ÇIK ÖĞRETİM LİSESİ EDEBİYAT 7 DERS NOTU
Türk Edebiyatı 7
Soru:Han Duvarları Faruk Nafız Çamlıbel'e ait(Çıkmış sorudur)
*Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı *
II.Meşrukiyet
Trablusgarp
Balkan
Birinci Dünya Savaşı
Kurtuluş Savaşı►1923
►1945'te çok partili sisteme geçtik
►1928►Harf inkilabı
►1931►Türk tarih kurumu kuruldu
►1932►Türk Dil kurumu kuruldu.
►►►►►►► BEŞ HECECİLER►►►►►►►►
►Halit fahri ozansoy ►Enis behiç kuryürek►Yusuf ziya ortaç►Faruk nafız çamlıbel►Orhan seyfi orhon (HEYFO ezeberleyemenler için)
►Halk Şiiri geleneğinden yararlanarak "yurdun güzelliklerini"anlatan şiirler yazmışlardır.
►Memleketi anlatan sade dille yazılan eserler verdiler.
►►►►►►►►►► Yedi Meşaleciler ►►►►►►►►►►►
Cevdet kudret►Vasri bahir kocatürk►Ziya osman saba►Sabri esat siyavuşgil►Yaşar nabi nayır►Muammer lütfi►Kenan Hulisi koray(Ezberlemeyenler için:CVZSYMK)***
Ahmet Hamdi Tanpınar:Zaman,an,ölüm,sonsuzluk,rüya,hülya
►Gezinti:Ahmet Hamdi tanpınar
►Necip Fazıl Kısakürek►İçe dönük maneviyatçı►Kaldırımlar eseri Necip fazıl kısakürek'e aittir.
►Nazım Hikmet►Ölçüsüz,uyaksız,şiir yazdı.
►►►►GARİP AKIMI►►►►
Orhan Veli Kanık,Melih Cevdet Anday,Oktay Rıfat Horozcu ►(OMO ezberleyemenyenler için )
►Orhan Veli Kanık:Ölçüsüz,uyaksız►Melih Cevdet Anday:Konuşma Dili,Şairanelikten uzak,►Oktay Rıfat Horozcu ►Yalın
►Asaf halet şiirlerine doğu mistisizmi ile tasavvufu birleştirdi.
►►►►II. Yeniciler►►►►
1950►Anlam Kapalı►imgeci
►Cemal Süreyya,Edip Cansever,Turgut Uyar,İlhan Berk►Ece Ayhan►(imgeli özgün)
►Not:"Ankara"Romanı "Yakup Kadri Karaosman oğluna aittir.
►►►►HİKAYE ROMAN►►►►
Hikaye ve roman daha yalın bir çizgide gelişlemiştir.(Cumhuriyet döneminde)
Yakup Kadri Karaosmanoğlu:Tanzimat►Cumhuriyet►Eseri:Ankara
Toplumsal gerçekçilik adıyla "Orhan kemal" yetiştiği çevrelerin anlatıcısı oldu
►Kemal Tahir:Sosyal konuları tarihi bir plan içinde ele almıştır."Yol ayrımı"ünlü eseridir.
►Aziz Nesin:Tiyatro,roman,küçük hikaye türünde eserler vermiştir.Toplum hayatının aksayan yönlerini,olayları,tipleri,gülüç gösteren mizahi
anlayışla anlatmıştır.
►Haldun Taner:Eserlerinde ince ironi ve sanat endicesi göze çarpar.
►Halikarnas Balıkçısı►(Cevdet Şakir Kabaağaçlı)►(Tabiat ve insan ► Deniz.►Sınav sorusudur.)
►Yaşar Kemal►Eseri:Ölmez Otu►Romanı destana yaklaştırır.
►Ahmet Hamdi Tanpınar►Eseri:"Abdullah Efendinin Rüyaları adı altında topladığı hikayelerinde "rüya"ve"bilinç altına" önem vermiştir.
►Sait Faik Abasıyanık►Alem dağda var bir yılan
►Halide Edip Adıvar►Doğu batı sentezini en başarılı biçimde yapan psikolijik konulara yer veren yazarlarımızdandır.
►Reşat Nuri Güntekin►Çalıkuşu romanı ile ün kazanmıştır.Anadolu kasaba ve şehirlerini fon olarak almış insanları sorunlarıyla işlemiştir.
