Bir araştırma ekibi, tutsak orangutanların ve gorillerin ekonomik olarak rasyonel kararlar alabildiğini keşfetti.
Orangutan deneyi. C: M. Torben Weber
Riske dayalı karar verme deneylerine göre, goriller ve orangutanlar ekonomik olarak rasyonel olabiliyor ama aynı zamanda önceden var olan bilişsel önyargılara da sahip olabiliyor.
Açık erişimli PLOS ONE dergisinde yayımlanan makalelerinde araştırmacılar, İsviçre’nin Basel Hayvanat Bahçesi’nde barındırılan orangutanlar ve goriller üzerinde yaptıkları deneyleri anlatıyor.
İnsanların mevcut kanıtlara dayalı olarak rasyonel kararlar verdiği biliniyor – örneğin, 20 Dolar yerine 100 Dolarlık bir banknotu kabul etmeyi seçmek. Ancak, zaten çok daha fazlasını kaybettikleri halde son 5 doları ile Las Vegas’ta kumar oynamayı seçmek gibi mantıksız kararlar verdikleri de biliniyor.
Bu yeni çalışmada araştırmacılar, maymunların benzer yeteneklere sahip olup olmadığını merak ettiler. Bunu anlamak için, tutsak orangutanlar ve gorillerle deneyler tasarladılar ve gerçekleştirdiler. Bunun için ödülleri gizleyen kupalar kullandılar.
İlk deneyde, bireysel maymunlara, biri güvenli bir seçeneği, diğeri ise riskli bir seçeneği kapsayan iki kupa gösterildi. Güvenli seçeneği seçmek, her zaman bir ödül ve her zaman aynı ödülü almak anlamına geliyordu. Riskli seçeneği seçmek, bir ödül almak ya da bir ödül alamamak anlamına geliyordu. Ancak bir ödül olduğunda, güvenli ödülden daha değerliydi.
Hem orangutanların hem de gorillerin deneyin nasıl çalıştığını anladıkları ve daha aç olduklarında daha riskli ödülü seçme eğiliminde oldukları belirlendi. Ayrıca orangutanlar risk almaya daha istekli olma eğilimindeydiler.
İkinci deneyde yine güvenli bir ödül vardı. Ancak bu sefer daha riskli olan ödül, ödülün yalnızca bir kupanın altında olduğu ve ödül miktarının değiştiği durumlarda birkaç kupadan birini seçmekti.
Bu deneyde, her iki maymun türü de ancak getirisinin güvenli seçimden çok daha fazla olacağını bildiklerinde riskli seçimi yapmaya istekliydiler. Ve ödülün belirli bir boyuta ulaştığını bildiklerinde, ödülü alma şansları azalsa bile her zaman daha riskli seçeneği seçtiler.
Araştırmacılar, maymunların davranışlarının, hem ekonomik olarak rasyonel kararlar alabildiklerini hem de risk yeterince yükselirse irrasyonel kararlar verebildiklerini gösterdiğini öne sürüyorlar.
Orangutan deneyi. C: M. Torben Weber
Riske dayalı karar verme deneylerine göre, goriller ve orangutanlar ekonomik olarak rasyonel olabiliyor ama aynı zamanda önceden var olan bilişsel önyargılara da sahip olabiliyor.
Açık erişimli PLOS ONE dergisinde yayımlanan makalelerinde araştırmacılar, İsviçre’nin Basel Hayvanat Bahçesi’nde barındırılan orangutanlar ve goriller üzerinde yaptıkları deneyleri anlatıyor.
İnsanların mevcut kanıtlara dayalı olarak rasyonel kararlar verdiği biliniyor – örneğin, 20 Dolar yerine 100 Dolarlık bir banknotu kabul etmeyi seçmek. Ancak, zaten çok daha fazlasını kaybettikleri halde son 5 doları ile Las Vegas’ta kumar oynamayı seçmek gibi mantıksız kararlar verdikleri de biliniyor.
Bu yeni çalışmada araştırmacılar, maymunların benzer yeteneklere sahip olup olmadığını merak ettiler. Bunu anlamak için, tutsak orangutanlar ve gorillerle deneyler tasarladılar ve gerçekleştirdiler. Bunun için ödülleri gizleyen kupalar kullandılar.
İlk deneyde, bireysel maymunlara, biri güvenli bir seçeneği, diğeri ise riskli bir seçeneği kapsayan iki kupa gösterildi. Güvenli seçeneği seçmek, her zaman bir ödül ve her zaman aynı ödülü almak anlamına geliyordu. Riskli seçeneği seçmek, bir ödül almak ya da bir ödül alamamak anlamına geliyordu. Ancak bir ödül olduğunda, güvenli ödülden daha değerliydi.
Hem orangutanların hem de gorillerin deneyin nasıl çalıştığını anladıkları ve daha aç olduklarında daha riskli ödülü seçme eğiliminde oldukları belirlendi. Ayrıca orangutanlar risk almaya daha istekli olma eğilimindeydiler.
İkinci deneyde yine güvenli bir ödül vardı. Ancak bu sefer daha riskli olan ödül, ödülün yalnızca bir kupanın altında olduğu ve ödül miktarının değiştiği durumlarda birkaç kupadan birini seçmekti.
Bu deneyde, her iki maymun türü de ancak getirisinin güvenli seçimden çok daha fazla olacağını bildiklerinde riskli seçimi yapmaya istekliydiler. Ve ödülün belirli bir boyuta ulaştığını bildiklerinde, ödülü alma şansları azalsa bile her zaman daha riskli seçeneği seçtiler.
Araştırmacılar, maymunların davranışlarının, hem ekonomik olarak rasyonel kararlar alabildiklerini hem de risk yeterince yükselirse irrasyonel kararlar verebildiklerini gösterdiğini öne sürüyorlar.
