Aşılama tedavisi nedir, nasıl yapılır?

Jin. Op. Dr. Mürüde Çakartaş Dağdelen aşılama tedavisi hakkında bilgi verdi;

Kısırlık problemlerinde, bebek sahibi olma şansını artırabilecek doğurganlık tedavileri mevcuttur. Her türlü doğurganlık sorunu olan bireylere yardımcı olabilmek adına geliştirilen bu tedaviler, kişisel duruma ve kısırlığa neden olan etkene göre planlanmalıdır.Aşılama tedavisi olarak da bilinen intrauterin inseminasyon yöntemi, azospermi gibi şiddetli sorunlara oranla daha hafif kısırlık problemlerinin çözümünde kullanılmaktadır.

Aşılama tedavisi nedir?

Aşılama tedavisi (IUI), spermin doğrudan rahim içerisine yerleştirilmesini sağlayan ve sağlıklı bir spermin yumurta ile birleşmesine yardımcı olan basit bir prosedürdür. Böylece, spermin hareket etmesi gereken süreyi kısaltır ve yumurtayı döllemesini kolaylaştırır. Kadının eşinden alınan spermler veya donör spermi kullanılarak yapılabilen bu yöntem, çok çeşitli doğurganlık problemlerinin tedavisi için uygundur.

Aşılama tedavisi kimler için uygundur?

Aşılama; açıklanamayan infertilite, hafif endometriozis veya hafif erkek faktörü kısırlığının çözümü için kullanılan birinci basamak tedavi yöntemi olarak kabul edilir. Aşılama tedavisinin uygun olduğu diğer durumlar şöyledir:

• Polikistik over sendromu veya hipotalamik hastalarda mevcut olan yumurtlama bozuklukları,
• Sperm anormalileri veya boşalma işlev bozukluğu olması,
• Bulaşıcı enfeksiyonlar nedeniyle güvenli bir gebeliğin sağlanması,
• Dondurulmuş spermlerin kullanılması,
• Servikal mukus problemleri,
• Vajinismus gibi nedenlerden dolayı cinsel ilişkinin gerçekleşememesi,
• Doğurganlık problemi bulunmamasına rağmen donör spermlerin kullanılması halinde aşılama tedavisi yapılabilir.

Aşılama prosedürünün başarılı olabilmesi için erkeğin sperm parametreleri önemlidir. Sperm sayısı, motilitesi ve morfolojisi normal düzeylerde olmalıdır. Sperm sayısının veya şeklinin yetersiz olması durumunda gebeliğin oluşması zordur. Kadınlarda ise yumurtlama fonksiyonlarının normal, fallop tüplerinin açık, rahim embriyonun yerleşebilmesi için hazır olmalıdır. Endometriozisli kadınlarda da, pelvik yapıda herhangi bir bozulma olmadığı sürece başarılı bir aşılama tedavisi uygulanabilmektedir.

Aşılama tedavisi azospermi durumunda uygulanabilir mi?

Bazı kısırlık problemlerinde aşılama tedavisinin yetersiz olacağı bilinen bir gerçektir. Böyle bir durumda zaman ve maliyet kaybını engellemek adına, doğrudan tüp bebek tedavisi planlaması yapılmalıdır.

Aşılamanın etkili bir tedavi biçimi olarak önerilmediği faktörler şöyledir:

• Azospermi,
• Fallop tüplerinde blokajı veya ciddi hasarlar,
• Azalan yumurtalık rezervi veya yumurtalık yetmezliği,
• Şiddetli erkek faktörü kısırlığı,
• Pelvik enfeksiyon öyküsü,
• Endometriozisin ileri evreleri,
• İleri kadın yaşı.

Aşılama tedavisi nasıl yapılır?

