Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?

62 yıl önce Bugün ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), ilk doğum kontrol hapının piyasaya sürülmesini onayladı. Peki doğum kontrol hapından başka gebelikten korunma yöntemleri nelerdir? İşte doğum kontrol hakkında bilmeniz gereken her şey...​

Doğum kontrol yöntemleri, kadınların ve erkeklerin uygulayabileceği birçok farklı uygulamayı içeriyor. Size uygun ve kullanışlı olduğunu düşündüğünüz yöntemi seçtikten sonra bu yöntem ile ilgili detaylı bilgi edinmeli, hatta gerektiğinde bir uzmana danışmalısınız.
İşte yaygın olarak kullanılan tüm doğum kontrol yöntemleri:

Kondom (Prezervatif) nedir?​

Prezervatif, penisin üzerine bir kılıf gibi geçirilen ince, şeffaf ve çoğunlukla lateks malzemeden yapılmış bir araçtır. Spermleri içeride tutarak vajinaya ulaşmasını engeller ve gebeliğe karşı koruma sağlar. Lateks alerjisi bulunan kişiler için, poliizopren malzemeden yapılmış prezervatifler de üretilmektedir. Prezervatifle korunma, dünyada en yaygın kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Aynı zamanda AIDS ve benzeri viral hastalıkların bulaşmasına karşı da koruma sağladığından, ‘güvenli seks’ deyince ilk akla gelenlerdendir.

Kadın prezervatifi nedir?​

Kadınların vajinal kanalına yerleştirerek kullanabileceği lateks ya da poliüretandan yapılmış kese şeklindeki korunma ürünüdür. Femidom (‘female condom’un kısaltması) olarak da bilinir.

Diyafram nedir?​

Gebelikten korunma yöntemi olan diyafram, rahim ağzına yerleştirilerek kullanılan, lateksten yapılmış, spermlerin rahim içine girmesini engelleyen elastik bir araçtır. Gebelikten koruma oranı yüzde 80 civarındadır ancak cinsel ilişkiden saatler önce yerleştirilebilmesi, aynı diyaframın bir yıldan uzun süre kullanılabilmesi ile hesaplı oluşu ve emzirirken de kullanılabiliyor olması nedeniyle tercih edilir.

Vajinal halka (Nuvaring) nedir?​

Vajinal halka, vajinaya yerleştirilen ve burada 21 gün boyunca kalarak gebeliği engelleyen bir araçtır. İçeriğindeki hormonlar, tıpkı doğum kontrol hapı gibi etki ederek hamile kalma olasılığını düşürür. Adet döngüsü başlangıcında (1. günde) vajinanın derinliklerine yerleştirilir ve döngünün 21. günü çıkarılır. Bu süre boyunca içeride hissedilmez ve cinsel ilişki sırasında da herhangi bir rahatsızlık yaratmaz. Doğum kontrol hapı kullanmaması gereken kişiler, vajinal halka da kullanmamalıdır.

Geri çekilme yöntemi nedir?​

İlişki sırasında basitçe vajinanın içine değil de dışarıya boşalarak gerçekleştirilen korunma yöntemidir. Herhangi bir araç kullanımını gerektirmediği için sıklıkla tercih edilir. Spermler herhangi bir şekilde rahme ulaşamayacağı için, gebelik oluşması da mümkün olmaz. Ancak boşaldıktan sonra tekrar vajinaya giren penisin içerisinde bir miktar daha sperm kalmış olabilir ve bu spermler de bir şekilde rahme ulaşabilir, o nedenle ikinci kez seks yapılacağı zaman dikkatli olunmalıdır.

Vasektomi nedir?
Cerrahi bir operasyonla erkeğin sperm kanallarının kapatılması, kısırlaştırılması anlamına gelir. Vasektomi işlemi sonrasında erkekler doğurganlıklarını kalıcı olarak yitirirler. Boşalma gerçekleşir ancak meninin içerisinde herhangi bir şekilde sperm bulunamayacağı için, gebelik oluşma ihtimali ortadan kalkmış olur. Geri dönüşü olmayan bir uygulamadır.

