İbni Sina Bilimi Tıbbı Ve Felsefeyi Şekillendiren Bir Bilgin

Avrupa’da Avicenna olarak bilinen İbni Sina ( 980-1037), Persli bir bilgin ve İslami Altın Çağ’ın en önemli yazarlarından biriydi. 450 eserinden 150’si felsefe ve 40’ı tıp üzerine olmak üzere yaklaşık 240’ı hayatta kalmayı başardı. Onun düşünce biçimi birçok erken dönem Avrupalı akademisyeni etkiledi ve bu onun, şimdiye kadar yaşamış en önemli kişiliklerden birisi olarak kabul edilmesine neden oldu.

Günümüzde İran’ın Hamadan kentindeki Bu-Ali Sina Üniversitesi, 1952’de onun adına inşa edilen bir mozoleye ve müzeye ev sahipliği yapıyor. Buhara müzesinin dışında da onun adına dikili bir anıt bulunuyor.


Bin yıldan fazla bir süre önce, ortaçağ kenti Buhara’nın hükümdar prensi Nuh ibn Mansur, ağır bir şekilde hastalandı. Bu duruma hiçbir çare bulamayan doktorlar, genç yaşına rağmen engin bilgisiyle tanınan İbni Sina adında bir adamı saraya çağırmak zorunda kaldılar. Sonunda hükümdar iyileşti. İbni Sina da, Avrupa’da ve İslam dünyasında felsefe ve tıp üzerinde derin bir etki yaratan 11. yüzyıl Pers filozofu, doktoru, farmakologu, bilim insanı ve şairi olarak tarihe adını yazdırdı. İlk olarak 12. yüzyılda Arapçadan Latince’ye çevrilen Al Qanun fil-Tibb (Tıbbın Kanunu) isimli kitabı, Batı’da 17. yüzyıla kadar tıp eğitiminde birincil referans olarak kullanıldı.


İç organların çizimi

Bir Değil Çok Yönlü Bir Bilim İnsanı​

İbni Sina’nın, ilaçların güvenliğini ve etkinliğini test etmek için bilimsel ilkeleri kullanması, çağdaş farmakoloji ve klinik çalışmaların temelini oluşturmaktadır. Bulaşıcı hastalıkların bulaşmasını kontrol etmek için karantinayı savunduğu kitabında, mikrop teorisinin de erken bir ortaya koymuştur. Bu kitap, İslam tıbbını Hipokrat (MÖ 460 – 370) ve Galen’in (MS 129 – 200) çalışmaları ile sentezlemekte, ayrıca eski Pers, Mezopotamya ve Hint tıbbının unsurlarına da incelemektedir.




Veloso Salgado – Arabic Medicine, 1907.
İbni Sina ayrıca kardiyoloji, nabız bilimi ve kardiyovasküler hastalıkları günümüzde anlamamız için de önemli çalışmalar yapmıştır. Onun kardiyovasküler sistemdeki (kan ve dolaşım sistemi) kılcal akış ve arteryel ve ventriküler kasılmalara ilişkin ayrıntılı açıklamaları, kanın pulmoner dolaşımını tanımlayan ilk hekim olan İbn el Nafis’e (1213-1288) yardımcı olmuştur. Bu, William Harvey’in 17. yüzyıl İngiltere’sinde aynı sonuca varmasından yüzyıllar önce, 1242 yılında gerçekleşmiştir.


Kitabın, İtalyan hekim Gentilis de Fulgineo tarafından yapılan Latin çevirisi, 1477
İbni Sina ayrıca erken dönem İslam felsefesi üzerine de kapsamlı yazılar yazmıştır. İbni Sina’nın metafiziğinin Avrupa skolastisizmi ve özellikle İtalyan teolog Thomas Aquinas üzerinde büyük bir etkisi olduğu bilinmektedir. Bir başka bilinen çalışmalarından olan Şifa Kitabı (Kitb al-shifā), mantık, bilim, matematik ve metafiziği kapsayan bölümlere ayrılmış bir bilim ve felsefi ansiklopedisidir.


Tıbbın Kanunu kitabından bir sayfa
İbni Sina, 58 yaşında hayatını kaybetmiştir ve İran’ın Hamedan kentinde toprağa verilmiştir. Birbiriyle ilişkili ve sistem temelli bir sağlık anlayışını savunması da onun düşüncelerine evrensellik kazandırmış ve haklı olarak kendisine büyük hayranlık duymamızı sağlamıştır.