►Sabahattin Ali►Anadolu köy ve kasaba hayatının acıklı hallerini gerçekci ve gözlemci bir şekilde yazdı.►Eseri:Kuyucaklı Yusuf
►Orhan Pamuk:►2006 nobel ödülü almıştır.►Eserin adı:Benim Adım Kırmızı (Çıkmış sınav sorusudur.*)
►►►►TİYATRO►►►►
Müsahipzade Celal:Yöneticelerin aç gözlüğü ve temsilciliği eleştirilir.►Eseri:İstanbul Efendisi;Avanos Kadısı;Bir Kavuk Devrildi.
►Necip Fazıl Kısakürek►Toplumda hızlı değişimin ekonomik nedenlerden çok ahlaki sonuçları üzerinde durur."Manevi değerleri yitirdiğimizi gösterir.►Eserleri:Tohum,Bir adam yaratmak.
►Cevat Fehmi Başkut►Toplum güncel sorunlarını ele almıştır.►Eserleri:Büyük şehir,Ayarsızlar,Paydos,Harputda bir amerikalı
►Ahmet Kutsi Teceri►Anadolu köy seyirlik oyunlarını ve geleneksel popüler halk tiyatrosunu önemli kaynaklar olarak değerlendirmiştir.
►Eserleri:Koçyiğit Köroğlu,Bir pazar günü,Köşe başı.
►Ahmet Muhid Dırans►Aile kurumunun barındırdığı gizli uyumsuzluğunu ve erkeğin yanlızlığını anlatmıştır.►Eseri:Gölgeler
►Oktay Rıfat►Ekonomik Yapı ile etik yıkım arasındaki organik yıkım arasındaki organik bağı gözlemlemiş,durumun bireylerin iç dünyasına olan
bir yazarımızdır.
Eseri:Kadınlar Arasında,Atlarlar filler,Yağmur sıkıntısı
►Orhan Kemal►Kendi roman öykülerinden oyunlaştırdığı eserleri tiyatromuzda toplumcu gerçekçi yaklaşımın başarılı örnekleri olmuştur.
►Eserleri:İspinozlar,72. Koğuş,Bekçi murtaza,Kardeş Payı.
►Necati Cumalı►Hemen Hepsi Sahnelenmiş yirmiyi aşkın oyunu ile Necati Cumalı tiyatronun en verimli yazarlarından biridir.
►Eserleri:Boş beşik,susuz yaz,nalınlar,Ezik Otlar,mine,derya gülü,zorla ispanyol,kristof kolomb'un yumurtası,yürüyen geceyi dinle.
►Refik Erduran►Alışılmadık durumlar kurgulayarak seyirci şaşırtan güldürücü durumlar üreten bir başka oyun yazarımız da Refik Erduran oldu.
►Eserleri:Cengiz Han'ın bisikleti,Ayı masalı,Ramiz ile Jülide,Halay,Bordello.
►Orhan Asena►Konusunu tarihten mitolojiden alan oyuncuların önde gelen yazarı "orhan asena"dır.
►Eseri:Gılgamış,Hürrem Sultan"dır.
►Turan Oflazoğlu►Konusunu tarihten alan çok sayıda oyunuyla tiyatromuzun en verimli yazarlarından biri de "Turan Oflazoğlu"dur.
►Eserleri:Sokratesin Savunması,Genç Osman,Cem Sultan.
►Güngör Dilmen►Konularını çoğunlukla söylencelerden alan yazarların başında gelen "Güngör Dilmen"Sahnemizde yepyeni
bir rüzgar estirmiştir.
►Eserleri:Midasın Kulakları►Deli Dumrul►İttihak ve Terakki,Ben Anadolu,Camlı Maymun Lokantası.
►Haldun Taner►Oyunlarının ayırıcı özelliği hayata felsefi olgun bir bakışla bakması ve tarih bilincine sahip olmasıdır.
►Eseri:Keşanlı Ali Destanlığı,Fazilet Eczanesi,Zilli Zarife,Ay ışığında şamata,Aşk-u Sevda,Haneler,Yalan dünya
►Turgut Özakman►Özakman İnsanın içinde bulunduğu durumu ironik bir bakışla değerlendirir.
►Eserleri:Sarıpınar 1914,Fehim Paşa Konağı,Resimli osmanlı tarihi,Bir şehnaz oyun.
