Şizofreni ve Depresyon Hastalarında Ölüm Kaygısı ve Ölüme Karşı Tutum

Ölüm, her insan için olduğu gibi psikiyatrik hastalar için de varolan sorunlardan biridir. Ölüm korkusu ve ölümden sonra ne olacağına dair belirsizlik, insan düşüncesinin sonsuz bir parçası gibi görünmektedir. Şiddetli psikiyatrik bozukluğu olan hastalarda ölüm ve ölüm kaygısına karşı tutum çok fazla incelenmiş bir konu değildir ancak bu konu her insan için varoluşsal bir perspektiftir.

Ölüm ve psikiyatrik hastalıkların ilişkisinin incelendiği bir çalışma yapılmıştır. Çalışmaya depresyonlu hastalar, şizofreni hastaları ve sağlıklı kişiler dahil edilmiştir. Tekrarlayan depresif bozukluk tanısı olan yirmi hasta, şizofreni spektrum bozuklukları olan toplam yirmi hasta ve herhangi psikiyatrik bozukluğu olmayan sağlıklı gönüllü yirmi kişi üzerinden çalışma yürütülmüştür. Üç grubunda sosyodemografik bilgileri alınmıştır (cinsiyet, yaş, ilişki durumu, iş, sosyal sınıf, eğitim durumu, otorite ile çatışma durumu vb). Şizofrenide pozitif ve negatif semptomların prevalansı PANSS (Pozitif ve Negatif Sendrom Ölçeği) ile ölçülmüştür. Ölüm kaygısı ve ölüme karşı tutum BOFRETTA ölçeği (tutum, kaygı, toplam puan) ile ölçülmüş ayrıca depresif belirtilerin şiddeti Beck Depresyon Envanteri ve Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeği ile değerlendirilmiştir.

Sonuçlar ayrıntılı olarak incelendiğinde:

• Sağlıklı gönüllüler BOFRETTA toplam skorunda ve ölüm kaygısı alt ölçeğinde en düşük seviyeleri gösterirken, depresif hastalar en yüksek değerlere sahipti.
• Ölüme karşı tutumda anlamlı bir grup fark bulunmuştur; şizofreni hastaları, ölüme karşı olumsuz bir tutum anlamında en yüksek değere sahip hastalardır.
• İlginç bir şekilde, hastalığın şiddeti ve psikososyal işlevsellik, BOFRETTA ölçeğinin her üç boyutu (tutum, kaygı, toplam puan) ile önemli ölçüde ilişkiliydi: hastalık şiddeti ve psikososyal işlevler ne kadar kötüyse, ölüm kaygısı o kadar yüksek ve ölüme karşı tutum o kadar olumsuz oluyor.

Sosyodemografik özellikleri karşılaştırıldığında:

• İlişki durumu ile BOFRETTA (toplam skoru, ölüm kaygısı alt ölçeği ve ölüme karşı tutum alt ölçeği) arasında anlamlı ilişki vardı.
• Otorite ile çatışma tüm BOFRETTA değerleri ile ilişkiliydi.
• Son olarak, sosyal sınıf ve ölüme karşı tutum arasında da negatif bir ilişki vardı: sosyal sınıf ne kadar yüksek olursa, ölüme karşı olumsuz tutum o kadar düşük olur (yani ölüme karşı olumlu bir tutum).
• BOFRETTA değerleri ile başlangıç yaşı, hastalık süresi, hastanede kalış süresi ve pozitif aile öyküsü gibi klinik özellikler arasında anlamlı korelasyon katsayıları bulunamamıştır.
• Ölüme karşı tutum şizofreni hasta grubunda daha kötüdür. Belirgin negatif semptomları olan şizofreni hastalarında özellikle ölüme karşı olumsuz bir tutum bulunmuştur.
• Şizofreni hastalarında, özellikle belirgin negatif semptomları olanlarda, ölüme karşı tutum önemli ölçüde olumsuzdu.

Bu sonuçlar psikotik ve duygudurum bozukluğu olan hastalarda ölüm ve ölüm kaygısına karşı tutum ile ilgili benzerlikler ve farklılıklar olduğunu göstermektedir. Psikotik ve duygudurum bozukluğu olan hastaların tedavisinde ölüm ve anlamlı yaşam gibi varoluşsal yönlerin de dikkate alınması gerekmektedir.

KAYNAK:
– Mavrogiorgou, P., Haller, K., & Juckel, G. (2020). Death anxiety and attitude to death in patients with schizophrenia and depression. Psychiatry Research, 113148.