Kira vergisi dönemi başlıyor

Konut veya işyerinden kira alan kişiler için gelir vergisi beyan dönemi önümüzdeki günlerde başlıyor. Beyannamenin mart ayı içerisinde (en son 31 Mart’a kadar) verilmesi gerekiyor.
Her yıl olduğu gibi bu yıl da çok kişiyi yakından ilgilendiren kira vergisi hakkında akla takılan sorular ile yanıtlarını sizler için derledik.

1. Tüm kiraların banka aracılığıyla mı tahsil edilmesi gerekiyor?​

İşyeri kiralamalarında, herhangi bir tutar sınırlaması olmaksızın kira tahsilat ve ödemelerinin, banka veya PTT aracılığıyla yapılması gerekiyor. Konut kiralarında ise bu zorunluluk her bir konut için 500 lira ve üzerindeki ödeme ve tahsilatlar için geçerli. Buna göre işyeri kirasının her halükarda, konut kirasının ise 500 lira ve fazla olması durumunda banka aracılığıyla tahsil edilmesi gerekiyor.

2. Günlük veya haftalık kiralamalar yapılıyor. Burada kira genellikle 500 liranın altında. Bu durumda bankadan tahsilat zorunlu olmuyor mu?​

Konutlarını haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli olarak kiraya verenler için 500 liralık sınır söz konusu değil. Bu şekilde kiraya verenlerin, kaç lira olursa olsun tüm kiraları banka veya PTT aracılığıyla tahsil etmeleri gerekiyor.

3. Banka aracılığıyla ödeme ve tahsilat zorunluluğuna uymamanın cezası nedir?​

Tespit edildiğinde, hem kiracıya hem de mal sahibine ayrı ayrı ceza kesilir. Cezanın tutarı ise mükellefiyet türüne göre değişiyor. Kirayı tahsil eden gerçek kişi açısından bakarsak ceza, 2021 yılında her bir tahsilat için 650 liradan (2022 yılında 880 liradan) az olmamak üzere tahsil edilen tutarın yüzde 5’i olarak hesaplanıyor. Bu zorunluluğa uymadığınız durumda, aldığınız kiraya yakın veya belki de üzerinde bir ceza ödemek zorunda kalabilirsiniz, dikkat!

4. Kiracım 2021 yılında sadece 7 aylık kira ödedi, son 5 aylığını ödemedi. Tahsil etmediğim kirayı da beyan edecek miyim?​

Kira gelirlerinin beyanında “tahsilat esası” geçerli olduğundan, bu ayın sonuna kadar sadece, tahsil ettiğiniz 7 aylık kira bedeli (istisnayı aşıyorsa) için beyanname vermeniz gerekiyor. Kalan 5 aylık kira bedelini ise ileride tahsil edebilirseniz, tahsil ettiğiniz yılın beyannamesine dahil edeceksiniz.

5. Evimi 2021/Nisan ayında kiraya verdim ve 1 yıllık kirayı peşin tahsil ettim. Hepsini bu yıl mı beyan etmeliyim?​

Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil edilen kiralar ilgili oldukları yılın/yılların geliri olarak kabul ediliyor. Buna göre peşin tahsil edilen kiranın 2021/Nisan-Aralık dönemine isabet eden kısmını bu mart ayında, 2022/Ocak-Mart dönemine ilişkin peşin aldığınız kira ile 2022 yılının geri kalanına ilişkin tahsil edeceğiniz kiraların toplamını ise seneye mart ayında beyan etmeniz gerekiyor.

6. Konut kirasında bir istisna tutar yok mu? Kaç lira olursa olsun beyan edilmesi mi gerekiyor?​

Sadece konut kiraları için bir istisna uygulaması söz konusu. İstisna tutar her yıl yeniden belirleniyor. 2021 yılında elde edilen konut kira gelirleri için bu tutar yıllık 7 bin lira.
Buna göre, konut olarak kiraya verilen gayrimenkul(ler)den 2021 yılında 7 bin liradan daha az kira alındıysa beyanname vermeye gerek yok. Yıllık kira, bu tutarı aşıyorsa aşan kısmın gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekiyor.

