9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı 4. Ünite (Masal-Fabl Ünitesi) Çalışma Soruları

9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı 4. Ünite (Masal-Fabl Ünitesi) Çalışma Soruları

1-5. soruları aşağıdaki masala göre cevaplayınız.

KABAK GELİN
Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içindeyken köylerin birinde bir Keloğlan ile anası yaşarmış. Anası saçını süpürge yapar, orada burada çalışarak günlük nasiplerini çıkarırmış. Oğlu Keloğlan, tembelin tekiymiş. Bütün gün hiçbir işe bakmaz, miskin miskin oturur veyahut da yatarak zamanını geçirirmiş. Kadın bakar ki olacak gibi değil!

"Keloğlum, keleş oğlum, elâlemin oğlu analarına bakıyor. Git sen de çalış, para kazan..." diyerek oğluna yolluk ekmek pişirip yola salar.

Keloğlan az gide uz gide bir tepenin yamacında sürülerini otlatan bir çoban görür.

Hoşbeşten sonra:

"Ekmeğim sende kalsın. 3 güne kadar geldim geldim, gelmedimse helâl-hoş olsun" diyerek, çekip gidiyor. Geri döndüğünde, çobanın ekmeğini yediğini görünce:

O yanına geçerim, bu yanına geçerim

Koyununu aldığım gibi kaçarım deyip koyunu kucaklayıp kaçıyor. Gel zaman git zaman yolda bir kervana rast geliyor. Kervancıbaşına koyunu verip 3 gün içinde gelmezse kendilerinin olmasını söylüyor ve çekip gidiyor. Döndüğünde koyunun yerinde yeller estiğini görüp iyice sinirlenen Keloğlan:

"O yanına geçerim, bu yanına geçerim,
Halılarını aldığım gibi kaçarım"

Deyip halıları alıp kaçıyor. Tepeler aşırı yol yürüdükten sonra bir köye geliyor. Bakar ki ne görsün? Herkes gülüp eğleniyor, davullar zurnalar çalınıyor. Bunun bir düğün töreni olduğunu öğrenen Keloğlan düğün sahibine halıları emanet edip yine "3 gün içinde gelmezsem helâl-hoş olsun" diyerek kayboluyor. Geldiğinde halıları bulamayınca hiddetlenip:

"O yanına geçerim, bu yanına geçerim, gelinini aldığım gibi kaçarım",deyip gelinin elinden tuttuğu gibi geldiği yollardan, tepelerden aşarak köyüne geliyor. Evlerine vardıktan sonra gelini kapını arkasına dayayıp annesine:

"Ana, Keloğlan sana bir gelin getirdi. Git de elini eteğini öpsün" diyerek, gelinin yanına yolluyor. Kadıncağız, gelinin duvağını açtığında ne görsün! , kaşı, gözü oyulmuş, süslenmiş bezenmiş bir kabak durmuyor mu karşısında!

Meğer o köyde her yıl mevsimi gelince kabak şenlikleri yapılır, eğlenilirmiş. Gelini kaptığı gibi, Keloğlan'ın başına fırlatan anası, oğlunu bir güzel benzetmiş. Kabak Keloğlan'ın başında parçalanmış...

Onlar orada kaldı; safalarını süpür, muratlarını ersinler. (Derleyen: Nesrin Tağızade)

1. Bu masalın planını oluşturan bölümleri aşağıdaki tabloda belirtiniz.

• Döşeme
• Serim
• Düğüm
• Çözüm
• Dilek

2. Metnin yapı unsurları ile ilgili neler söylenebilir?

• Kişiler:
• Olay örgüsü:
• Mekân:
• Zaman:

3. Masalda mekân ve zamanın değişimi nasıl verilmiştir?

4. Masaldaki olağanüstülüklerle ilgili neler söylenebilir?

5. Masalda geçen edat ve bağlaçları bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.

6. Aşağıdakilerden hangisi masalın özelliklerinden biri değildir?
A) Duyulan geçmiş zamanla anlatılması
B) Eğitici özellik taşıması
C) Millî duygulara yer vermesi
D) Sonradan yazıya geçirilmesi
E) Kahramanların olağanüstü özellik taşıması

7.
İKİ KATIR

Biri yulaf yüklü iki katır gidiyordu;
Birinde tahsildarın paraları.
Para taşıyan biraz fazla kibirleniyordu;
Duymuyordu bile sırtındaki ağırlığı.
Pek de edalı adım atıyordu,
Çıngırağını şakırdataraktan.
Para da yalnız memurun katırında vardı.
"Ne bekledim, başıma neler geldi diyordu.
Şu arkadaş nasıl da sıyrıldı tehlikeden!
Mahvolan, helâk olan sadece ben.

Öteki: __ Dostum, dedi yoldaşına,
Her zaman rahat etmez büyük işler görenler;
Sen de bir fakirin işini görseydin eğer
Bunun hiç biri gelmezdi başına."

(Orhan Veli Kanık, La Fontaine'in Masalları)

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri bu fabldan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Fablda .......... anlatım biçiminden yararlanılmıştır.

b. Fabl; serim, ............. , .................... ,................ bölümlerinden oluşmaktadır.

c. Fablda bir ...................... verme amaçlanmıştır.

