Çocukken tahta çıkan ünlü eski Mısır "çocuk kralı" Tutankhamun, yaklaşık 19 yaşındayken, MÖ 1327 ile MÖ 1323 yılları arasında öldü. Ancak Tut'un ölümü beklenmedikti ve tahtın varislerini bırakmadı. Peki ardından gelen iktidar boşluğunda kim hüküm sürdü?
Kral Tut öldükten sonra, Ay adında bir firavun (Aya olarak da yazılır) tahta çıktı ve ölünceye kadar yaklaşık dört yıl hüküm sürdü.
İngiltere'deki Bristol Üniversitesi'nde Mısırbilim profesörü olan Aidan Dodson, Amarna Sunset, Nefertiti, Tutankhamun, Ay, Horemheb ve Mısır karşı reformu adlı kitabında şunları yazdı: Ay, uzun yıllar üst düzey bir kraliyet görevlisiydi ve Tut'un babası Akhenaten'in karısı Nefertiti’nin babası olabilir. Bunun kanıtı, Ay'ın Akhenaten'in kayınpederi olduğunu ima edecek olan “Tanrının Babası” unvanında bulunur. Ancak Ay, eski yönetici aile tarafından hoş karşılanmadı.
Prof. Aidan Dodson yazısında, eski mektupların Tutankhamun'un dul eşi Ankhesenamun'un Ay'ın firavun olmasını engellemek için çaresiz olduğunu ve Anadolu'da (günümüz Türkiye'si) yerleşik bir krallık olan Hititlerden kendisiyle evlenip Mısır'ı yönetebilecek bir prens göndermelerini istediğini öne sürdüğünü yazdı. Bir Alman – Amerikan Hitit uzmanı olan Hans Gustav Güterbock, Journal of Cuneiform Studies’de 1956'da yayınlanan bir makalesinde, yazışmaların günümüze ulaşan nüshaları bir asırdan fazla bir süre önce bulundu ve ilk çevirinin 1931'de Fransızca olarak yayımlandığını yazdı.
Hitit kralı I. Şuppiluliuma, Mısırlıların bir Hititlinin firavun olmasına izin vereceğine inanmakta zorlandı, ancak sonunda oğullarından biri olan Zannanza'yı (Zananzash olarak da yazılır) Mısır'a gönderdi. Prof. Dodson, Zannanza'nın ya yolda ya da Mısır'a girdikten sonra öldüğünü yazdı ve tarihsel kayıtların seyahat edeceği bölgede bir salgın olduğunu öne sürdüğü için Zannanza'nın ölümünün doğal nedenlerden kaynaklanmış olabileceğini belirtti. Bununla birlikte, Prof. Dodson kitabında Zannanza'nın suikasta kurban gitmiş olabileceğini yazdı ve Mısır sarayında bir Hitit kralı olmasına karşı çıkan ve onun ölümünü ayarlayan bir hizip olabileceğine dikkat çekti.
Prof. Aidan Dodson, Ankhesenamun'un kenara atılmaktan kaçınmak için Tutankhamun öldükten sonra Hititli bir koca bulmaya çalışmış olabileceğini söylemekte. Prof. Dodson: "Bence bu, kişisel gücünü sürdürmenin bir yoluydu: yabancı bir koca ona bağımlı olurdu".
Kahire Müzesi'ndeki Tutankhamun Hazinesi koleksiyonundan altın taht. Kral Tut ve eşi Ankhesenamun'un olduğu bir sahne.
Ay, muhtemelen büyükbabası olan Ankhesenamun ile akraba olabilir. Prof. Dodson’a göre, öyle olsa bile, Ay tahta çıkarsa, Ankhesenamun'un kendisinin ve oğlu Nakhtmin'in onu herhangi bir yetkiden kurtaracağını muhtemelen anladığını söylemekte. Yani bir Hititli ile evlenme planının "muhtemelen tamamen kişisel hırs" olduğunu belirtti.