►Oğuz Atay►Ölümünden sonra sahnelenen tek oyunu,Oyunlarla yaşayanlarda insanın mutluluğunu oyunlarda aramaya çalışırken
yaşamın en kaçınılmaz gerçeği olan ölümle karşı karşıya gelmesindeki ironiyi yakalamıştır.
►Aziz Nesin►Dünya çapında mizah yazarımız,seyirciyi evrensel boyutlarda düşünmeye davet etmiştir.
►Eserleri:Biraz gelirmisiniz?;Bir şey yap met,çicu,Hadi öldürsene canikom.
►►►►►► DENEME►►►►►►
Türk Edebiyatında deneme gibi düz yazıya dayalı türler Tanzimattan sonra görülmektedir.Deneme türü özellikle Cumhuriye Döneminde gelişmiştir."Karalama Defteri "Nurullah Ataç deneme türünün özgün örneklerini verdi.
►Deneme yazarın her hangi bir konu üzerinde kesin hükümlere varmadan kendi kişisel görüş ve düşüncelerini anlattığı yazı türüdür.
Eskiden bu tür yazılara "Kalem tecrübesi"denirdi.Toplumu ilgilendiren her şey denemeye konu olabilir.Deneme türünün ele aldığı Konuların
sınırı yoktur.►(sınavda çıkmış sorudur )
►ÖNEMLİ NOT:►Deneme türünde;yeniliklere kesin sonuçlara erişime bir savı ( atasözüdür.)düşünceyi kabul ettirmeye çalışma,kesin bir sonuca gitme gibi bir amaç söz konusu değildir.Deneme yazarı herhangi bir konu üzerinde düşüncelerini içtenlikle ve çoğu defa bir söyleyişi
ortamında açıklamaya özen gösterir.Anlatımında içtenlik,doğallık önde gelir.Deneme yazarı düşüncelerini,duygularını,rahat bir şekilde kendi
kendisiyle konuşur gibi yazarken bir çok konuya da değinmekten geri kalmaz.
► Deneme türünde yazarın kişisel duyguları,düşünceleri,istekleri,ön sırada yer alır.
►►►►DENEMENİN TARİHSEL GELİŞİMİ►►►►
►Bağımsız bir edebiyat türü olarak benimsenmesi 16. yüzyılın ilk yarısında gerçekleşir.Bunda Fransız yazarı "Montaigne'in büyük payı vardır.
Montaigne'in ilk iki cildi 1580'de,Üçüncü cildi 1595'te okuyucularla buluşan.Denemeler adlı eseriyle bu türün öncüsü ve temsilcisi olduğunu
gösterir.
►►►►DENEMELERİN ÖZELLİKLERİ►►►►
►Daha önce de belirttiğimiz gibi deneme türünün öncüsü "Montaigne"dir(sınavda çıkmıştır)
►Deneme türünden eserleri içerik ve anlatım özellikleri bakımından "senli benli"ve "düzenli"olmak üzere ikiye ayırabiliriz
►"Senli benli" deneme Fransada Montaigne'le başlamıştır.
►"Düzenli" denemenin ilk örneklerine "Baconda'da rastlanır.
►Deneme türü Türk edebiyatına Tanzimat'tan sonra girmiştir.
►►►►Makale►►►►
►Bilim,sanat,kültür ve başka konularda bilgi vermek,bir düşünceyi ortaya koymak yada savunmak amacıyla yazılan,yazarın kişisel
görüşlerinide yansıttığı "gazete ve dergi yazılarına makale" adı verilir.
►Makale bütün dünyada gazate ile birlikte doğmuş gelişmiş bir yazı türüdür.
►Makaleler inceleme ve araştırmaya dayanan yazılardır.
►Makale yazarları işledikleri konulardaki düşünceyi okuyuculara benimsetmek amacındadırlar.
►Makaleleri kaleme alırkenBelgelerden,verilerden ,incelemelerden ve araştırmalardan yararlanırlar.
►►►►Makalenin Özellikleri►►►►
►Anlatım yalın ve yoğun olmalıdır.
►Makale yazarı söz oyunlarına başvurmamalıdır.
►Etkilenmek istenen okuyucu kitlesinin eğitim düzeyine dikkat edilmelidir.
►Öne sürülen düşünce inandırıcı bir biçimde geliştirilmiş olmalı ve kanıtlanmalıdır.
►İlk gazetenin "M.Ö 1785 yılında mısırda"çıkarıldığını biliyoruz.►(sınavda sorulmuştur)
Bugünkü anlamda ilk gazete 1609'da Stutgart'da yayın hayatına atılan Aviso relatione den Zeitung'dur.
