Manipülasyon Ne Demek? Manipülasyon Teknikleri Nelerdir?​

Manipülasyon, günümüzde bireylerin sıklıkla maruz kaldığı olumsuz durumlardan biridir. Bu durum, manipülatif kişiler tarafından uygulanır ve etkilenen kişi ise manipüle edilen kişi olarak tanımlanır. Bu yazımızda manipülasyon kavramını detaylı bir şekilde ele alarak, türleri ve baş etme yöntemleri hakkında bilgi vereceğiz.

​

En temel anlamıyla manipülasyon, bir kişinin fark ettirmeden karşısındaki bireyin duygularını veya davranışlarını değiştirme çabasıdır. Manipülatör, bu davranışı kendi çıkarlarını veya isteklerini koruma amacıyla gerçekleştirir. Bu durum, bencillik ve bireysellik gibi dürtülerle desteklenir. Özellikle ikili ilişkilerde görülen duygusal manipülasyon, uzun vadede ilişkileri olumsuz etkileyebilir. Manipülatif kişiler, kendi amaçlarına ulaşmak için genellikle diğer bireyleri hedef alır.

​

Manipülasyon söz konusu olduğunda farklı türlerden bahsetmek mümkündür. Duygusal manipülasyon, yönlendirme yaparken suçluluk duygusu veya kaygı gibi duygulardan destek alır. Diğer yandan bilgi manipülasyonu ise eksik veya hatalı bilgiler sağlayarak kişinin bulunduğu durumu tam olarak anlamasının önüne geçer. Son zamanlarda yaygınlaşan gaslighting ise kişinin kendine dair algılarına olan güvenini yok etmeyi amaçlar. Bu noktada manipülasyon türünü anlamak, manipülatör kişiye karşı mücadelede büyük önem taşır.

​

Manipülasyonun farklı türleri vardır. Her biri, belirli bir stratejiye dayanır ve farklı şekillerde uygulanabilir:

1. Duygusal Manipülasyon
   • Kişinin suçluluk, kaygı veya korku gibi duygularını hedef alır.
2. Bilgi Manipülasyonu
   • Eksik veya yanlış bilgi vererek kişinin doğru bir karara varmasını engeller.
3. Gaslighting
   • Bireyin kendine olan güvenini ve algılarını sorgulamasına neden olur.

Manipülasyon türünü anlamak, manipülatif davranışlara karşı etkili bir mücadele yöntemidir.

​

Manipülatörler, farklı teknikler kullanarak karşılarındaki kişiyi kontrol etmeye çalışır. İşte en yaygın manipülasyon teknikleri:

• Pozitif Sağlamlaştırma:
  Ödüller, iltifatlar veya gülümsemelerle istenen davranış teşvik edilir.
• Negatif Sağlamlaştırma:
  Suçluluk hissettirme, bağırma veya ağlama gibi yöntemlerle kişinin davranışları yönlendirilir.
• Ego Okşama:
  Manipüle edilen kişi yüceltilir, böylece istenen şeye hayır diyemez hale getirilir.
• İkna Etme:
  Mantıklı argümanlar ve güven verici bir dil kullanılarak kişinin düşünceleri yönlendirilir.
• Duygu Sömürüsü:
  Vicdan duygusunu kullanarak karşıdaki kişinin kendini kötü hissetmesi sağlanır.
• Yalan Söyleme:
  Gerçekler çarpıtılarak kişi manipülatörün çıkarları doğrultusunda yönlendirilir.
• Mahrum Bırakma:
  Önem verilen şeylerden mahrum bırakma veya destek sağlamama yöntemi uygulanır.
• Küçümseme:
  Kişinin özgüveni zedelenir ve bağımsız karar verme yetisi etkilenir.
• Cezalandırma:
  İstenmeyen davranışların ceza yoluyla engellenmesi sağlanır.

​

İkili ilişkilerden duygusal manipülasyon, manipülasyon örnekleri arasında yer alır. Bu durum romantik ilişkilerde ortaya çıkabileceği gibi anne-çocuk veya arkadaş ilişkilerinde de ortaya çıkabilir. Burada önemli olan nokta, manipülasyona uğrayan kişinin durumu fark etmesi ve gerekli önlemleri alması olacaktır. İki tarafın da psikolog desteğialması, manipülatif davranışların azaltılmasına yardımcı olabilir.

​

Manipülasyon çeşitleri arasında duygusal manipülasyon, cinsel manipülasyon ve love bombing örnek olarak verilebilir. Farklı manipülatif davranış türlerine karşı farklı tepkilerin verilmesi ve farklı tedavi yöntemlerinin uygulanması gerekir. Manipülatif davranış türünü doğru bir şekilde tespit etmek, tedavinin doğru planlanmasında önemli rol oynar.

​

Manipülatif kişilerin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Sıklıkla yalan söylerler.
• Her durumu eleştirme eğilimi gösterirler.
• Diğer kişileri yargılama eğilimleri vardır.
• Bencil özellikler gösterirler.
• Rekabetçi ve hırslı olabilirler.
• Diğer kişilere karşı merhamet duymazlar.
• Küçümseme davranışı sergilerler.

​

Manipülasyona uğrayan kişinin ilk olarak yapması gereken durumun farkına varmaktır. Daha sonra kişinin kendisini manipülatöre karşı koruması gerekir. Bu koruma davranışı farklı şekillerde gerçekleşebilir. Kişiyle ilişkiyi kesmek veya kişiyi tedavi alması için teşvik etmek bu önlemler arasında yer alır.

​

Manipülasyon ve özellikle de ilişkide manipülasyon, bu duruma maruz kalan kişi açısından yorucu bir süreç olabilir. Bu durumda durumun farkına varmak ve gerekli destek mekanizmasını oluşturmak büyük önem taşır. Kişinin tedavi sürecinde yaşayacağı zorlu durumlara hazırlıklı olması gerekir. Buna ek olarak manipülasyona uğrayan kişiler de psikolojik destek alarak kendi ruh hallerini iyileştirebilirler.

Manipülasyon Çeşitleri

Manipülasyon çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:

• Duygusal manipülasyon
• Cinsel manipülasyon

​

Manipülasyon ve gaslighting kavramları birbirine yakın olmakla birlikte farklı amaçlara sahiptir:

• Manipülasyon, kişinin duygularını ve davranışlarını yönlendirmeye odaklanır.
• Gaslighting, bireyin algılarını sorgulamasına neden olur ve akıl sağlığını hedef alır.

Gaslighting, manipülasyonun bir türü olarak değerlendirilebilir.

​

Manipülasyon karşısında nelerin yapılması gerektiği şu şekilde sıralanabilir.

• İlk olarak kişinin manipüle edildiğini anlaması gerekir.
• Manipülatif kişinin davranışlarını tanımlamak, durumu anlamaya yardımcı olabilir.
• Kişi bu davranışı fark ettikten sonra kendisini koruma altına almaya çalışmalıdır.
• Manipülatif kişiyle olan ilişkiyi kesmek bu olumsuz davranışa karşı koruma sağlayacaktır.
• Eğer bu mümkün değilse, manipülatif kişinin tedavi alması gerekir.