7. Birden fazla konuttan kira gelirim var. Her birine ayrı ayrı bu istisnayı uygulayabilir miyim?​

Maalesef, birden fazla konuttan kira geliri elde edilmesi halinde, bunların her biri için ayrı ayrı istisnadan yararlanılması mümkün değil. Bu durumda olan kişiler, kiraya verdikleri tüm konutlardan elde ettikleri kiraların toplamını beyan ederken, 7 bin liralık istisnayı sadece bir kez, konut kiralarının toplam bedelinden düşebiliyorlar.

8. Eşimle ortak olan daireyi kiraya verdik. Her birimiz ayrı ayrı bu istisnadan yararlanabilir miyiz?​

Aynı konuta, eşler de dahil olmak üzere birden fazla kişinin sahip olması durumunda, kira alan her ortak ayrı ayrı beyanname vereceğinden 7 bin liralık istisnadan da ayrı ayrı yararlanabilirler.

9. Evi 2021/Ekim ayında, aylık 2 bin liradan kiraya verdim. İstisnanın tamamından yararlanabilir miyim yoksa oranlama mı yapmam gerekiyor?​

Kiralama yılın başında ya da içinde, ne zaman yapılmış olursa olsun, o takvim yılında elde edilen kira tutarından istisnanın tamamı (2021 yılı için 7 bin lira) düşülebilir. İstisna tutarını oranlamanıza gerek yok. Buna göre söz konusu konuttan 2021 yılında tahsil ettiğiniz 6 bin (2.000 x 3) liralık kira, istisna tutarın altında kaldığından, bu gelir için beyanname vermenize gerek yok.
10. İstisnadan herkes yararlanabiliyor mu?
Sadece konut kira gelirleri için geçerli olan ve 2021 yılında 7 bin lira olarak uygulanan istisnadan aşağıda sayılan mükellefler yararlanamıyorlar:
a. Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar,
b. İstisna tutarın üzerinde konut kira geliri elde edilip beyan etmeyen veya eksik beyan edenler,
c. İstisna tutarın üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, beyana tabi olup olmadığına bakılmaksızın, elde ettikleri gelirlerin (ücret, emekli ikramiyesi, faiz gelirleri, menkul kıymetlerden elde edilen gelirler, gayrimenkul satışından sağlanan kazançlar vb.) gayri safi tutarları toplamı 190 bin lirayı aşanlar.
11. İşyeri kira gelirlerinde kaynakta kesilen verginin oranı nedir?
Gerçek kişiler tarafından işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler tevkifat (vergi kesintisi, stopaj) kapsamındadır. Bu vergiyi, kirayı öderken kiracılar kesiyorlar.
Tevkifatın oranı aslında yüzde 20 idi. Ancak Cumhurbaşkanı kararları ile bu oran 31 Temmuz 2020 ile 30 Eylül 2021 arasında yüzde 10’a indirildi. Bu geçici uygulamanın süresi 30 Eylül’de sona erince, 1 Ekim 2021’den itibaren yapılan kira ödemelerinden eskiden olduğu gibi yüzde 20 oranında vergi kesintisi yapılmaya başlandı.

12. Kaynakta vergi kesilen iş yeri kira gelirlerinin ayrıca beyan edilmesi de gerekiyor mu?​

Bu sorunun cevabı, iş yeri kirasının beyan sınırını aşıp aşmadığına göre değişiyor. Buna göre 2021 yılında elde edilen ve tevkifata tabi tutulmuş olan brüt kira geliri toplamı 53 bin liradan (beyan sınırı) azsa beyan edilmiyor. Ama iş yeri kira geliri bu tutarı aşıyorsa tamamının beyan edilmesi gerekiyor. 53 bin liralık beyan sınırı ile karşılaştırma yaparken; brüt işyeri kira gelirine, varsa istisna düştükten sonra kalan konut kiraları ile beyana tabi menkul sermaye iratlarının eklenmesi gerektiğini hatırlatmakta fayda var.
Gerçek kişilerin bu gelirlerini beyan etmesi durumunda beyannamede hesaplanan gelir vergisinden, yıl içerisinde kiracı tarafından kesilmiş olan vergiler mahsup edilebiliyor.