►Makaleler yazarların uzmanlık alanlarına ve konularına göre "toplumsal makale" "iktisadi makale" "edebi makale" "siyasal makale"
"askeri makale"olarak sınıflandırılır.Günümüzde gazete ve dergilerde bu çeşit makale örneklerine sıkça rastlayabiliriz.
►Gazetenin ilk sayfasında ve genellikle ilk sutunda yayımlanan makalelere "baş makale" denir
►Bizde ilk gazete olan "Takvimi Vekayi"(sınavda çıktı)
►İbrahim Şinasi ve Agah Efendi'nin 1860'da çıkardıkları "Tercümanı Ahval"adlı gazetede ilk Şinasi tarafından yazılmıştır.
►►►► GEZİ YAZISI►►►►
►Bir insanın gezip gördüğü yerleri bu yerlerden edinip izlenimleri bilgileri aktardığı yazılara "gezi yazısı"denir. (sınavda çıkmıştır)
►Eskiden gezi yazılarına "seyahatname"denirdi.
►Gezi türünün ilk önemli eserlerini verenlerin başında Venedikli ünlü seyyaf "Marco Polo" ve "İbni Batuta"dır.
►NOT:Türkçe yazılan ilk gezi kitabı "Seydi Ali Reis'in Miratül-Memalik" adlı eseridir.
►28. Mehmet Çelebinin eserinin adı "Fransa Sefaretnamesi
►►►► HATIRA (ANI)►►►►
Bir kimsenin kendi başından geçenleri veya tanık olduğu olayları anlattığı esere anı denir.
►Anıların içten ve gerçekçi ve içten olması gerekir.
►Anı tarih ve otobiyografiyle kesişir.
►Not:Eski yunan edebiyatında Ksenephon'un "Anabasis"adlı eseri anı türünün ilk örneklerinde sayılır.**
►Eski edebiyatımızda Anı türünün ilk önemli eseri "Babür Şahın"yazdığı "Babürnamedir.
►NOT:Tutunamayanlar adlı eser "oğuz ataya"aittir."Yahya Kemal'in" tiyatro türünde eseri yoktur
Türk Edebiyatı 7
Soru:Han Duvarları Faruk Nafız Çamlıbel'e ait(Çıkmış sorudur)
*Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı *
II.Meşrukiyet
Trablusgarp
Balkan
Birinci Dünya Savaşı
Kurtuluş Savaşı►1923
►1945'te çok partili sisteme geçtik
►1928►Harf inkilabı
►1931►Türk tarih kurumu kuruldu
►1932►Türk Dil kurumu kuruldu.
►►►►►►► BEŞ HECECİLER►►►►►►►►
►Halit fahri ozansoy ►Enis behiç kuryürek►Yusuf ziya ortaç►Faruk nafız çamlıbel►Orhan seyfi orhon (HEYFO ezeberleyemenler için)
►Halk Şiiri geleneğinden yararlanarak "yurdun güzelliklerini"anlatan şiirler yazmışlardır.
►Memleketi anlatan sade dille yazılan eserler verdiler.
►►►►►►►►►► Yedi Meşaleciler ►►►►►►►►►►►
Cevdet kudret►Vasri bahir kocatürk►Ziya osman saba►Sabri esat siyavuşgil►Yaşar nabi nayır►Muammer lütfi►Kenan Hulisi koray(Ezberlemeyenler için:CVZSYMK)***
Ahmet Hamdi Tanpınar:Zaman,an,ölüm,sonsuzluk,rüya,hülya
►Gezinti:Ahmet Hamdi tanpınar
►Necip Fazıl Kısakürek►İçe dönük maneviyatçı►Kaldırımlar eseri Necip fazıl kısakürek'e aittir.
►Nazım Hikmet►Ölçüsüz,uyaksız,şiir yazdı.
►►►►GARİP AKIMI►►►►
Orhan Veli Kanık,Melih Cevdet Anday,Oktay Rıfat Horozcu ►(OMO ezberleyemenyenler için )
►Orhan Veli Kanık:Ölçüsüz,uyaksız►Melih Cevdet Anday:Konuşma Dili,Şairanelikten uzak,►Oktay Rıfat Horozcu ►Yalın
►Asaf halet şiirlerine doğu mistisizmi ile tasavvufu birleştirdi.