Bununla birlikte, Birleşik Krallık'taki Manchester Üniversitesi'nde Mısırbilim profesörü olan Joyce Tyldesley, herkesin Ankhesenamun'un bu mektupları gerçekten yazdığı konusunda hemfikir olmadığını açıkladı. Tyldesley: "Hitit mektubunu göründüğü gibi almamak için çok dikkatli olmalıyız. Bu gerçekten bir koca için gerçek bir çağrı mı? Bu pek olası görünmüyor."
Ankhesenamun "kraliyet olarak doğdu ve kendi başına hüküm sürebilirdi" dedi ve Mısırlıların bir Hitit prensini firavun olarak kabul etmelerinin pek olası olmadığını kaydetti. "Öyleyse mektup, Hitit sarayında mı yoksa Mısır sarayında mı işlenmiş bir komplonun parçası olabilir?"
Her halükarda, Zannanza ölünce, Ankhesenamun'un planı (onun ya da başka birinin yaptığı) suya düştü ve görevi Ay devraldı. Ay'ın saltanatı kısa sürdü, birkaç yıldan fazla değildi; Thebes'te (günümüz Luksor) bir tapınak inşa ettirdi ve Krallar Vadisi'nde kendisi için bir mezar hazırlattı.
Ay’ın mezar odası ©wikipedia
Arizona Üniversitesi'nden Mısırbilim profesörü Richard Wilkinson, " The Oxford Handbook of the Valley of the Kings" kitabının bir bölümünde şunları yazdı: Ay'ın saltanatının sonu da tartışmalıydı. Akraba olmayan halefi Horemheb (Haremhab olarak da yazılır), Ay'ın mezarına saygısızlık ettirdi, Ay ve karısı Tey (Tiy olarak da yazılır), isimlerini ve resimlerini sildi.
Prof. Dodson, "Ay'ın oğlu Nakhtmin ile Horemheb arasında bir güç mücadelesi olmuş gibi görünüyor ve kazandıktan sonra Horemheb'in Ay'ın 'kötü bir şey' olduğunu göstermesi gerekiyordu".
Horemheb, Ay'ın mezarına saygısızlık etmenin yanı sıra, onu kınayan bir kararname yayınladı. Prof. Dodson’a göre, kararnamede "katılımından önceki dönemi düzensizlik ve yolsuzluk dönemi olarak nitelendirdi".
Kral Tut öldükten sonra, Ay adında bir firavun (Aya olarak da yazılır) tahta çıktı ve ölünceye kadar yaklaşık dört yıl hüküm sürdü.
İngiltere'deki Bristol Üniversitesi'nde Mısırbilim profesörü olan Aidan Dodson, Amarna Sunset, Nefertiti, Tutankhamun, Ay, Horemheb ve Mısır karşı reformu adlı kitabında şunları yazdı: Ay, uzun yıllar üst düzey bir kraliyet görevlisiydi ve Tut'un babası Akhenaten'in karısı Nefertiti’nin babası olabilir. Bunun kanıtı, Ay'ın Akhenaten'in kayınpederi olduğunu ima edecek olan “Tanrının Babası” unvanında bulunur. Ancak Ay, eski yönetici aile tarafından hoş karşılanmadı.
Prof. Aidan Dodson yazısında, eski mektupların Tutankhamun'un dul eşi Ankhesenamun'un Ay'ın firavun olmasını engellemek için çaresiz olduğunu ve Anadolu'da (günümüz Türkiye'si) yerleşik bir krallık olan Hititlerden kendisiyle evlenip Mısır'ı yönetebilecek bir prens göndermelerini istediğini öne sürdüğünü yazdı. Bir Alman – Amerikan Hitit uzmanı olan Hans Gustav Güterbock, Journal of Cuneiform Studies’de 1956'da yayınlanan bir makalesinde, yazışmaların günümüze ulaşan nüshaları bir asırdan fazla bir süre önce bulundu ve ilk çevirinin 1931'de Fransızca olarak yayımlandığını yazdı.
