Osmanlı Devleti ile Rusya arasında Macar mülteci sorunu, Hünkar İskelesi Antlaşmasından doğan hakların Ruslar tarafından uzatılmak istenmesi ve Rusların Ortodoks halkın hamiliğini üstlenmeye kalkması gibi nedenlerden ötürü 1853 yılında Kırım Savaşı patlak vermiştir. Savaş, ilk başta Osmanlı Devleti ile Rusya arasında olmuş, daha sonra Rusların Balkanlar’da ilerlemesinden rahatsız olan Avusturya, İngiltere ve Fransa da savaşa dahil olmuştur. Özellikle İngiltere ve Fransa’nın savaşa dahil olmasıyla birlikte savaşın seyri değilmiş ve savaş Osmanlı’nın da dahil olduğu tarafın kazanmasıyla sonuçlanmıştır.
Savaş sonrasında İngiltere, Fransa, Osmanlı, Avusturya, Rusya, Piyemonte ve Prusya’nın da katılımı ile Paris Antlaşması imzalanmıştır. (1856)
Antlaşmanın orijinal metninde olmayan fakat önemli maddeleri aşağıdaki gibidir.
Madde 1
Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantörlüğü altında olacak, Osmanlı Devleti, Avrupa hukukundan yararlanacak ve aynı zamanda Osmanlı Devleti, bir Avrupa Devleti kabul edilecektir.
Madde 2
Karadeniz, hem Ruslardan hem de Osmanlı’dan arındırılacak, bölge tarafsız hale getirilecektir. Karadeniz, ticaret gemilerine açık; savaş gemilerine kapalı olacaktır.
Madde 3
Boğazlar, 1841 Londra Sözleşmesi gereğince yönetilecek ve tüm devletlerin savaş gemilerine kapalı olacaktır.
Madde 4
Osmanlı Devleti de Rusya da Karadeniz’de herhangi bir donanma veya tersane bulundurmayacak, bölge tüm risklerden temizlenecek.
Madde 5
Osmanlı Devleti’nin konferans öncesinde ilan ettiği ve bir dizi reform ve yenilikler öngören Islahat Fermanı, antlaşmayı imzalayan devletler tarafından dikkate alınacak fakat antlaşmayı imzalayan devletler fermanın uygulanmasına ve bundan doğacak durumlarda da Osmanlı Devleti’nin iç işlerine müdahale etmeyecektir. Antlaşmanın maddeleri kısaca bunlardır. Şimdi de antlaşmanın öneminden söz edelim.
Paris Antlaşmasının Önemi Nedir?
1853-1856 yılları arasında Osmanlı ile Rusya arasında patlak veren savaş, her ne kadar Osmanlı lehine sonuçlanmış gibi gözükse de antlaşmanın maddeleri, bunun zıttı yönündedir. Kısaca antlaşmanın önemi şöyledir:
1. Osmanlı Devleti, her ne kadar Kırım Savaşını kazanan taraf olsa da Paris Antlaşması ile mağlup devlet durumuna düşmüştür.
2. Bu antlaşma ile birlikte Osmanlı Devleti, bir Avrupa devleti olarak kabul edilmiştir.
3. Antlaşmanın orijinal metnine Islahat Fermanı da eklenmiştir.
4. Kırım Savaşına katılmadığı halde Paris Antlaşması’nda imzacı devletler arasında yer alan devlet Prusya’dır.