13. Gayrimenkulümü, basit usulde vergilenen bir esnafa işyeri olarak kiraya verdim. Kirayı öderken vergi kesintisi yapmıyor. Beyanname vermem gerekir mi?​

Basit usulde vergilendirilen esnafa işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkulün kira bedeli üzerinden, bu mükellefler tarafından gelir vergisi kesintisi (tevkifat) yapılmaz. Tevkifata tabi olmayan bu tür gelirler için 2 bin 800 liralık bir sınır söz konusu. Buna göre 2021 yılında tahsil edilen (tevkifata tabi olmayan) işyeri kira geliri, 2 bin 800 liradan azsa beyan edilmeyecek. Bu tutarı aşan kira gelirlerinin ise tamamının beyan edilmesi gerekiyor.

14. Kira gelirinden düşülebilecek giderlere ilişkin iki farklı yöntem varmış. Bunlar neler ve hangisini istersem seçebiliyor muyum?​

Giderler için yasada “götürü gider” ve “gerçek gider” olmak üzere iki farklı yöntem belirlenmiş durumda. Mükellefler her iki yönteme göre ödenmesi gereken vergi tutarını hesaplayarak, kendileri için daha avantajlı olan yöntemi seçebiliyorlar. Ancak götürü gider yönteminin seçilmesi durumunda, iki yıl geçmedikçe gerçek gider usulüne dönülemediğini hatırlatmak isteriz.

15. En kolay yöntem götürü gider diyorlar. Nasıl uygulanıyor?​

Gider indiriminde birçok kişi tarafından götürü gider yöntemi uygulanıyor. Çünkü basit olanı bu. Kira gelirlerini beyan ederken, tahsil edilen kiranın yüzde 15’i hiçbir belgeye ihtiyaç duyulmadan gider olarak düşülebiliyor.
İstisnadan (konut kira gelirlerinde 2021 yılı için 7 bin lira) yararlanma hakkı olan mükellefler, yıllık kira tutarından önce istisnayı düşüp kalan tutar üzerinden de yüzde 15 oranında götürü gider indirebilirler. Örneğin kiraya verdiği bir konuttan 2021 yılında 12 bin lira kira alan bir kişi beyanname üzerinde; önce bu tutardan 7 bin liralık istisnayı düşecek, kalan 5 bin liradan ise yüzde 15 oranına göre hesapladığı 750 liralık götürü gideri indirebilecektir. Bundan sonra kalan 4 bin 250 lira üzerinden yüzde 15 oranına göre hesapladığı 637,50 liralık gelir vergisini de 2 taksitte ödeyebilecektir.
İstisnadan yararlanamayan mükellefler ise direkt olarak aldıkları yıllık kiranın yüzde 15’ini düşüp kalan tutar üzerinden gelir vergisi ödeyecekler.

16. Gerçek gider yöntemi nedir? Daha avantajlı olduğu söyleniyor. Doğru mu?​

Kira gelirinden, gelir vergisi yasasında sayılan (Md. 74) ve belgeye dayandırılması gereken giderlerin indirilebildiği bir yöntemdir. Kiraya verdikleri eve boya, badana, tamir, bakım gibi masraf yapan mükelleflerin yanında; özellikle krediyle alıp kiraya verdiği gayrimenkulü için kredi taksiti ödemeye devam eden kişiler ile evini kiraya verip kendi de kirada oturanlar için gerçek giderin genellikle götürü gidere oranla daha avantajlı olduğunu söyleyebiliriz.
Ancak konut kira gelirlerinin 7 bin lirası üzerinden vergi hesaplanmadığı için, giderlerin de bu tutara isabet eden kısmının indirimine izin verilmiyor. Bu nedenle öncelikle istisna dışı hasılatın, toplam hasılat içerisindeki oranı bulunmalı, bu oranla gerçek gider tutarı çarpılmak suretiyle beyannamede indirilebilecek gider tutarına ulaşılmalıdır.