►►►►II. Yeniciler►►►►
1950►Anlam Kapalı►imgeci
►Cemal Süreyya,Edip Cansever,Turgut Uyar,İlhan Berk►Ece Ayhan►(imgeli özgün)
►Not:"Ankara"Romanı "Yakup Kadri Karaosman oğluna aittir.
►►►►HİKAYE ROMAN►►►►
Hikaye ve roman daha yalın bir çizgide gelişlemiştir.(Cumhuriyet döneminde)
Yakup Kadri Karaosmanoğlu:Tanzimat►Cumhuriyet►Eseri:Ankara
Toplumsal gerçekçilik adıyla "Orhan kemal" yetiştiği çevrelerin anlatıcısı oldu
►Kemal Tahir:Sosyal konuları tarihi bir plan içinde ele almıştır."Yol ayrımı"ünlü eseridir.
►Aziz Nesin:Tiyatro,roman,küçük hikaye türünde eserler vermiştir.Toplum hayatının aksayan yönlerini,olayları,tipleri,gülüç gösteren mizahi
anlayışla anlatmıştır.
►Haldun Taner:Eserlerinde ince ironi ve sanat endicesi göze çarpar.
►Halikarnas Balıkçısı►(Cevdet Şakir Kabaağaçlı)►(Tabiat ve insan ► Deniz.►Sınav sorusudur.)
►Yaşar Kemal►Eseri:Ölmez Otu►Romanı destana yaklaştırır.
►Ahmet Hamdi Tanpınar►Eseri:"Abdullah Efendinin Rüyaları adı altında topladığı hikayelerinde "rüya"ve"bilinç altına" önem vermiştir.
►Sait Faik Abasıyanık►Alem dağda var bir yılan
►Halide Edip Adıvar►Doğu batı sentezini en başarılı biçimde yapan psikolijik konulara yer veren yazarlarımızdandır.
►Reşat Nuri Güntekin►Çalıkuşu romanı ile ün kazanmıştır.Anadolu kasaba ve şehirlerini fon olarak almış insanları sorunlarıyla işlemiştir.
►Sabahattin Ali►Anadolu köy ve kasaba hayatının acıklı hallerini gerçekci ve gözlemci bir şekilde yazdı.►Eseri:Kuyucaklı Yusuf
►Orhan Pamuk:►2006 nobel ödülü almıştır.►Eserin adı:Benim Adım Kırmızı (Çıkmış sınav sorusudur.*)
►►►►TİYATRO►►►►
Müsahipzade Celal:Yöneticelerin aç gözlüğü ve temsilciliği eleştirilir.►Eseri:İstanbul Efendisi;Avanos Kadısı;Bir Kavuk Devrildi.
►Necip Fazıl Kısakürek►Toplumda hızlı değişimin ekonomik nedenlerden çok ahlaki sonuçları üzerinde durur."Manevi değerleri yitirdiğimizi gösterir.►Eserleri:Tohum,Bir adam yaratmak.
►Cevat Fehmi Başkut►Toplum güncel sorunlarını ele almıştır.►Eserleri:Büyük şehir,Ayarsızlar,Paydos,Harputda bir amerikalı
►Ahmet Kutsi Teceri►Anadolu köy seyirlik oyunlarını ve geleneksel popüler halk tiyatrosunu önemli kaynaklar olarak değerlendirmiştir.
►Eserleri:Koçyiğit Köroğlu,Bir pazar günü,Köşe başı.
►Ahmet Muhid Dırans►Aile kurumunun barındırdığı gizli uyumsuzluğunu ve erkeğin yanlızlığını anlatmıştır.►Eseri:Gölgeler
►Oktay Rıfat►Ekonomik Yapı ile etik yıkım arasındaki organik yıkım arasındaki organik bağı gözlemlemiş,durumun bireylerin iç dünyasına olan
bir yazarımızdır.
Eseri:Kadınlar Arasında,Atlarlar filler,Yağmur sıkıntısı
►Orhan Kemal►Kendi roman öykülerinden oyunlaştırdığı eserleri tiyatromuzda toplumcu gerçekçi yaklaşımın başarılı örnekleri olmuştur.
►Eserleri:İspinozlar,72. Koğuş,Bekçi murtaza,Kardeş Payı.
►Necati Cumalı►Hemen Hepsi Sahnelenmiş yirmiyi aşkın oyunu ile Necati Cumalı tiyatronun en verimli yazarlarından biridir.
