Ziya Gökalp Halka Dogru
Ziya Gökalp'in "halkiyat" biçiminde "folklor" terimini bir disiplinin tanınması ve terimleşmesi bağlaminda Türkçe'de ilk kez kullandığı bu tarihi yazinin ilk iki paragrafi şöyledir:"Her kavmin iki medeniyeti var Resmi medeniyeti. Halk medeniyeti. O halde kavimlerin medeniyetinden bahseden bir ilim olan "İçtimaiyat "in halk medeniyetini tetkik eden bir şubesi de olmak gerek. Iste kaideleri yazılı olmayan ve ancak ağızdan ağıza geçmek suretiyle bir soyda uçup giden bu manevi medeniyeti mütalaa eden ilme "Halkiyat" adı verilir."
Bir sosyolog olan Ziya Gökalp, halkbilimini sosyolojinin bir alt disiplini olarak tanımlamaktadır. Avrupa'da 18. yüzyıldan itibaren bilinçli bir tavır haline gelen antropolojinin "ilkel"lere, halkbiliminin "köylülere ve sosyolojijinin "kentlilere yönelik araştırmalar yapmasının ve Osmanlı'da var olan "avam" ve "havas" anlayışının Ziya Gökalp Ta medeniyetin iki türlü yapisi olduğu ve halkbiliminin sosyolojinin bir şubesi olarak değerlendirilmesi gerektiği fikrini doğurduğu söylenebilir.
Ziya Gökalp'in "sözlü yaratma" ve "sozlü geçiş" gibi çağdaş folklor yaklaşımlarının eleştirdigi ve sorguladıgı bir tanım yapmis olması, onun bir eksikligi olmaktan öte, döneminin folklor yaklaşımlarını yansıtma olarak değerlendirilmelidir. Ziya Gökalp "Halkiyat" olarak Türkçeleştirdiği folkloru "Halk Teşkilati", "Halk Felsefesi", Halk Ahlakiyatı" "Halk Hukukiyatı", "Halk Bediiyatı", "Halk Lisaniyatı", "Halk Iktisadiyatı" Halk Kavmiyati" seklinde sekiz alt subede toplar ve bunlar her birini ayrı ayrı aciklayacagını söyler. Ancak bu seri 19. sayida yer alan "Resmi Teskilat, Halk Teskilatı"başlıklı bolumden sonra sümez, Ziya Gökalp'in masal dinlemelerinden ve bu masallar uygulamalı halkbilimi" yaklaşımlarıyla degerlendirmesine kadar halk biliminin birçok pratik ve teorik alanına dokunmasına karşılık, bu ilk ve önemli yazinın devamini neden getirmediği merak konusudur Gökalp'in bu seriyi sürdürmek üzere daha fazla kaynak arastirması yaptıgı ve bu konudaki farklı kuramsal yaklaşımlarla tasnifleri görerek nihai bir karara varamadigi ve konuyu zamana biraktigi düşünülebilir. ilerleyen zamanda ise üstlendiği görevler ve ülkenin siyasal sorunlar nedeniyle bu konuya bir daha dönemedigi de varsayılabilir.
Ziya Gökalp ‘’halkiyata ait bu sekiz mabhesi tetkik’’ etmemiş olsa da onun folklora yüklediği Türkçülüğün temellerini oluşturma işlevi, gerek Osmanli'nın son döneminde gerekse Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk döneminde son derece etkin olmuştur. Ziya Paşa'nın kısık bir sesle "Şiir ve Inşa"da söyledikleri, Ziya Gökalp'in gür ve kararlı sesiyle uygulama alanı bulmus, Osmanlı aydininin kültür hayatinda yer ve değer vermedigi halk edebiyatı türleri, Ziya Gökalp'in tanimlamasıyla "resmi medeniyet'in merkezine oturtmuştur.