17. Hem kira alıyorum hem de kendim kirada oturuyorum. Ödediğim kirayı aldığım kiradan düşebilir miyim?​

Gerçek gider yöntemi seçilmişse düşülebilir. Ama sadece kiraya verilen konutlar için geçerli olduğu unutulmamalı.
Buna göre sahibi oldukları konutları kiraya verenler, elde ettikleri kira gelirinden, kira ile oturdukları konuta ödedikleri kira bedelini düşebiliyorlar. Ancak bu giderin, kira gelirini aşması durumunda aşan kısmın diğer gelirlerden indirilmesi veya gelecek yıllara devretmesi mümkün değil.

18. Kiraya verdiğim gayrimenkulü kredi ile almıştım. Ödediğim kredi faizlerini kira gelirinden düşebilir miyim?​

Gerçek gider usulünü seçmiş olan mükellefler, kredi ile aldıkları gayrimenkulü (konut veya işyeri) kiraya verdiklerinde, ödedikleri kredi faizlerini kira gelirinden düşebilirler. Hatta kredi faizleri kira gelirinden fazlaysa, bu tutar gider fazlası olarak da kabul ediliyor. Yani kira gelirinden indirilemeyen bir kısım varsa beyan edilen diğer gelirlerden düşülebiliyor ya da gelecek yıllara devredilebiliyor.

19. Yeni alınıp kiraya verilen konutlarla ilgili bir avantaj varmış. Nedir?​

Bu avantaj sadece konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkul için geçerli. Kiraya verilen bu konutun alış bedelinin %5'i, alındığı yıldan itibaren 5 yıl süreyle o konuttan alınan kira gelirinden düşülebiliyor.
Ancak bu şekilde hesaplanan giderin elde edilen kira gelirini aşması durumunda, aşan kısmın diğer gelirlerden indirimi veya gelecek yıllara devretmesi mümkün değil.

20. Gerçek gider usulünü seçersem bunlardan başka hangi giderleri düşebilirim?​

Kiraya verilen gayrimenkulle ilgili olmak şartıyla aşağıdaki giderler de kira gelirinden düşülebiliyor:
• Aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
• Yönetim giderleri,
• Sigorta giderleri ile ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyeler,
• Isı yalıtımı (mantolama) ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar,
• Amortismanlar (% 2),
• Onarım giderleri, bakım ve idame giderleri,
• Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler.

21. Vergi dairesine gitmeden beyanname verilebilir mi?​

Evet. Hatta ilk defa beyanname verecek olanlar dahi vergi dairesine hiç gitmeden bütün işlemlerini internet aracılığıyla yapabilirler. Bunun için Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde (www.gib.gov.tr) yer alan “Hazır Beyan Sistemi” kullanılıyor.
Bu sistemde; kiraya verilen gayrimenkullere ilişkin bilgiler, 2021 yılında tahsil edilen kira tutarları yazılarak, gider yöntemi (götürü-gerçek) seçiliyor. Gerçek gider seçildiyse tek tek giderlerin yazılması isteniyor. Bütün bilgiler girilip beyanname son haline getirildikten sonra onaylanıyor ve tahakkuk fişi de çıkınca beyan işi tamamlanmış oluyor.

22. Beyannameyi ne zamana kadar vermeliyim?​

2021 yılı kira gelirlerine ilişkin beyanname, 31 Mart Perşembe günü mesai sonuna kadar verilebilir. Hazır beyan sistemini kullananlar ise gece yarısına kadar beyannamelerini verebilirler. Ama son günü beklemeye gerek yok. Çıkabilecek aksaklıklar düşünülerek 1 Mart’tan itibaren gecikmeden beyanname verilirse daha iyi olur.

