Türkiye’den Almanya’ya İlk İşçi Göçü Ne Zaman Başladı?
2. Dünya Savaşı’nın ardından Almanya, gelişen sanayisine yeni işgücü arayışına girmiş ve bu arayışını yabancı ülkelerden temin etme yoluna gitmiştir. İlk önce 1955 yılında İtalya, 1960 yılında Yunanistan ve İspanya 1961’de ise Türkiye ile işgücü antlaşmaları imzalayarak, bu ülkelerden yabancı işçiler Almanya’ya davet edilmiştir.
30 Ekim 1961 tarihinde Federal Almanya Cumhuriyeti’nin başkenti Bonn’da imzalanan Almanya – Türkiye İşgücü Antlaşması ile gerçekleşecek olan işçi göçünün hukuki temeli atılmıştır.
1961’den itibaren İstanbul Tophane’de bulunan Alman İrtibat Bürosu aracılığıyla işçi seçimi işlemleri başlamıştır. Almanya’da çalışmak isteyen işçiler ilk iş olarak bu büroya gelip başvuru yapıyorlar ve daha sonra bu büronun vereceği kâğıdı bekliyorlardı.
Türkiye’den Almanya’ya giden ilk işçi grubu 450 kişilik bir kafile olup Almanya’nın Düsseldorf kentine gitmiş; şehre varan işçi kafilesini ise Alman yetkililer bando takımıyla karşılamışlardır.
Trenler vasıtasıyla yapılan yolculuk İstanbul’daki Sirkeci Garı’ndan başlayarak Münih’te sonlanıyordu. Burada gidecekleri şehirlere göre gruplara ayrılan işçiler yeni trenlere bindiriliyor ve gittikleri yerde onlara hazırlanan odalarda kalıyorlardı.
1961 yılında başlayan bu işçi göçü, 1973 yılında petrol krizinin etkisiyle yaşanan ekonomik kriz sebebiyle Alman hükümeti tarafından durdurulmuştur. 1973 yılında yabancı işçi alımı sona erdiğinde Almanya’daki Türk işçi nüfusu 600 bine dayanırken; aileleriyle birlikte bu sayı 900 bin civarıdır.
1973 yılında ortaya çıkan ekonomik krizin neticesinde Alman devleti, yabancı işçilere geri dönmeleri yönünde öğütler vermiş ve 1985 yılında çıkan Geri Dönüş Teşvik Yasası ile de geri dönmek isteyenlere maddi yardım yapılacağı açıklanmıştır. Bu dönemde yaklaşık 400 bin göçmen Türkiye’ye dönerken, Almanya’daki Türk nüfusu da 1 milyon 400 bine kadar gerilemiştir.
Bugüne baktığımızda ise Almanya’da yaşayan Türklerin sayısı 3 milyona dayanmış ve bu sayı ile Türkler; Almanlardan sonra en kalabalık grup olmuşlardır.
Almanya İşçi Göçü Nedenleri
2. Dünya Savaşı’nın ardından Almanya, gelişen sanayisine yeni işgücü arayışına girmiş ve bu arayışını yabancı ülkelerden temin etme yoluna gitmiştir. İlk önce 1955 yılında İtalya, 1960 yılında Yunanistan ve İspanya 1961’de ise Türkiye ile işgücü antlaşmaları imzalayarak, bu ülkelerden yabancı işçiler Almanya’ya davet edilmiştir.
30 Ekim 1961 tarihinde Federal Almanya Cumhuriyeti’nin başkenti Bonn’da imzalanan Almanya – Türkiye İşgücü Antlaşması ile gerçekleşecek olan işçi göçünün hukuki temeli atılmıştır.
1961’den itibaren İstanbul Tophane’de bulunan Alman İrtibat Bürosu aracılığıyla işçi seçimi işlemleri başlamıştır. Almanya’da çalışmak isteyen işçiler ilk iş olarak bu büroya gelip başvuru yapıyorlar ve daha sonra bu büronun vereceği kâğıdı bekliyorlardı.
Türkiye’den Almanya’ya giden ilk işçi grubu 450 kişilik bir kafile olup Almanya’nın Düsseldorf kentine gitmiş; şehre varan işçi kafilesini ise Alman yetkililer bando takımıyla karşılamışlardır.
Trenler vasıtasıyla yapılan yolculuk İstanbul’daki Sirkeci Garı’ndan başlayarak Münih’te sonlanıyordu. Burada gidecekleri şehirlere göre gruplara ayrılan işçiler yeni trenlere bindiriliyor ve gittikleri yerde onlara hazırlanan odalarda kalıyorlardı.
1961 yılında başlayan bu işçi göçü, 1973 yılında petrol krizinin etkisiyle yaşanan ekonomik kriz sebebiyle Alman hükümeti tarafından durdurulmuştur. 1973 yılında yabancı işçi alımı sona erdiğinde Almanya’daki Türk işçi nüfusu 600 bine dayanırken; aileleriyle birlikte bu sayı 900 bin civarıdır.
1973 yılında ortaya çıkan ekonomik krizin neticesinde Alman devleti, yabancı işçilere geri dönmeleri yönünde öğütler vermiş ve 1985 yılında çıkan Geri Dönüş Teşvik Yasası ile de geri dönmek isteyenlere maddi yardım yapılacağı açıklanmıştır. Bu dönemde yaklaşık 400 bin göçmen Türkiye’ye dönerken, Almanya’daki Türk nüfusu da 1 milyon 400 bine kadar gerilemiştir.
Bugüne baktığımızda ise Almanya’da yaşayan Türklerin sayısı 3 milyona dayanmış ve bu sayı ile Türkler; Almanlardan sonra en kalabalık grup olmuşlardır.
Almanya İşçi Göçü Nedenleri
- Dünya Savaşı sonrası Almanya’nın işgücüne ihtiyaç duyması ve bu ihtiyacını yabancı işçilerle gidermek istemesi.
- Türkiye’nin işsizlik oranlarını düşürmek istemesi
- Süreli olarak yurtdışına gidecek olan işçilerin gerdi döndüklerinde ülkenin modernleşmesine katkı sunacaklarının düşünülmesi.
- İleride yurda dönecek kişileri, kendilerini yetiştirmiş ve kalifiye eleman olmalarının beklenmesi.
- Almanya’dan Türkiye’ye işçiler vasıtasıyla teknik bilgiler taşıma amacı.
- İşçilerin kazanacakları dövizle birlikte, Türkiye’deki döviz açığını kapatma düşüncesi.
- İşgücünü oluşturan nüfusun Almanya’ya gitmesiyle birlikte Türkiye’deki işsizlik oranlarında azalma görülmüştür.
- İşçiler vasıtasıyla Türkiye’ye giren dövizlerin, ödemeler dengesine önemli bir katkısı olmuştur.
- Başta geçici bir göç hareketi olarak görülen işçi göçü zaman içinde kalıcı bir göçe evrilmiştir.
- Almanya’da yabancı kabul edilen işçiler bazı ayrımcılıklara maruz kalmışlardır.
- Alman toplumunda Türklere karşı birtakım önyargılar ortaya çıkmış ve bu durum da yabancı düşmanlığını arttırmıştır.
