Buzların Üstünde

Ekstrem spor meraklılarının son dönemdeki yeni merakı, buz tırmanışı… Türkiye de bu konuda sporseverlere heyecan dolu rotalar sunuyor.

Kışın etkisini göstermeye başladığı aralık, ocak aylarında Erzurum ve Van gibi soğuk iklime sahip bölgelerdeki şelaleler donduğu için, buz tırmanışına uygun hale geliyor. Eğer dağcılıkta iddialıysanız, doğru ekipmanlarınız ve teknik bilginiz de varsa buz tırmanışı sizin için biçilmiş kaftan olabilir.

Dünden bugüne buz tırmanışı

Buz tırmanışı; aslında bir bakıma kaya tırmanışı ve diğer dağcılık faaliyetlerinin en uç noktası olarak tanımlanıyor. Kış aylarında dağlardaki zorlu patikalardan geçmek ve buzulları aşmak isteyen dağcılar, daha güvende olabilmek için bu ihtiyaca hitap eden teknik ekipmanlara gereksinim duydu. Bu bakış açısı ise paralelinde 19’uncu yüzyılın başında kendine has özel malzemeler gerektiren buz tırmanışı sporunun popülerliğini tetikledi. 1908’de Oscar Eckenstein adlı bir dağcı, dağcılar arasında krampon olarak adlandırılan dişli ayakkabıları tasarladı. Bu krampon sayesinde dağ tırmanışıyla ilgilenen sporcular, kaygan buz kütlelerine de rahatlıkla tırmanabilmeye başladı. Ardından 1930’da Laurent Grivel adlı bir sporcu, bu konuda daha da ileri giderek kramponların önüne, dağcıların daha dik buzda gezinmesine izin veren kesin dişleri ekledi. 1960’larda ise Yvon Chouinard, buz baltalarının tasarımında devrim yarattı. İlk olarak, geleneksel 25 inçlik (63.5 cm) dağcılık baltasını 22 inçe (55,8 cm) kadar kısalttı. Daha sonra o sıralarda, aksın şaftına sığ bir açıda düz olan geleneksel seçim şeklini değiştirdi. Bugün ise teknolojinin gelişmesi ile birlikte çok üst düzey ekipmanlara geçildi. Böylece buz tırmanışı, tüm sporcular için daha güvenli bir hale geldi.

Konsantrasyon çok önemli

Ani hava sıcaklığı düşüşüne bağlı olarak dere yataklarının döküldüğü yüksek yamaçlarda, suyun donması ile oluşan büyük buz kütleleri üzerinde yapılan tırmanışlar, çeşitli dağcılık alet ve ekipmanlarıyla artık çok daha güvenli bir şekilde gerçekleştiriliyor. Dikey buz zeminde tırmanan dağcılar, belirledikleri rota ile zirveye ulaşıyor. Bu arada hemen hatırlatalım; teknik, hız ve kararlılığı birleştiren bu spor, gerçekten önemli bir konsantrasyon gerektiriyor. Sporcuların taktik, hız ve çevikliği sağlam bir strateji ile birleştirerek gerçekleştirdikleri bu tırmanışta fiziki ve teknik ekipmanların yeterliliği kadar, deneyim de son derece önemli. Buz tırmanışında da tıpkı dağcılık ve kaya tırmanışında olduğu gibi üç nokta kuralı (4 nokta olarak tanımlanan iki el+iki ayak uzuvlarından en az 3 tanesi sürekli olarak kaya yüzeyine tutulmalı) uygulanıyor. Buz tırmanışı, kaya tırmanışından doğan bir aktivite olmasına rağmen, tırmanış yöntemleri birbirinden çok farklı. Tırmanışçılar, son derece tehlikeli ve kaygan yüzeylerde sadece çivili botlar, buz kazmaları ve ipler sayesinde durabiliyor. Buz kazmaları, kar veya buz üzerinde basamaklar oluşturmak, tehlikeli yarıkları saptamak, halat bağlamak ve fren ya da destek amaçlı kullanılıyor. Bir tırmanışçı için buzun kalitesini ve cinsini tespit edebilmek, bir buz kazmasının nasıl kullanılacağını bilmek kadar önem arz ediyor.

En iyi teknik ekipmanlar gerekiyor
Amatör tırmanışçılar ise deneyimli bir rehber eşliğinde doğru antrenman, iyi bir kondisyon, dengeli güç-ağırlık oranı ve kaliteli ekipmanla buz tırmanışı yapabiliyor. Buz araçları, buz tırmanıcısının ihtiyaç duyduğu en önemli ve en pahalı ekipmanlar olarak öne çıkıyor. Geleneksel bir buz aracı, aleti tutmanıza yardımcı olmak için elinizin etrafına sardığınız bir tasma içeriyor. Leashless araçlar ise esneklikleri nedeniyle deneyimli dağcılar arasında daha popüler hale geliyor. Bir tırmanıcının kar ve buz üzerinde çekiş yapması için krampon gerekiyor. Kramponlar, çizmelerinizin altından çıkan keskin metal sivri uçlar olarak öne çıkıyor ve tırmanırken buzun içine giriyor. Kramponları botlarınızın altına veya kayışlara takabilir ya da kramponlar takılıyken bot takabilirsiniz. Mono-point kramponların önünde tek bir nokta bulunurken, iki noktalı kramponların önünde ise iki nokta bulunuyor. Mono-noktaları, araziniz tırmanma sırasında buzdan kayaya değiştiğinde, karma tırmanış için daha esnek olma eğiliminde… Buz dağcıları buz vidaları ve ipleri kullanarak kendilerini düşmekten koruyor. Bir tırmanışla ilerlerken, buz vidalarını stratejik bölgelere yerleştirirsiniz ve düştüğünüzde hayatınızı kurtaracak olan bir ipe sarılırsınız. İyi yerleştirilmiş vidalar yüzlerce kiloluk gücü destekleyebilir. Soğuk hava kıyafetleri, eldiven ve halatın yanı sıra kaskınızı takmayı da asla ihmal etmeyin.