23. Hesaplanan vergi nereye, kaç taksitte ödeniyor?​

Beyannamenin erken verilmesi verginin de erken ödenmesi anlamına gelmiyor. Vergi iki taksitte; ilki 31 Mart’a, ikincisi de 1 Ağustos’a (31 Temmuz hafta sonuna geldiği için) kadar ödenebiliyor. Taksitler, vergi dairesine ödenebileceği gibi anlaşmalı bankalar (kamu bankaları) aracılığıyla da ödeme yapılabiliyor.

24. Yukarıda yer alan istisna ve beyan sınırı tutarlarında artış nasıl hesaplanıyor, 2022 gelirleri için kaç lira olarak uygulanacaklar?​

Vergide genel olarak bu tutarların her yıl yeniden değerleme oranında arttığını söyleyebiliriz. Buna göre 2022 yılında elde edilen gelirler için geçerli olan tutarlar 2021 yılı sonunda açıklanan yüzde 36,20 oranına göre artırılacak. Bu şekilde belirlenen tutarların yüzde 5’ine kadar küsurları ise dikkate alınmıyor.
Bu kurallara göre konut kiraları için geçerli olan istisna tutarı 2022 yılı gelirleri için 9 bin 500 lira olacak. İşyeri kira gelirleri için geçerli olan beyan sınırı ise 2022 gelirleri için 70 bin lira (gelir vergisi tarifesinin 2. dilimi) olarak uygulanacak.
Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.

Özet​

1. Tüm kiraların banka aracılığıyla mı tahsil edilmesi gerekiyor?
2. Günlük veya haftalık kiralamalar yapılıyor. Burada kira genellikle 500 liranın altında. Bu durumda bankadan tahsilat zorunlu olmuyor mu?
3. Banka aracılığıyla ödeme ve tahsilat zorunluluğuna uymamanın cezası nedir?
4. Kiracım 2021 yılında sadece 7 aylık kira ödedi, son 5 aylığını ödemedi. Tahsil etmediğim kirayı da beyan edecek miyim?
5. Evimi 2021/Nisan ayında kiraya verdim ve 1 yıllık kirayı peşin tahsil ettim. Hepsini bu yıl mı beyan etmeliyim?
6. Konut kirasında bir istisna tutar yok mu? Kaç lira olursa olsun beyan edilmesi mi gerekiyor?
7. Birden fazla konuttan kira gelirim var. Her birine ayrı ayrı bu istisnayı uygulayabilir miyim?
8. Eşimle ortak olan daireyi kiraya verdik. Her birimiz ayrı ayrı bu istisnadan yararlanabilir miyiz?
9. Evi 2021/Ekim ayında, aylık 2 bin liradan kiraya verdim. İstisnanın tamamından yararlanabilir miyim yoksa oranlama mı yapmam gerekiyor?
10. İstisnadan herkes yararlanabiliyor mu?
11. İşyeri kira gelirlerinde kaynakta kesilen verginin oranı nedir?
12. Kaynakta vergi kesilen iş yeri kira gelirlerinin ayrıca beyan edilmesi de gerekiyor mu?
13. Gayrimenkulümü, basit usulde vergilenen bir esnafa işyeri olarak kiraya verdim. Kirayı öderken vergi kesintisi yapmıyor. Beyanname vermem gerekir mi?
14. Kira gelirinden düşülebilecek giderlere ilişkin iki farklı yöntem varmış. Bunlar neler ve hangisini istersem seçebiliyor muyum?
15. En kolay yöntem götürü gider diyorlar. Nasıl uygulanıyor?
16. Gerçek gider yöntemi nedir? Daha avantajlı olduğu söyleniyor. Doğru mu?
17. Hem kira alıyorum hem de kendim kirada oturuyorum. Ödediğim kirayı aldığım kiradan düşebilir miyim?
18. Kiraya verdiğim gayrimenkulü kredi ile almıştım. Ödediğim kredi faizlerini kira gelirinden düşebilir miyim?
19. Yeni alınıp kiraya verilen konutlarla ilgili bir avantaj varmış. Nedir?
20. Gerçek gider usulünü seçersem bunlardan başka hangi giderleri düşebilirim?
21. Vergi dairesine gitmeden beyanname verilebilir mi?
22. Beyannameyi ne zamana kadar vermeliyim?
23. Hesaplanan vergi nereye, kaç taksitte ödeniyor?
24. Yukarıda yer alan istisna ve beyan sınırı tutarlarında artış nasıl hesaplanıyor, 2022 gelirleri için kaç lira olarak uygulanacaklar?

