Dunning Kruger Etkisi: Kendisini Çok Zeki Bulan Aptallar

Dunning-Kruger Etkisi​

Dunning-Kruger etkisi, insanın kendi zekâ düzeyi ve yetenekleri konusundaki değerlendirmesinin gerçekte olduğundan daha üstün bulunması sonucuna yol açan bilişsel bir önyargıdır. Bu etkiden muzdarip olan birey sergilediği performansın eksikliğini fark etme yeterliliğinden yoksundur.

Bu bilişsel önyargı; David Dunning ve Justin Kruger tarafından 2000 yılında kaleme alınan “Yetersizliğini farkında olmama: Öz değerlendirme yanılgısını tespit etmenin güçlükleri” başlıklı makalede tanımlanmıştır. Bu nedenle bu bilişsel önyargıya, Dunning-Kruger Etkisi adı verilmiştir.

Ortalamanın Altında Olup Muhteşem Olduğunu Sanmak!​

Dunning ve Kruger makalelerinde, bu bilişsel önyargıdan muzdarip insanların yeteneklerini ve zekâ düzeylerini abartma eğilimi gösterdiklerini öne sürmüşlerdir. Bu kişiler, performanslarının iyi olmadığını fark etseler de ne kadar kötü oldukları yani ortalamanın ne kadar altında olduklarını fark edemezler.

Bu etki, bundan muzdarip olan insanların çilesini ikiye katlar. Bunlar sadece yanlış seçimler yapmak ve yanlış sonuçlara varmakla kalmaz; beceriksizlik ve yeteneksizlik düzeylerini farkında olmamanın ortaya çıkardığı olumsuzluklarla da mücadele etmek zorunda kalırlar. Başka bir deyişle yetersizlikleri öylesine ileridir ki kendi yetersizliklerini fark edemeyecek kadar yetersizlerdir!

Yeteneklerini Küçümseme Eğilimi​

Bu önyargının ilginç bir başka yönü daha vardır: Yeterlilik düzeyinin ortalamanın üstünde olmasına karşın bireyin yeterince iyi olmadığına inanması. İnsanın deneyimleri ve yeterliliği arttıkça kendisindeki eksikler ve sınırlar ile ilgili farkındalığı da artar. Bu nedenle yeterliliğine dair özgüvenin bir miktar azalması normaldir.