Aşılama tedavisi, birkaç farklı aşamadan oluşmaktadır:

• Ön hazırlık ve değerlendirme: Aşılama sürecine başlamadan önce, detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır. Bu değerlendirme sırasında, fallop tüplerinin açık ve sağlıklı olup olmadığı kontrol edilir. Fiziksel muayene, kan tetkikleri, ultrason görüntülemeleri ve rahim incelemesiyle birlikte, kadının bu tedavi yöntemi için uygunluğu onaylanır.
• Yumurtalık uyarımı: Yumurta üretimini artırmak ve çoklu foliküllerin gelişimini teşvik etmek için yumurtlama indüksiyon ilaçları verilir. Yumurtalama düzeninde sorun bulunmayan kadınlarda, normal döngüye herhangi bir müdahale etmeden aşılama gerçekleştirilebilir. Doğurganlık ilaçları kullanılıyorsa, kaç folikülün gelişmekte olduğunu kontrol etmek için düzenli olarak ultrason taramaları yapılacaktır. Döllenmeden kısa bir süre önce, yumurtaları tetiklemek için bir hormon enjeksiyonu uygulanır. Bu enjeksiyon; yumurtanın salınmasına ve spermi karşılamak üzere hareket etmeye hazır olmasına neden olacaktır.
• Sperm alımı: Azospermi harici vakalarda, erkekten alınacak olan spermde yüksek düzey hareketliliği ve morfolojiyi sağlamak için 2 ile 4 gün süre boyunca herhangi bir cinsel aktiviteden uzak durulması önerilir. Spermler, steril bir toplama kabına mastürbasyon yoluyla aktarılır. Semen örneği işlenmek üzere laboratuvara gönderilir. Sperm, spermin diğer bileşenlerinden ayrılır ve küçük bir hacimde konsantre edilir. Yıkama ve ayırma için çeşitli ortamlar ve teknikler kullanılabilir.
• Aşılama: Vajinaya bir spekulum yerleştirilir ve eğer varsa servikal bölge mukozadan temizlenir. Hazırlanan sperm steril, esnek bir kateter kullanılarak rahim boşluğuna enjekte edilir. Bu işlem sadece birkaç dakika sürer ve ağrısız olarak tamamlanır.
• Hamilelik testi: Aşılama gününden yaklaşık 2 hafta sonra yapılacak olan gebelik testi ile sonuç doğrulanır.

Aşılama tedavisi kaç gün sürer?

Aşılama tedavisi, yaklaşık 2 haftalık bir süreçte tamamlanabilmektedir. Kadının adet döngüsünün ilk gününden itibaren başlayacak olan aşamalar, spermin rahime transfer edilmesiyle son bulur. Bu süreç içerisinde taramalar, tetkikler ve ultrason görüntülemeleri için sıkça doktor kontrolü gerekmektedir.

Aşılama yaptıranlar için riskler nelerdir?

Aşılama tedavisi esnasında komplikasyon oluşma oranı oldukça düşüktür. Ancak, her tıbbi işlemde birtakım yan etkiler vardır ve aşılamada nadir görülebilen riskler şöyle sıralanabilir:

• Enfeksiyon: Hasta için en büyük risk, enfeksiyona neden olabilecek bakteri veya virüsün rahime ulaşmasıdır. Enfeksiyon, kateter veya sperm yoluyla bulaşabilir.
• Over hiperstimülasyon sendromu (OHSS): Folikül oluşumunu arttırmak için yumurtalıklara verilen uyarıcı çok güçlü olduğunda ortaya çıkan bir sendromdur. Yumurtalıkların şişmesi, karın şişkinliği, karın içerisine sıvı sızması ve dehidrasyon ile sonuçlanan ciddi bir durumdur.
• Çoğul gebelik: Aşılama prosedürü öncesinde kullanılan yumurtalık uyarıcı ilaçlar, çok sayıda folikülün olgunlaşması için çalışır. Yumurtlama döneminde vücutta birden fazla yumurtanın salınması durumunda çoğul gebelik oluşma ihtimali yüksektir. Aşılama tedavisi sonucunda çoğul gebeliğin meydana gelme oranı %10 ile %20 arasında değişebilmektedir.

Aşılama tedavisi başarılı mıdır?

Tüm doğurganlık tedavilerinde olduğu gibi, aşılamanın başarı oranı da bir dizi faktöre bağlıdır. Aşılamada başarı oranı kişiden kişiye değişebilen bir kavramdır. Tüp bebek tedavisi, aşılamaya oranla üç kat fazla gebelik oranlarına sahiptir ve fallop tüplerinin blokajı, şiddetli yumurtlama bozuklukları ve azospermi gibi durumları çözüme ulaştırabilmektedir. Bununla birlikte, hafif kısırlık vakalarında başvurulması gereken ilk yöntem aşılama olmalıdır.