Eğer kısa mesafelerde ve daha önce bulunduğu yerlerden dönerken yolu bulabiliyorsa, büyük olasılıkla tanıdık gelen işaretleri, binaları, ağaçları ve benzeri şeyleri anımsıyordur. Tıpkı bildiğiniz bir yerden eve dönerken yaşadığınızda olduğu gibi. Fakat bazı kediler, sahipleriyle birlikte tatile çıktıktan sonra kaybolup, kilometrelerce ötede hiç bilmedikleri bir yerden eve dönüş yolunu bulabilir.
Köpekler de bunu yapabilir. Daha önce hiç gitmedikleri – bazen yüzlerce kilometre uzaktaki – bir yerden eve dönmelerini sağlayan bir yön duyusuna sahiptirler; tıpkı gerçek bir yaşam öyküsüne dayanan İnanılmaz Yolculuk adlı Disney yapımı filmde olduğu gibi. The Incredible Journey (1963)
Bu, hayvanlardaki yön bulma becerisi açısından buzdağının sadece görünen kısmıdır. Ev güvercinleri çok uzaklardan yuvaya dönebilir. Bu, güvercin yarışlarında her zaman olan bir şeydir. Yarış güvercinleri 750 kilometre öteden yuvaya aynı gün içinde dönebilir. Yuvayı o kadar uzaktan görmeleri mümkün değil; ayrıca bilimsel araştırmalar, güvercinlerin dönüş yolunu bulmasının, yolculuk sırasındaki dönüşleri ve sapmaları hatırlamasına bağlı olmadığını göstermiştir.
Sadece Güneş’in konumuna göre hareket ediyor olmaları da pek mümkün değil çünkü bulutlu günlerde de geri dönebilirler, hatta eğitilirlerse geceleri bile…
Görünüşe göre Dünya’nın manyetik alanı, eve dönebilmelerinde rol oynuyor. Pusulanın kuzeyi göstermesinin nedeni Dünya’nın manyetik alanıdır; böylece elinizde pusulayla hangi yöne doğru gittiğinizi bilirsiniz. Fakat güvercinlerde pusula benzeri bir duyu olsa bile bu, yuvaya dönebilme becerisini bütünüyle açıklayamaz. Elinizde bir pusula varken, sizi bilmediğiniz bir noktaya paraşütle bıraksalar, hangi tarafın kuzey olduğunu söyleyebilirsiniz ama evinizin nerede olduğunu kestiremezsiniz.
Göç eden hayvanlar ve kuşların navigasyon becerisi daha da fazladır. Britanya’dan yola çıkan guguk kuşları yavrularını geride bırakıp Sahra Çölü’nü aşarak Güney Afrika’ya göç eder. Britanya’da kalan yavrular, başka kuş türleri tarafından büyütülür, anne babalarını asla görmezler. Ancak önceki kuşağın göç etmesinden haftalar sonra genç guguk kuşları bir araya gelir, ana babalarının döndüğü topraklara, yani Afrika’ya doğru yola çıkarlar.
Manyetik alan hayvanlardaki göç davranışında da rol oynamakla birlikte olayın bütününü açıklamada yine yetersiz kalır.
Bana kalırsa, hayvanlar yuvalarına görünmez lastik gibi davranan bir alanla bağlı. Bir güvercin yuvasından yüzlerce kilometre ötede salıverilince, önce etrafta daireler çizer, ardından sanki bir güç tarafından çekiliyormuşçasına dosdoğru evin yolunu tutar. Genç guguk kuşlarında yön bulma duyusu kalıtsaldır; o türe ilişkin ortak bir belleğin kontrolünde adeta atalarının ait olduğu alan tarafından çekilirler. Ama bu sadece bir varsayım. Hayvanların bunu nasıl yapabildiğini aslında hiç kimse bilmiyor.
Köpekler de bunu yapabilir. Daha önce hiç gitmedikleri – bazen yüzlerce kilometre uzaktaki – bir yerden eve dönmelerini sağlayan bir yön duyusuna sahiptirler; tıpkı gerçek bir yaşam öyküsüne dayanan İnanılmaz Yolculuk adlı Disney yapımı filmde olduğu gibi. The Incredible Journey (1963)
Bu, hayvanlardaki yön bulma becerisi açısından buzdağının sadece görünen kısmıdır. Ev güvercinleri çok uzaklardan yuvaya dönebilir. Bu, güvercin yarışlarında her zaman olan bir şeydir. Yarış güvercinleri 750 kilometre öteden yuvaya aynı gün içinde dönebilir. Yuvayı o kadar uzaktan görmeleri mümkün değil; ayrıca bilimsel araştırmalar, güvercinlerin dönüş yolunu bulmasının, yolculuk sırasındaki dönüşleri ve sapmaları hatırlamasına bağlı olmadığını göstermiştir.
Sadece Güneş’in konumuna göre hareket ediyor olmaları da pek mümkün değil çünkü bulutlu günlerde de geri dönebilirler, hatta eğitilirlerse geceleri bile…
Görünüşe göre Dünya’nın manyetik alanı, eve dönebilmelerinde rol oynuyor. Pusulanın kuzeyi göstermesinin nedeni Dünya’nın manyetik alanıdır; böylece elinizde pusulayla hangi yöne doğru gittiğinizi bilirsiniz. Fakat güvercinlerde pusula benzeri bir duyu olsa bile bu, yuvaya dönebilme becerisini bütünüyle açıklayamaz. Elinizde bir pusula varken, sizi bilmediğiniz bir noktaya paraşütle bıraksalar, hangi tarafın kuzey olduğunu söyleyebilirsiniz ama evinizin nerede olduğunu kestiremezsiniz.
Göç eden hayvanlar ve kuşların navigasyon becerisi daha da fazladır. Britanya’dan yola çıkan guguk kuşları yavrularını geride bırakıp Sahra Çölü’nü aşarak Güney Afrika’ya göç eder. Britanya’da kalan yavrular, başka kuş türleri tarafından büyütülür, anne babalarını asla görmezler. Ancak önceki kuşağın göç etmesinden haftalar sonra genç guguk kuşları bir araya gelir, ana babalarının döndüğü topraklara, yani Afrika’ya doğru yola çıkarlar.
Manyetik alan hayvanlardaki göç davranışında da rol oynamakla birlikte olayın bütününü açıklamada yine yetersiz kalır.
Bana kalırsa, hayvanlar yuvalarına görünmez lastik gibi davranan bir alanla bağlı. Bir güvercin yuvasından yüzlerce kilometre ötede salıverilince, önce etrafta daireler çizer, ardından sanki bir güç tarafından çekiliyormuşçasına dosdoğru evin yolunu tutar. Genç guguk kuşlarında yön bulma duyusu kalıtsaldır; o türe ilişkin ortak bir belleğin kontrolünde adeta atalarının ait olduğu alan tarafından çekilirler. Ama bu sadece bir varsayım. Hayvanların bunu nasıl yapabildiğini aslında hiç kimse bilmiyor.