ç. Fabl ..................... şekilde yazılmıştır.

d. Fablda ............... ve ................... belirsizdir.

e. Fablda .................... bir dil kullanılmıştır.

8.
(I) Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur.
(II) Döşeme bölümü; dinleyicinin ilgisini çekme amacı taşıyan, masalda anlatılanlarla ilgisi bulunmayan bir tekerlemeyle başlar.
(III) Serim bölümünde olaya giriş yapılır.
(IV) Asıl olay dilek bölümünde anlatılır.
(V) Dilek bölümü "Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine." gibi kalıplaşmış sözlerle son bulur.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

9.
HOROZLA İNCİ

Bir horoz inci bulur, kuyumcuya gider:
"Al, şuna bak, der,
pırıl pırıl, ne özrü ne kusuru var.
Fakat sen bana bir avuç mısır ver,
benim işime o yarar."

Bir cahile bir kitap miras kalır.
Adam kitabı alır,
komşusu kitapçıya gider:
"Bak, ne güzel kitap, der,
fakat sen bana beş on kuruş ver,
benim işime o yarar.

(Nâzım Hikmet, La Fontaine'den Masallar)

Bu fablda;

I. Teşhis ve intak sanatlarından yararlanıldığı,
II. Fablın kahramanlarından birinin hayvan olduğu,
III. Fablda zamanın belli olduğu

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

10. Dinleyicinin sözlü tepkide bulunmadığı, konuşulanı sessizce dinlediği dinleme çeşididir. Dinleyicinin dinledikleriyle ilgili zihinsel faaliyetlerini etkinleştirmek amaçlanır. Dinleyicinin sessizliği, konuşmacıya, söylediklerinin kabul gördüğü izlenimi verir. Bu dinleme türünde konuşmacı dinleyenin kendisini anlayıp anlamadığı konusunda kesin bir yargıya ulaşamaz.

Buna göre pasif dinleme ile ilgili olarak;
I. Empati kurulduğu,
II. Zihinsel sürecin etkinleştiği,
III. Karşılaştırma yapıldığı

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

11. Aşağıdakilerden hangisi etkili dinlemenin özelliklerinden biridir?
A) Dinleme belli bir amaç gözetilerek yapılır.
B) Dinleme sırasında başka bir işle uğraşılabilir.
C) Dinleme sırasında not alınmaz.
D) Yargılayıcı bir tutum içinde dinleme yapılır.
E) Önyargılı bir şekilde dinleme gerçekleşir.

12. "ile" kelimesi cümlede edat veya bağlaç görevinde kullanılabilir.
Bu bilgiden yola çıkarak;

I. Köylerin birinde bir Keloğlan ile anası yaşarmış.
II. Her seferinde sayfalar büyük bir güçlükle açılmış.
III. Evveli bir varmış bir yokmuş bir derviş ile bir kocakarı varmış.

cümlelerinden hangilerinde "ile" kelimesi edat olarak kullanılmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ne ... ne" bağlacı kelime gruplarını birbirine bağlamaktadır?
A) Ne kimsenin bir tüyüne dokunur ne de yerdeki karıncayı incitirmiş.
B) Ne bir dağda yağmurumuz var ne bir bağda yaprağımız var.
C) Meyvesini de ne siz sorun ne ben söyleyim.
D) Ne altın oluk ne gümüş oluk bir damla su vermiş.
E) Tasa dediğin ne korkuya benzer ne kuruntuya benzer.

14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ayraçla gösterilen yere iki nokta ( konulmalıdır?
A) Ünsüzler ( ) sürekli olup olmadıklarına ve ses yolunda titreyip titremediklerine göre adlandırılır.
B) Süreksiz sert ç, k, p, t ünsüzleriyle biten kelimeler, ünlüyle başlayan bir ek aldığında bu kelimelerin sonunda bulunan ç, k, p, t sert ünsüzleri yumuşar ( ) c, g (ğ), b, d ünsüzlerine dönüşür.
C) Türkçedeki sesler, ses yolundan çıkışlarına göre iki gruba ayrılır ( ) ünlüler ve ünsüzler.
D) Sözel derslerden tarih, felsefe, coğrafya ( ) sayısal derslerden fizik, kimya, biyoloji alıyorum.
E) Çekim ekleri kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, cümlede görev almasını sağlayan ( ) hâlini, sayısını, zamanını, kişisini bildiren eklerdir.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur?
A) Yanardağdan püsküren mağma değişik şekiller almış.
B) Bu aracın çarpma sonucu egzosu delinmiş.
C) Eşgüdümlü çalışırsak işi daha çabuk bitiririz.
D) Düşmanla göğüs göğüse mücadele ettiler.
E) Eski düşmanlar şimdi can ciğer oldular.

Not: Soruların konularına, soru kelimelerine verilen linkler (bağlantılar) üzerinden ulaşabilirsiniz.

CEVAPLAR:
6. C
7. a. öyküleme b. düğüm, çözüm, öğüt c. ders ç. şiir d. yer ve zaman e. sade
8. D
9. C
10. A
11. A
12. B
13. D
14. C
15. D