Hitit kralı I. Şuppiluliuma, Mısırlıların bir Hititlinin firavun olmasına izin vereceğine inanmakta zorlandı, ancak sonunda oğullarından biri olan Zannanza'yı (Zananzash olarak da yazılır) Mısır'a gönderdi. Prof. Dodson, Zannanza'nın ya yolda ya da Mısır'a girdikten sonra öldüğünü yazdı ve tarihsel kayıtların seyahat edeceği bölgede bir salgın olduğunu öne sürdüğü için Zannanza'nın ölümünün doğal nedenlerden kaynaklanmış olabileceğini belirtti. Bununla birlikte, Prof. Dodson kitabında Zannanza'nın suikasta kurban gitmiş olabileceğini yazdı ve Mısır sarayında bir Hitit kralı olmasına karşı çıkan ve onun ölümünü ayarlayan bir hizip olabileceğine dikkat çekti.
Prof. Aidan Dodson, Ankhesenamun'un kenara atılmaktan kaçınmak için Tutankhamun öldükten sonra Hititli bir koca bulmaya çalışmış olabileceğini söylemekte. Prof. Dodson: "Bence bu, kişisel gücünü sürdürmenin bir yoluydu: yabancı bir koca ona bağımlı olurdu".
Kahire Müzesi'ndeki Tutankhamun Hazinesi koleksiyonundan altın taht. Kral Tut ve eşi Ankhesenamun'un olduğu bir sahne.
Ay, muhtemelen büyükbabası olan Ankhesenamun ile akraba olabilir. Prof. Dodson’a göre, öyle olsa bile, Ay tahta çıkarsa, Ankhesenamun'un kendisinin ve oğlu Nakhtmin'in onu herhangi bir yetkiden kurtaracağını muhtemelen anladığını söylemekte. Yani bir Hititli ile evlenme planının "muhtemelen tamamen kişisel hırs" olduğunu belirtti.
Bununla birlikte, Birleşik Krallık'taki Manchester Üniversitesi'nde Mısırbilim profesörü olan Joyce Tyldesley, herkesin Ankhesenamun'un bu mektupları gerçekten yazdığı konusunda hemfikir olmadığını açıkladı. Tyldesley: "Hitit mektubunu göründüğü gibi almamak için çok dikkatli olmalıyız. Bu gerçekten bir koca için gerçek bir çağrı mı? Bu pek olası görünmüyor."
Ankhesenamun "kraliyet olarak doğdu ve kendi başına hüküm sürebilirdi" dedi ve Mısırlıların bir Hitit prensini firavun olarak kabul etmelerinin pek olası olmadığını kaydetti. "Öyleyse mektup, Hitit sarayında mı yoksa Mısır sarayında mı işlenmiş bir komplonun parçası olabilir?"
Her halükarda, Zannanza ölünce, Ankhesenamun'un planı (onun ya da başka birinin yaptığı) suya düştü ve görevi Ay devraldı. Ay'ın saltanatı kısa sürdü, birkaç yıldan fazla değildi; Thebes'te (günümüz Luksor) bir tapınak inşa ettirdi ve Krallar Vadisi'nde kendisi için bir mezar hazırlattı.
Ay’ın mezar odası ©wikipedia
Arizona Üniversitesi'nden Mısırbilim profesörü Richard Wilkinson, " The Oxford Handbook of the Valley of the Kings" kitabının bir bölümünde şunları yazdı: Ay'ın saltanatının sonu da tartışmalıydı. Akraba olmayan halefi Horemheb (Haremhab olarak da yazılır), Ay'ın mezarına saygısızlık ettirdi, Ay ve karısı Tey (Tiy olarak da yazılır), isimlerini ve resimlerini sildi.
Prof. Dodson, "Ay'ın oğlu Nakhtmin ile Horemheb arasında bir güç mücadelesi olmuş gibi görünüyor ve kazandıktan sonra Horemheb'in Ay'ın 'kötü bir şey' olduğunu göstermesi gerekiyordu".
Horemheb, Ay'ın mezarına saygısızlık etmenin yanı sıra, onu kınayan bir kararname yayınladı. Prof. Dodson’a göre, kararnamede "katılımından önceki dönemi düzensizlik ve yolsuzluk dönemi olarak nitelendirdi".
:
