Edib Ahmet Yükneki Kimdir?

Yüknek’lidir. (Semerkand yöresinde bir köy). Eserini Emir Sipehsâlâr’a sunmuştur. Kitabın arkasına sonradan Aslan Hoca Tarkan tarafından yazılan takrizde, şâirin anadan doğma kör olduğu, bu eser sayesinde sevgi ve saygı kazandığı bildirilir. Hayatı hakkında başka bilgi yoktur. Atabetü’l Hakayık adlı eserinin telif tarihi bilinmemekle birlikte Kutadgu Bilig’den yarım asır sonra yazıldığı tahmin ediliyor.

Edib Ahmet Yükneki Sözleri​

Senin birliğine ispat aramaya kalkışan kimse küçücük ve tek bir nesnede bile binlerce ispat bulur. Şuna kati şekilde inandım, yokken beni yarattığın gibi yok eder ve sonra diriltirsin. (Atebetü’l Hakâyık)

Onun adını anmak ve övmek şerbet olmalı ki dilim adını andıkça ağzım tatlanıyor. Bugün benden salâvat ulaşsın ki zor günlerimde elimden tutan olsun. (Atebetü’l Hakâyık)

Bulut bir damlacık su bıraksa denize, deniz bunu az veya çok demeden kabüllenir. Sultanım keremce denizden bin kat daha ileridedir. (Atebetü’l Hakâyık)

Bilgili kişi varlığını belli eder. Bilgisiz hayatta olsa bile yitik sayılır. Bilgi sahibi kendi ölse de adı ölmez. Bilgisizin ise daha sağlığında adı kaybolur gider. (Atebetü’l Hakâyık)


Dili geveze adam akıllı mı olur? Boşboğaz sözleri, çok başlar yedi. Birini dil ile yaralama; bil ki ok yarası kapanır da dil yarası asla kapanmaz. (Atebetü’l Hakâyık)

Bu dünya yılan gibidir, yılanı öldürmek gerekir. Çünkü yılana dokunsan yumuşak görünür ama içi zehir doludur. Yılan kendisi yumuşak olduğu hâlde insana kötülük yapar, ondan uzak durmalı ve yumuşaklığına aldanıp sarılmamalıdır. (Atebetü’l Hakâyık)

Ey dost, bilgi sahibinin izinden yürü. Eğer konuşursan, sözünü bilerek söyle, eğer illaki birini öveceksen cömert adamı öv, cimriye ise en sert yay ile okunu nişan al. (Atebetü’l Hakâyık)

Büyüklenme elbisesini giyindin ise hemen üzerinden çıkarıp at. Halka karşı kibirle göğüs kabarttınsa, dilini hemen düzelt. Allah’ın varlığına ve birliğine inancın belirtisi alçak gönüllü olmaktır. Eğer sen de mümin isen alçak gönüllü ol. (Atebetü’l Hakâyık)

Ey hırslı kişi de bana: Hırslı davranmanın ne gereği var, bu kadar hırs neye yarar? İster dar ister geniş, senin rızkın yazılmıştır; Hiç hırslanmanın bir faydası olur mu? (Atebetü’l Hakâyık)

Büyüklüğe erişirsen, aslını unutma. Atlas giyersen, bez giydiğin zamanları asla unutma. Yükseldikçe daha çok yumuşak huylu ol. Her zaman büyüklerini say küçüklerini sev. (Atebetü’l Hakâyık)

Dünya hüner ve erdem sahibi kişilere çok daha vefasızdır. Hünersizler daha az cefa çeker. Erdem ile talihin bir araya gelmesi ise bulunmaz nadirden daha nadirdir. (Atebetü’l Hakâyık)

Adım Edib Ahmed, sözüm edep ve öğütten ibarettir. Vücudum gider sözüm burada baki kalır. Bahar geçer, güz gelir; ömür biter. Bu gelip geçen bahar ve güzler benim ömrümü tüketir.
Ey benden sonra gelen, bunu okursan beni duada unutma. Sen de bana dua edersin diye bu nadide sözleri sana hediye ettim. (Atebetü’l Hakâyık)

Edip Ahmed’in doğup büyüdüğü yer Yüknek’tir. Yüknek ise Türkistan toprağıdır, orası gönül açıcı, güzel ve hoş havalı bir yerdir. (Atebetü’l Hakâyık)


Babasının adı Mahmud Yüknekî’dir. Hiç şüphesiz Edib Mahmud’un oğludur.
Eserin bütünü Kaşgâr dili iledir. Edip bunu gönül inceliği ile söylemiştir. (Atebetü’l Hakâyık)