►Eserleri:Boş beşik,susuz yaz,nalınlar,Ezik Otlar,mine,derya gülü,zorla ispanyol,kristof kolomb'un yumurtası,yürüyen geceyi dinle.
►Refik Erduran►Alışılmadık durumlar kurgulayarak seyirci şaşırtan güldürücü durumlar üreten bir başka oyun yazarımız da Refik Erduran oldu.
►Eserleri:Cengiz Han'ın bisikleti,Ayı masalı,Ramiz ile Jülide,Halay,Bordello.
►Orhan Asena►Konusunu tarihten mitolojiden alan oyuncuların önde gelen yazarı "orhan asena"dır.
►Eseri:Gılgamış,Hürrem Sultan"dır.
►Turan Oflazoğlu►Konusunu tarihten alan çok sayıda oyunuyla tiyatromuzun en verimli yazarlarından biri de "Turan Oflazoğlu"dur.
►Eserleri:Sokratesin Savunması,Genç Osman,Cem Sultan.
►Güngör Dilmen►Konularını çoğunlukla söylencelerden alan yazarların başında gelen "Güngör Dilmen"Sahnemizde yepyeni
bir rüzgar estirmiştir.
►Eserleri:Midasın Kulakları►Deli Dumrul►İttihak ve Terakki,Ben Anadolu,Camlı Maymun Lokantası.
►Haldun Taner►Oyunlarının ayırıcı özelliği hayata felsefi olgun bir bakışla bakması ve tarih bilincine sahip olmasıdır.
►Eseri:Keşanlı Ali Destanlığı,Fazilet Eczanesi,Zilli Zarife,Ay ışığında şamata,Aşk-u Sevda,Haneler,Yalan dünya
►Turgut Özakman►Özakman İnsanın içinde bulunduğu durumu ironik bir bakışla değerlendirir.
►Eserleri:Sarıpınar 1914,Fehim Paşa Konağı,Resimli osmanlı tarihi,Bir şehnaz oyun.
►Oğuz Atay►Ölümünden sonra sahnelenen tek oyunu,Oyunlarla yaşayanlarda insanın mutluluğunu oyunlarda aramaya çalışırken
yaşamın en kaçınılmaz gerçeği olan ölümle karşı karşıya gelmesindeki ironiyi yakalamıştır.
►Aziz Nesin►Dünya çapında mizah yazarımız,seyirciyi evrensel boyutlarda düşünmeye davet etmiştir.
►Eserleri:Biraz gelirmisiniz?;Bir şey yap met,çicu,Hadi öldürsene canikom.
►►►►►► DENEME►►►►►►
Türk Edebiyatında deneme gibi düz yazıya dayalı türler Tanzimattan sonra görülmektedir.Deneme türü özellikle Cumhuriye Döneminde gelişmiştir."Karalama Defteri "Nurullah Ataç deneme türünün özgün örneklerini verdi.
►Deneme yazarın her hangi bir konu üzerinde kesin hükümlere varmadan kendi kişisel görüş ve düşüncelerini anlattığı yazı türüdür.
Eskiden bu tür yazılara "Kalem tecrübesi"denirdi.Toplumu ilgilendiren her şey denemeye konu olabilir.Deneme türünün ele aldığı Konuların
sınırı yoktur.►(sınavda çıkmış sorudur )
►ÖNEMLİ NOT:►Deneme türünde;yeniliklere kesin sonuçlara erişime bir savı ( atasözüdür.)düşünceyi kabul ettirmeye çalışma,kesin bir sonuca gitme gibi bir amaç söz konusu değildir.Deneme yazarı herhangi bir konu üzerinde düşüncelerini içtenlikle ve çoğu defa bir söyleyişi
ortamında açıklamaya özen gösterir.Anlatımında içtenlik,doğallık önde gelir.Deneme yazarı düşüncelerini,duygularını,rahat bir şekilde kendi
kendisiyle konuşur gibi yazarken bir çok konuya da değinmekten geri kalmaz.
► Deneme türünde yazarın kişisel duyguları,düşünceleri,istekleri,ön sırada yer alır.
►►►►DENEMENİN TARİHSEL GELİŞİMİ►►►►
►Bağımsız bir edebiyat türü olarak benimsenmesi 16. yüzyılın ilk yarısında gerçekleşir.Bunda Fransız yazarı "Montaigne'in büyük payı vardır.