İki yasa, dört yenilik​

Vergi ile ilgili olarak son günlerde Meclis Başkanlığına sunulan iki yasa teklifi vardı. Yazımızın hazırlandığı tarih itibarıyla kur korumalı mevduatlardan elde edilen gelirlere ilişkin istisna düzenlemesi hariç diğer hükümler Meclis Genel Kurulunun en son 19 Ocak tarihli toplantısında kabul edildi. Belirttiğimiz istisna düzenlemesinin görüşmeleri ise bir sonraki toplantıya kalmıştı.

Bu yasalar; bireysel emeklilik sistemiyle (BES) ve memur/emekli maaşlarıyla ilgili düzenlemelerin yanında, vergi usul yasası ve kurumlar vergisi yasasında da değişiklikler içeriyor. Yazımızda, Genel Kurul tutanakları baz alınarak iki yasa teklifiyle vergi mevzuatında yapılması öngörülen değişikliklere dört başlık halinde değineceğiz.

Enflasyon düzeltmesi ertelendi​

Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, üretici enflasyon oranının, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutmaları gerekiyor.

Nitekim 2022/Ocak başında açıklanan endeksler dikkate alındığında, son bir yıllık enflasyon oranı (Aralık/2020-Aralık/2021 Yİ-ÜFE) yüzde 79,89 ve son üç yıllık enflasyon oranı da (Aralık/2018-Aralık/2021 Yİ-ÜFE) yüzde 141,70 olarak gerçekleştiğinden bu iki şart da sağlanmış oldu.

Ancak TBMM’de kabul edilen yeni yasa ile Vergi Usul Kanunu’na geçici 33. madde eklenerek enflasyon düzeltmesi uygulaması ertelendi. Buna göre geçici vergi dönemleri dahil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak. Özel hesap dönemine tabi mükellefler için ise 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri dikkate alınacak.

Ancak yeni yasa uyarınca, 31.12.2023 tarihli mali tablolar ise enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın düzeltme işlemine tabi tutulacak.

TL Fon gelirleri istisna oluyor​

Kurumlar vergisinden istisna olarak değerlendirilen kazançlardan biri, iştirak kazancıdır. Bu istisna kısaca bir kurumun iştirak ettiği başka bir kurumdan elde ettiği temettü gelirleri üzerinden kurumlar vergisi ödememesi anlamına geliyor.

Söz konusu maddede ayrıca girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarının da istisna olduğu, diğer fon ve yatırım ortaklıklarından sağlanan kârların ise kurumlar vergisine tabi olduğu belirtiliyordu.

Yeni yasayla, portföyünde yabancı para cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı diğer sermaye piyasası araçları bulunan fonlar dışındaki yatırım fonlarından elde edilen kazançların da kurumlar vergisinden istisna edilmesi sağlanıyor.