Tüp ligasyonu (tüplerin bağlanması) nedir?​

Kadınların yumurtalarını taşıyan tüplerin cerrahi işlemle bağlanarak kısırlaştırılması işlemine tüp ligasyonu adı verilir. Kadınların cinsel işlevleri ya da adet düzenleri herhangi bir şekilde etkilenmez, yalnızca doğurganlıklarını yitirirler. Geri dönüşü oldukça zor olan bir yöntemdir.

Doğum kontrol hapı nedir?​

Doğum kontrol hapları, kadınların bazı hormonları yapay yollarla almasını sağlayarak yumurtlamayı ve dolayısıyla gebe kalmayı önleyen ilaçlardır. Adet döngüsünün ilk gününden itibaren 21 gün boyunca her gün bir tane olacak şekilde alınır. Migren, kalp-damar, tansiyon, şeker ve benzeri rahatsızlıkları bulunan kişilerin doğum kontrol hapı kullanmaması gerekir. Düzenli olarak doğum kontrol hapı kullanmaya uygun olup olmadığınızı öğrenmek için doktorunuza danışabilirsiniz.

Koruyucu iğneler (Mesigyna-Depo provera) nedir?​

Tıpkı doğum kontrol hapı gibi hormon içeren ve bu yapay hormon takviyesi ile hamile kalmayı önleyen ilaçlar olan Mesigyna ve Depo provera, ülkemizde ‘koruyucu iğne’ olarak da bilinmektedir. Mesigyna, ayda bir kez uygulanır; Depo provera ise 3 ayda bir uygulanabilir. Doğum kontrol hapında da olduğu gibi emziren annelerin kullanması önerilmez ve bazı yan etkilere neden olabilir. Ancak doğru uygulandığında hamilelikten koruma oranı %99’dur.

Gebelikten koruyan deri altı implant (İmplanon) nedir?​

Uzman bir hekim ya da hemşire tarafından genellikle kolda deri altına yerleştirilen 4 cm uzunluğunda bir çubuktur. Progesteron hormonu salınımını etkileyerek gebe kalmayı önler. 3 yıl boyunca koruma sağlayabilen implantlar, yine bir uzman tarafından çıkarılabilirler.

Spiral (Rahim içi araç) nedir?​

2-3 santimetre boyunda ve T şeklinde küçük bir araç olan spiral, rahim içerisine yerleştirilerek kullanılır. Uzman bir hekim tarafından rahmin içine yerleştirilen spiral, üzerinde sarılı bakır teller ve içerdiği hormonlar vasıtasıyla spermlerin rahim içine ulaşmasını ve yumurtaları döllemesini engellerler. 3 ila 10 yıl kadar kullanım süresi vardır.

Spermisid nedir?​

Vajen içerisine yerleştirilerek kullanılan fitil, tablet ya da köpük formunda korunma ürünleridir. Sperm hücrelerini rahme ulaşmadan öldürerek gebelikten korunma sağlarlar. Cinsel ilişkiden 1 saat kadar önce uygulanabiliyor olması bir avantajdır ancak diğer yöntemlerle kıyaslandığında koruyuculuk oranı azdır (%74 civarındadır).

Takvim yöntemi ile gebelikten korunma​

Bilinen en eski gebelikten korunma yöntemlerinden biri de takvim yöntemidir. Takvim yöntemi ile hamilelikten korunmak için, adet döngüleri ve özellikle yumurtlama zamanları takip ediliyor olmalıdır. Yumurtlama evresinde olduğunuzu bildiğiniz günlerde ilişkiye girmeyerek ya da gebelikten korunma yöntemlerini yalnızca bu günlerde uygulayarak da hamile kalmayı önleyebilirsiniz.