Montaigne'in ilk iki cildi 1580'de,Üçüncü cildi 1595'te okuyucularla buluşan.Denemeler adlı eseriyle bu türün öncüsü ve temsilcisi olduğunu
gösterir.
►►►►DENEMELERİN ÖZELLİKLERİ►►►►
►Daha önce de belirttiğimiz gibi deneme türünün öncüsü "Montaigne"dir(sınavda çıkmıştır)
►Deneme türünden eserleri içerik ve anlatım özellikleri bakımından "senli benli"ve "düzenli"olmak üzere ikiye ayırabiliriz
►"Senli benli" deneme Fransada Montaigne'le başlamıştır.
►"Düzenli" denemenin ilk örneklerine "Baconda'da rastlanır.
►Deneme türü Türk edebiyatına Tanzimat'tan sonra girmiştir.
►►►►Makale►►►►
►Bilim,sanat,kültür ve başka konularda bilgi vermek,bir düşünceyi ortaya koymak yada savunmak amacıyla yazılan,yazarın kişisel
görüşlerinide yansıttığı "gazete ve dergi yazılarına makale" adı verilir.
►Makale bütün dünyada gazate ile birlikte doğmuş gelişmiş bir yazı türüdür.
►Makaleler inceleme ve araştırmaya dayanan yazılardır.
►Makale yazarları işledikleri konulardaki düşünceyi okuyuculara benimsetmek amacındadırlar.
►Makaleleri kaleme alırkenBelgelerden,verilerden ,incelemelerden ve araştırmalardan yararlanırlar.
►►►►Makalenin Özellikleri►►►►
►Anlatım yalın ve yoğun olmalıdır.
►Makale yazarı söz oyunlarına başvurmamalıdır.
►Etkilenmek istenen okuyucu kitlesinin eğitim düzeyine dikkat edilmelidir.
►Öne sürülen düşünce inandırıcı bir biçimde geliştirilmiş olmalı ve kanıtlanmalıdır.
►İlk gazetenin "M.Ö 1785 yılında mısırda"çıkarıldığını biliyoruz.►(sınavda sorulmuştur)
Bugünkü anlamda ilk gazete 1609'da Stutgart'da yayın hayatına atılan Aviso relatione den Zeitung'dur.
►Makaleler yazarların uzmanlık alanlarına ve konularına göre "toplumsal makale" "iktisadi makale" "edebi makale" "siyasal makale"
"askeri makale"olarak sınıflandırılır.Günümüzde gazete ve dergilerde bu çeşit makale örneklerine sıkça rastlayabiliriz.
►Gazetenin ilk sayfasında ve genellikle ilk sutunda yayımlanan makalelere "baş makale" denir
►Bizde ilk gazete olan "Takvimi Vekayi"(sınavda çıktı)
►İbrahim Şinasi ve Agah Efendi'nin 1860'da çıkardıkları "Tercümanı Ahval"adlı gazetede ilk Şinasi tarafından yazılmıştır.
►►►► GEZİ YAZISI►►►►
►Bir insanın gezip gördüğü yerleri bu yerlerden edinip izlenimleri bilgileri aktardığı yazılara "gezi yazısı"denir. (sınavda çıkmıştır)
►Eskiden gezi yazılarına "seyahatname"denirdi.
►Gezi türünün ilk önemli eserlerini verenlerin başında Venedikli ünlü seyyaf "Marco Polo" ve "İbni Batuta"dır.
►NOT:Türkçe yazılan ilk gezi kitabı "Seydi Ali Reis'in Miratül-Memalik" adlı eseridir.
►28. Mehmet Çelebinin eserinin adı "Fransa Sefaretnamesi
►►►► HATIRA (ANI)►►►►
Bir kimsenin kendi başından geçenleri veya tanık olduğu olayları anlattığı esere anı denir.
►Anıların içten ve gerçekçi ve içten olması gerekir.
►Anı tarih ve otobiyografiyle kesişir.
►Not:Eski yunan edebiyatında Ksenephon'un "Anabasis"adlı eseri anı türünün ilk örneklerinde sayılır.**
►Eski edebiyatımızda Anı türünün ilk önemli eseri "Babür Şahın"yazdığı "Babürnamedir.
►NOT:Tutunamayanlar adlı eser "oğuz ataya"aittir."Yahya Kemal'in" tiyatro türünde eseri yoktur
