontrolünün tamamen dışında gerçekleştiğini ve bunu engellemek için elinden gelen her şeyi yaptığını ispat ile mükelleftir . Ruh ve Sinir Hastalıkları amiyane tabir ile Akıl hastanelerinde kefiliniz yoksa müşahede yani gözetim altında tutulursunuz .
4 = Bir takım çıkarlar uğruna ... kalıplar , kültür inanç mistisizm politika vesaire vesaire toplum akıl hastalarını normal sıradan bireymiş veya çok üstün vasıflara sahip biri imiş görür ve öyle muamele yapar kitlelerce sürekli bunlar yapıldığı için sıradanlaşır , akıl hastaları çevresine ve bulunduğu topluma çok büyük zararlar verir . Bazı durumlarda bazı insanlar eğlenmek stresini atmak ve benzeri şeyler için olmadık şeyler yaparlar ve bu yaptıkları şey kamuya mal olur ve buna takiben adli süreç başlayabilir . Adli süreçte örneğin yaptığı şeyden dolayı ... ilgili kişi akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir , Bu yüzden kişiden akli dengesi yerinde olduğuna dair rapor istenir ve bir heyet kurul tarafından onanması gerekir . Eğer kişinin akli dengesi yerinde ise cezai işlem uygulanır yerinde değil ise kişi müşahede gözetim altına alınır akıl hastanesinde .. durumuna göre kefili var ise şayet imza karşılığı kefilinin gözetiminde kalması ve tüm sorumluluğu kefilinin alması şartı ile kefilinin gözetiminde serbest bırakılabilir .
Yani ... Kişi akıl hastalığına sahip olduğuna dair makul şüphe uyandırırsa ilgili kişi akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir , Eğlenmek veyahut stres atmak vesaire gibi gerekçelerle yaptığını ifade ediyor ise şayet ... gerçekten bu gerekçelerden dolayı bu şüpheyi uyandırdığını ve aslında akıl hastası olmadığını ispat ile mükelleftir .
Çevremizde .. Hatta yüksek mevkilerde bile akıl hastalığına sahip ve makul şüphe uyandıran ve bunu sürekli yapan kişiler görmekteyiz fakat bu normlar toplumca normalleştirildiği ve sıradanlaştığı için bu hususta herhangi bir yaptırım uygulanmadığı için ... toplumca bunlar normal kabul edilmeye devam etmektedir .
Kamuya mal olan veyahut buna takiben adli süreç başlatılan bir durumda çoğunlukla insanlar ya işledikleri suçlardan dolayı cezaevine düşmek yerine akıl hastanelerini tercih etmeye çalıştıkları için rol yapmakta veyahut bu durumun siciline işlemesinden mütevellit cezai ehliyetini ve saygınlığını kaybedeceği düşüncesi ile normal bir insanı oynamaya çalışmakta ve bunları eğlenmek stres atmak için yaptığını vesaire dile getirmektedir .
Örneğin ... Arkadaşlarla eğlenmek için böyle bir şey yaptık işlerin bu noktaya geleceğini düşünemedik ifadesi gibi