Bir puan indirimli kurumlar vergisi​

Kurumlar vergisi oranı yasada yüzde 20 olarak yer alıyor. Ancak hatırlanacağı üzere bu oran 2018, 2019 ve 2020 yılı için yüzde 22 olarak uygulanmıştı. Başka bir yasal düzenlemeyle 2021 ve 2022 yıllarına ilişkin kurumlar vergisi oranlarında da artış yapıldı. Buna göre kurumlar vergisi mükelleflerinin 2021 yılı kurum kazançları üzerinden yüzde 25, 2022 yılı kurum kazançları üzerindense yüzde 23 oranında kurumlar vergisi hesaplamaları gerekiyor.

Yeni yasayla, ihracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisinin 1 puan indirimli olarak uygulanacağına dair düzenleme yapıldı. Ayrıca sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına da kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli olarak uygulanacak. Bu kazançların ihracata isabet eden kısmına ihracatçı şirketler için geçerli olan yukarıdaki oran indiriminin ayrıca uygulanması ise mümkün bulunmuyor.

Bu hükümler, 1 Ocak 2022 tarihinden, özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde 2022 takvim yılında başlayan özel hesap döneminin başından itibaren elde edilen kazançlara uygulanacak.

Kur korumalı mevduat ve istisnalar​

21 Aralık’ta sadece yurt içi yerleşik gerçek kişiler için geçerli olmak üzere kur korumalı mevduatla ilgili bir düzenleme yapılmıştı. 11 Ocak’ta Merkez Bankası tebliğinde değişiklik yapılarak yurt içi yerleşik tüzel kişiler de uygulamaya dahil edilmişti.

Buna göre yurt içi yerleşik gerçek kişilerin 20 Aralık 2021 tarihinde mevcut olan, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin ise 31 Aralık 2021 tarihinde mevcut olan ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilecektir. Bankalar ise yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açacaklardır.

Kurumlar ile bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri 31 Aralık 2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 17 Şubat 2022 tarihine kadar TL’ye çevirip en az 3 ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda elde ettikleri aşağıdaki kazançlar gelir/kurumlar vergisinden istisna olarak değerlendirilecektir.

• Söz konusu yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 01.10.2021 ilâ 31.12.2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,
• 17 Şubat 2022 tarihine kadar TL’ye çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkı kazançları ile söz konusu hesaplardan dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar.

17 Şubattan sonra satılan dövizler​

Yukarıda da belirttiğimiz gibi 17 Şubat’a kadar satılan dövizlerle ilgili en önemli avantaj 1 Ekim ile 31 Aralık 2021 tarihler arasındaki kur değerlemesinden kaynaklanan gelirin de istisna edilmesiydi. 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla bilançoda yer alan dövizini 17 Şubat 2022’den sonra bozduranlar için böyle bir istisna geçerli değil.

Yıl sonu itibarıyla bilançoda yer alan dövizin 2022 yılı sonuna kadar dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilmesi ve bunun en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirilmesi durumunda oluşan kur farkı kazançlarının, geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı gelir/kurumlar vergisinden istisna olarak değerlendirilecek. Diğer taraftan dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan gelirler de dahil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar da bu istisnadan yararlanabilecek.

Altın da istisna kapsamında​

31 Aralık 2021 tarihli bilançolarda yer alan altın hesapları ile bu tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesapları da kapsama giriyor.

Bu hesap bakiyelerinin 2022 yılı sonuna kadar dönüşüm fiyatı üzerinden Türk lirasına çevrilmesi ve ardından en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri halinde elde edilen gelirler de istisna olarak değerlendirilecek. İstisna edilecek gelir ve kazançlar; söz konusu varlıkların TL’ye çevrildiği tarihte oluşan kazançlar ile vade sonunda elde edilen faiz ve kâr paylarından oluşuyor. Dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da istisna kapsamında değerlendiriliyor.

Vadeden önce çekilirse​

Türk lirası mevduat veya katılım hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda ise istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte mükelleflerden tahsil edilecektir.

Vergi ziyaı cezası, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergi tutarının bir katı kadar, gecikme faizi ise aylık yüzde 1,60 olarak uygulanıyor.